«Մոսկվան ակնկալում է, որ Հայաստանի իշխանությունները թույլ չեն տա դպրոցներ տեղափոխել ութերորդ դասարանի համար պատմության դասագիրքը, որը խեղաթյուրում է 18-րդ դարավերջի – 19-րդ դարասկզբի Հարավային Կովկասի իրադարձությունները»։ Այս մասին օրերս հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ։
Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարարությունը պարզաբանել է, որ այս դասագրքի գլուխներից մեկում «Արևելյան Հայաստանի բռնի միացումը Ռուսաստանին» սադրիչ վերնագրով վերանայվել են 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմի արդյունքների գնահատականները, իսկ Թուրքմանչայի խաղաղությունը կոչվում է Արևելյան Հայաստանի «անեքսիա»։
Հետո հայտարարվեց, որ 8-րդ դասարանի հայոց պատմության դասագրքի մի հատված, որտեղ Արևելյան Հայաստանի միացումը Ռուսաստանին բնութագրվում է որպես «միացում», շուտով կվերագրվի։
Միևնույն ժամանակ, ինչո՞ւ ՌԴ ԱԳՆ-ն չի դիմում Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության մեծ բարեկամ Ադրբեջանի կամ Ղազախստանի, Ղրղզստանի և Ուզբեկստանի պատմության շատ ավելի խնդրահարույց դասագրքերին։
Ի վերջո, դեռևս 2010 թվականին Ռուսաստանի Դաշնության կրթության նախարարության հետազոտողները վերլուծեցին ԱՊՀ երկրների և նախկին ԽՍՀՄ պատմության դասագրքերը և եկան այն եզրակացության, որ բացի Հայաստանից և Բելառուսից, այնտեղ կան Ռուսաստանի մասին շատ տհաճ բաներ։ Այս մասին 2010 թվականի դեկտեմբերին գրել էին բազմաթիվ թերթեր։
«Դեպի ինդուստրիալացման կուրսի իրականացման արդյունքում Ադրբեջանը գյուղատնտեսական երկրից վերածվել է ագրոարդյունաբերականի։ Նոր աշխատատեղեր ստեղծելով՝ վերջ դրվեց գործազրկությանը, ասում են «Ադրբեջանի պատմություն» ավագ դպրոցի դասագրքի հեղինակները։ Եվ հետո, առանց ապացույցների, թմբկահարում են. «Միևնույն ժամանակ, ինդուստրիալացումը Ադրբեջանը վերածեց ԽՍՀՄ-ի հումքային բազայի»։
Այնուհետև նրանք հայտնում են, որ «ադրբեջանցիների խիզախության առաջին լուրերը եկել են Բրեստի ամրոցից», որտեղ, ըստ նրանց, կռվել է 44 ադրբեջանցի (ըստ պաշտոնական ցուցակների, պաշտպանների թվում եղել է միայն մեկ ադրբեջանցի՝ Ախվերդիև Խալիլը)։ Ստուգողներն ապշած են պատմությունից, թե ինչպես են ադրբեջանցիները հերոսաբար կռվել Հիտլերի ստեղծած «հատուկ ազգային զորամասերում», և «գերմանացիները (!!! – հեղինակի նշում) բարձր են գնահատել նրանց մարտական որակները՝ նրանցից շատերին պարգևատրելով մեդալներով։ Մենք պարծենալու բան գտանք…
Բայց ադրբեջանցի հեղինակները պերեստրոյկայի մասին գլխում հասնում են աբսուրդի ամենաբարձր աստիճանի։ «Գորբաչովը հատկապես աչքի էր ընկնում իր ատելությամբ մուսուլմանների և թյուրքական աշխարհի հանդեպ»,- պատմում են պատմաբանները երեխաներին։ «Գորբաչովը սկսեց իրագործել թյուրք ժողովուրդներին Արևմտյան Ռուսաստան և սլավոնա-քրիստոնեական այլ հանրապետություններ վերաբնակեցնելու ծրագիր և նրանց հողերը բնակեցրեց քրիստոնյա բնակչությամբ»: Այսպիսով, պարզվում է, որ այստեղից են ստեղծվել ադրբեջանական բնակեցված սփյուռքները Ռուսաստանի յուրաքանչյուր քաղաքում: Դասագրքի հեղինակները չեն ասում, թե այսօր ով է խանգարում «վերաբնակեցված» ադրբեջանցիներին վերադառնալ պատմական հայրենիք։ Հարցը, ըստ երեւույթին, դեռ ուսումնասիրվում է։
5-րդ դասարանի Ղրղզստանի դասագրքում մենք գտանք այս գոհարը. «Իր ամբողջ երեք հազարամյա պատմության ընթացքում ղրղզ ժողովուրդը չի եղել այնպիսի ողորմելի վիճակում, որքան ցարական իմպերիալիզմի իրավահաջորդների՝ կարմիր միլիտարիստների օրոք… Կամ նույն Աբրովը Ուզբեկստանից գրում է. «Մենք ժառանգել ենք բնակչության ցածր կենսամակարդակը։ Այս ցուցանիշով հանրապետությունը զբաղեցրել է Միության վերջին տեղերից մեկը»։ Իսկ անկախություն ձեռք բերելուց հետո ուզբեկների կենսամակարդակը կտրուկ բարձրացավ։ Այդ դեպքում ինչո՞ւ են Ուզբեկստանի քաղաքացիներն այսօր գնում Ռուսաստան՝ ցանկացած աշխատավարձով աշխատելու պատրաստակամությամբ։ «Комсомольская правда», N184, 08.12.2009, с. 10 – 11.
Բայց նախկին խորհրդային հանրապետությունների դպրոցական դասագրքերի հիմնական հատկանիշը ի դեմս Ռուսաստանի և ռուսների «երդվյալ թշնամու» կերպարի իմպլանտացիան է, որոնք, իբր, եղել են բոլոր տեսակի աղետների աղբյուրը։ «Ռուսները դարերի պատմության ընթացքում կողոպուտներ, ավերակներ և սպանություններ բերեցին մեր ժողովրդին», – նրանք մատաղ սերնդի մեջ սերմանում են դասագրքերի էջերից։ Եվ այս առումով, կրկնում ենք, հաճելի, այսպես ասած, բացառություն միայն Հայաստանն ու Բելառուսն են կազմում։
Ռուսաստանի կազմում հայտնվելը հաճախ միայն բացասական է գնահատվում։ Հիմնական շեշտը դրված է անկախության կորստի վրա, իսկ դրական կողմերն ընդհանրապես չեն նշվում։ Այսպիսով, ուկրաինացի դպրոցականները Ուկրաինայի վերամիավորումը Ռուսաստանին մեկնաբանում են որպես Մոսկվայի կողմից Ուկրաինայի անկախության ճանաչում։ Միևնույն ժամանակ, երեխաները պատկերված են որպես ֆիկտիվ «ուկրաինական կազակական պետություն», որը հետագայում դաժանորեն ոչնչացվեց Ռուսաստանի կողմից:
Ամենա «հիվանդագին» թեման ԽՍՀՄ ժամանակաշրջանն է՝ ներկայացված «ազատասեր» ժողովուրդների և օկուպանտների շարունակական առճակատմամբ։
Ղազախական դասագրքից մի մեջբերում սպանում է. «Ղազախ ժողովրդի պայքարը ռուսական գաղութատիրության դեմ երկար տևեց՝ ընդգրկելով 18-րդ դարի երկրորդ կեսը մինչև 90-ականները։ (!) XX դար»:
Վրացական ձեռնարկը կրկնում է դա՝ պնդելով, որ «ռազմական օկուպացիոն ռեժիմի» հաստատման արդյունքում երկրի բնակչությունը «հայտնվել է ծանր իրավիճակում և ստիպված է եղել պայքարել ռուսական տիրապետության դեմ՝ հանուն պետական ինքնիշխանության վերականգնման»։ Այլ երկրների դպրոցականներին նույնպես վառ կերպով պատմում են խորհրդային ցեղասպանության ժամանակ էթնիկ զտումների սարսափների մասին»։
Խորհրդային Միության փլուզումը տեղի ունեցավ անսպասելիորեն, այդ թվում՝ հանրապետական վերնախավի մեծամասնության համար։ Եվ հետո նրանք սկսեցին գոյության նոր ձև փնտրել՝ իրենց իշխանությունը պահպանելու միակ նպատակով։ Գրեթե ամենուր շեշտը դրվում էր այն բանի վրա, ինչը հակադրվում էր նախկին գաղափարախոսությանը և կարգին՝ եթե Միությունում ինտերնացիոնալիզմ էր, ապա անկախ հանրապետությունում պիտի լիներ ազգայնականություն։ Ազգ է ձևավորվում, դրա համար պետք է գտնել մի բան, որը կմիավորի ժողովրդին։ Իսկ թշնամու կերպարը (որը շատերի համար ներկայացնում է Ռուսաստանը) առանցքն է։
«Правда», N137, 10.12.2009, с. 3
Ալեքսանդր ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ
russia-artsakh.ru
