Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հրաժարվելուց հետո Բաքուն և Մոսկվան կվերածվեն օկուպանտների և թալանչիների
- 10:24 29.08.2024
Հայ-ադրբեջանական հաշտեցման հիմքը Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ պայմանավորվածություններն են (ձեռք բերված 2020-2022 թվականներին), և դրանք կասկածի տակ դնելու փորձերը չափազանց վտանգավոր են։ Այդ մասին երեկվա ճեպազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Ինչպես նշել է դիվանագետը, Ռուսաստանը կարծում է, որ ներկայումս եռակողմ համաձայնագրերին այլընտրանք չկա։ Ըստ նրա, Հայաստանում դա չեն հերքում. մինչ օրս հանրապետության ոչ մի բարձրաստիճան ներկայացուցիչ չի հրաժարվել դրանցից կամ հայտարարել, որ այդ փաստաթղթերն անվավեր են։
Մոսկվան դրանով հաստատում է, նախ, որ նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարությունը համարում է ներկայիս ստատուս քվոյի միակ հիմքը, և երկրորդ՝ ընդունում է, որ հակահայկական ստատուս քվոն դեռևս հիմնված է նոյեմբերի 9-ի հայտարարությանը Հայաստանի հավատարմության վրա։
Ինչո՞ւ է նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը, որը գրեթե ամբողջությամբ խախտվել է, դեռ ուժի մեջ։ Այս հարցին պատասխանելու համար անհրաժեշտ է դիտարկել, թե հայտարարության որ կետերն են ամբողջությամբ կատարվել եւ նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը մերժելու դեպքում որ կետերն են վերանայման ենթակա։ Իսկ դա այն կետերն են, համաձայն որի՝ Քաշաթաղի, Քարվաճառի և Ակնայի շրջանները հանձնվեցին առան որեւէ կրակոցի՝ վայրկյանային ճշգրտությամբ։
Մոսկվան վախենում է այդ կետերի վերանայումից։ Եթե նոյեմբերի 9-ին հայտարարություն չլինի, ապա ի՞նչ հիմքով Քարվաճառն ու Քաշաթաղը պետք է մնան Ադրբեջանի կազմում։ Իսկ ինչպե՞ս են այդ կետերը հայտնվել հայտարարության մեջ, եթե ռազմական գործողություններ տեղի են ունեցել այս տարածքներից հեռու։ Ալիեւը խոստովանել է, որ Շուշիի գրավումն իրենց թույլ է տվել առանց կռվի վերցնել Քարվաճառն ու Քաշաթաղը, այլապես ուժ չէին ունենա դա անելու ռազմական ճանապարհով։ Նա նաև նշել է, որ Շուշիի գրավումը հնարավորություն է տվել նոյեմբերի 9-ին փաստաթղթում ներառել Ղարաբաղին չառնչվող տարածքների մասին կետ՝ խոսքը Մեղրիի «միջանցքի» մասին է։
Պուտինն իր հերթին խոստովանել է, որ նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունն ինքն է գրել։ Նա չասաց, թե ինչու է տեքստում ներառել տարածքներ, որոնք պատերազմական գոտի չեն եղել, եթե նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի իմաստը ռազմական գործողությունները դադարեցնելն էր այնտեղ, որտեղ դրանք տեղի էին ունենում հայտարարության ստորագրման պահին։
Այս կետերի ներառումը հուշում է, որ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության նպատակը Հայաստանի ամբողջական անջատումն էր Արցախից, Ղարաբաղը նեղ վզով փորձանոթի վերածելը` Ադրբեջանին հետագա վերջնական ենթակայության հանձնելու նպատակով։
Արցախցիների «ինտեգրումից» հրաժարվելը, նույնիսկ շրջափակման, ագրեսիայի, սովի, պետական կառույցների «լուծարման», զինաթափման, ցեղասպանության վտանգի պայմաններում, կոտրեց բոլոր ծրագրերը, և այժմ Մոսկվան և Բաքուն չգիտեն, թե ինչ անել Արցախի հետ առանց արցախցիների։ Ամեն քայլ նրանց դեմ է խաղում՝ ցույց տալով բարբարոսության ու անօրինականության աստիճանը։
Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հրաժարվելու և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափին վերադառնալու մասին Հայաստանի մեկ հայտարարությունը բավական է, և Բաքուն Մոսկվայի հետ միասին «տարածքային ամբողջականությունը վերականգնողներից» վերածվեն սովորական թալանչիների և օկուպանտների։
Հայկական քաղաքական տարածությունում այժմ մի գիծ է տարվում՝ Եռակողմ հայտարարությունից հրաժարվելու, բայց, ինչպես քաղաքագետներից մեկն ասաց, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մանդատից հրաժարվելու հետ մեկտեղ։ Զախարովան, խոսելով Եռակողմ հայտարարության «այլընտրանք չունենալու» մասին, միտումնավոր չի նշում Մինսկի խմբի մանդատը։ Բայց ինչո՞ւ Երևանը դա չի անում։
Փաշինյանի կառավարությունը համառորեն չի հայտարարում, որ չկա Եռակողմ հայտարարություն, կա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մանդատ և Հայաստանի Սահմանադրություն, որտեղ հղում կա 1989 թվականի դեկտեմբերի որոշմանը Միացումի վերաբերյալ։ Սա նշանակում է, որ այժմ Հայաստանի արցախյան տարածքները օկուպացված են։