Պարոն Սիմոնյանը հիմար բան ասաց ու չջոկեց

Հայաստանի Ազգային ժողովի նախագահը նախօրեին մեղադրել է Արցախի նախկին իշխանություններին այն բանի համար, որ նրանք անձամբ են որոշել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը լուծարել։ Ըստ Ալեն Սիմոնյանի՝ Հայաստանն այլընտրանք է առաջարկել. «ՀՀ-ն այնտեղ զոհաբերեց իր զավակներին, ՀՀ պետությունը կտրեց իր երեխաների, իր ժողովրդի, իր պետության բյուջեից և ապահովեց Լեռնային Ղարաբաղի գոյությունը։ Աշխատավարձերը, կոմունալ վարձերը, բանակը, այս ամենն ապահովել է Հայաստանի Հանրապետությունը»,- նշեց նա (https://news.am/rus/news/841464.html):

Սա թռայբալիզմի ամենաողբալի դրսեւորումն է։ Վերջինս հայ ժողովրդին պարտադրվել է դեռ 1990-ականներին, 2000-ականներին թմրեց և բացահայտորեն դուրս եկավ 2018-ից հետո։

Այս ցեղային տրամաբանության համաձայն՝ Լեռնային Ղարաբաղը և Արցախը Հայաստանի և Հայոց աշխարհի մաս չեն, այլ խորթ մի բան։ Կարծես համաշխարհային սփյուռքի ինչ-որ մաս, որը, ի լրումն, ոչ միայն փող չի տալիս, այլև սպառում է։

Ուրիշ ինչպե՞ս հասկանալ պարոն Ալեն Սիմոնյանին, քանի որ, նրա կարծիքով, հանուն Լեռնային Ղարաբաղի «ՀՀ-ն զոհաբերեց իր երեխաներին, կտրեց իր երեխաների, իր ժողովրդի բյուջից» և այլն։ Այս խոսքերից տրամաբանորեն հետևում է, որ ղարաբաղցիները «հայ ժողովրդին» չեն պատկանում։ Կարելի՞ է մտածել հայ հասարակության հոգեբանությանն ու տրամադրությանը ավելի հրեշավոր ու վնասակար բան։

Ըստ պարոն Սիմոնյանի՝ ստացվում է, որ ղարաբաղցիները երեւի չե՞ն աշխատել ու ընդհանրապես սեփական բյուջե չունեի՞ն։ Բայց սա սուտ է, պարոն Սիմոնյան, Հայաստանին սուբսիդիաներն անընդհատ նվազում էին և 2020 թվականին դրանք կազմում էին ԼՂՀ բյուջեի մոտ մեկ երրորդը։

Դե, բանակի մասին ուղղակի կլռենք, որովհետև, ինչպես պարոն Սիմոնյանն ինքը, հավանաբար հասկանում է, թե ինչ հիմարություն է ասել։ Թե՞ ղարաբաղցիները վերջին 30 տարիներին չեն եղել առաջնագծում՝ պաշտպանելով Հայաստանի արեւելյան սահմանները։ Իսկ քանի՞ ղարաբաղցի է ծառայել բանակում՝ որպես սպա ու պայմանագրային զինծառայող։ Եվ նույնիսկ ԱրՊՀ և հայկական բուհեր ընդունած տեղացի երիտասարդները երբեք բանակից տարկետում չեն ունեցել, ի տարբերություն «մայրցամաքային» Հայաստանի։

Ակնհայտ է, որ Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության բանակը Հայաստանի ֆորպոստն էր արևելյան ուղղությամբ, որը երեք տասնամյակ շարունակ զսպում էր թուրք-ադրբեջանական դաշինքի հնարավոր ագրեսիան։

Հիմար տրամադրություններ կարող են լինել հասարակ մարդկանց մեջ, ովքեր ծանրաբեռնված չեն բանականությամբ և ողջախոհությամբ։ Նման մարդկանց բազմիցս հանդիպել եմ թե՛ Հայաստանում, թե՛ Ռուսաստանի հայ համայնքում։ Հիշում եմ, թե ինչպես 2000-ականների սկզբին Սևանի արևելյան ափին գտնվող Գավառ քաղաքում (նախկին Կամո) անցորդներից մեկին հարցրի, թե ինչու է քաղաքն այդքան կեղտոտ, իսկ աղբը չի հավաքվում։ Արևային հովանոցով թոշակային տարիքի կնոջ պատասխանն իր հիմարության մեջ տպավորիչ էր. «Որովհետև ամբողջ փողը գնում է Ղարաբաղ»:

Նույն կերպ որոշ երևանցիներ անհասկանալի հպարտությամբ այս տողերի հեղինակին ասում էին, որ իրենք չեն մասնակցել 1980-ականների վերջի հանրահավաքներին։ Իմ հարցին, թե այդ դեպքում ո՞վ է գնացել ՀՀ մայրաքաղաքում մինչև կես միլիոն մարդ հավաքող հանրահավաքներին։ Այս հարցի պատասխանը երբեք չեմ ստացել…

Դե, լավ, նրանք սովորական մարդիկ են: Բայց պարոն Սիմոնյանը պետք է մի քանի ընդհանուր ճշմարտությո՞ւն իմանա թե՞ ոչ։

Օրինակ, որ անկախություն ձեռք բերելուց հետո Հայաստանի Հանրապետությունը բազմաթիվ միջազգային վարկեր, օգնություն է ստացել միջազգային կազմակերպություններից և օտարերկրյա պետություններից։ Բայց ԼՂՀ-ն, լինելով չճանաչված, այս կառույցներից ոչինչ չի ստացել։ Եվ որ Լեռնային Ղարաբաղում բնակչության մինչև մեկ երրորդը դարձել է փախստական ​​կամ տեղահանված 1990-ականների սկզբին։ Բայց, ՄԱԿ-ի և այլ միջազգային կազմակերպությունների կառույցների և ստորաբաժանումների կողմից նրանք ոչ մի օգնություն չեն ստացել։

Այնպես որ, պարոն Սիմոնյանի խոսքերը, թե ՀՀ-ն «կտրեց իր երեխաների, իր ժողովրդի, իր պետության բյուջեից և ապահովեց Լեռնային Ղարաբաղի գոյությունը», լրիվ անհեթեթություն է։ ՀՀ ԼՂՀ սուբսիդիաները Հայաստանին արտաքին օգնության տարրական ներքին վերաբաշխում էին` հաշվի առնելով բնակչության 30:1 տոկոս հարաբերակցությունը (Հայաստանում 3 մլն. Արցախում` 150 հազ.):

Թե՞ Ղարաբաղյան բոլոր պատերազմների ժամանակ առաջնագծում կանգնած ու ահռելի կորուստներ կրած արցախահայությունը երկրորդ կարգի քաղաքացիներ էին։ 1990-ականների սկզբին, ինչպես և այսօր, Հայաստանի բոլոր արևելյան սահմանները գտնվում էին թշնամու կրակոցների և հրետակոծության տակ, և միայն 1994-ի մայիսի հաղթանակն ապահովեց հայկական սահմանային գոտու երկարաժամկետ անվտանգությունը։

Հիշեցնենք, որ 1991-94թթ. ազատամարտի ժամանակ զոհվել է 5856 մարտիկ, որից 3291-ը՝ ԼՂՀ բնակիչներ (զոհվածների 56%-ը)։ Մնացած 2565 մահացածները, բացառությամբ օտարերկրյա երկրների հարյուրից մի փոքր ավելի քաղաքացիների (հիմնականում ծագումով հայ), եղել են Հայաստանի Հանրապետության բնակիչներ։ Հայկական կողմից զոհվածների թվում են նաև 1264 խաղաղ բնակիչներ՝ նրանց ճնշող մեծամասնությունը ԼՂՀ-ից և Հայաստանի Հանրապետության սահմանամերձ շրջաններից։ Անհայտ կորել է 596 մարդ՝ զինվորական և քաղաքացիական (գրեթե բացառապես ԼՂՀ քաղաքացիներ)։

44-օրյա պատերազմում գրեթե 4 հազար զոհված զինվորներից յուրաքանչյուր չորրորդը ղարաբաղցի էր, որոնց բաժինը կազմում էր Հայաստանի ընդհանուր բնակչության 1/30-ը։

Գուցե 1991-94 թվականների պատերազմից հետո ղարաբաղցիները պարապ ու մուրացկան են դարձել։ Թե՞ Արցախն իր բնական պաշարներով ու բերրի հողերով Հայաստանին պետք չէր։

Հիշեք, թե որքան հացահատիկ է արտադրվել ԼՂՀ-ում իր լավագույն տարիներին։ Իսկ ովքե՞ր էին նրա բյուջեի խոշորագույն հարկատուները՝ հայկական և խառը կապիտալով ընկերությունները, որոնք պղնձի-ոսկու հանքաքարեր էին արդյունահանում հին հայկական շրջանի խորքերից։

Մեկ այլ կարևոր կետ. ակնհայտ է, որ 1990-ականների սկզբի պատերազմի ժամանակ ԼՂՀ-ն է մեծապես տուժել. քաղաքներն ու գյուղերը ավերակ են եղել, տնտեսությունը ավերվել, վարելահողերն ամբողջությամբ ականապատվել։

«Յուրաքանչյուր երկիր, յուրաքանչյուր ժողովուրդ ունի իր նվիրական հենակետերը: Երբ մի ժողովրդի պատմությունը զարգանում է դրական, այդ հենակետը դառնում է մշակութային և քաղաքական կյանքի կենտրոն։ Երբ ճակատագիրը հետապնդում է ազգին, նա դառնում է ազգային կյանքի ամրոց, հույսի կղզի, վերածննդի գրավական: Հենց վերջին դերն է Ղարաբաղի լեռնային շրջանը խաղացել և շարունակում է խաղալ հայ ժողովրդի համար»,- գրել է ռուս ականավոր բանաստեղծ և հրապարակախոս Սերգեյ Գորոդեցկին «Ղարաբաղ» հոդվածում, որը տպագրվել է 1919 թվականի մարտի 29-ին Թիֆլիսի «Կովկասյան խոսք» թերթում։

«Հայաստանի հետ լինելով ազգագրական, տնտեսական և լեզվական միավորված՝ Ղարաբաղը դարձավ Հայաստանի միջնաբերդը՝ նրա արևելյան թեւը։ Այսպես էր նախկինում, այսպիսին է հիմա, այդպիսին է լինելու միշտ, քանի որ Հայաստանի սիրտը, Արարատյան դաշտավայրը չի կարելի պաշտպանել առանց Ղարաբաղին տեր լինելու»։

Ցավոք սրտի, ես լիովին վստահ չեմ, թե պարոն Ալեն Սիմոնյանը գիտի՞, թե ով է Սերգեյ Գորոդեցկին։

Ալեքսանդր ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

russia-artsakh.ru