Հայ բարերարներ. Ավանդույթները կորա՞ծ չեն

Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Սուրբ Էջմիածնի Մայր Տաճարի վերականգնողական աշխատանքներին անմիջականորեն մասնակցած մի շարք հովանավորների է հանձնել Հայ Առաքելական եկեղեցու նոր բարձրագույն շքանշանը:

Գարեգին Բ-ն շքանշան է հանձնել Վաչե և Թամար Մանուկյաններին, Սամվել և Էթերի Կարապետյաններին, Պերճ և Վերա Սեդրակյաններին, Էրիկ և Միլանա Իսրայելյաններին և այլոց։

Բարեգործական ավանդույթները ազգի գոյության հիմնասյուներից են, որոնք ցեմենտի նման ամրապնդում են կապերը ժողովրդի տարբեր հատվածների միջև։ Հայ ժողովուրդը տվել է մեծ բարերարների մի ամբողջ շարք, որոնց շնորհիվ օգնություն են ստացել ոչ միայն անօգնականներն ու որբերը, այլև աջակցություն են ստացել մշակույթը, արվեստը, ազգային եկեղեցին ու ավանդույթները։

Հայ բարերար Խանդամիրյանի ջանքերով Շուշիում՝ Ղազանչեցոց եկեղեցու մոտ թատրոն է կառուցվել։ 350 նստատեղ ունեցող թատրոնի բացումը տեղի ունեցավ 1891 թվականի հուլիսի 7-ին, իսկ առաջին ներկայացումը հայ նշանավոր գրող և դրամատուրգ, ծնունդով շուշեցի Մուրացանի (Գրիգոր Տեր-Հովհաննիսյան) «Ռուզան» պատմական դրաման էր։

18-րդ դարի վերջին Հովվհանես Լազարևը կտակել է իր ունեցվածքի մի մասն օգտագործել աղքատ հայ երեխաների համար դպրոց ստեղծելու համար (Մոսկվայի ապագա Լազարյան արևելյան լեզուների ինստիտուտը, որի հիման վրա բացվել է МГИМО-ն): Լազարևը նոր ձևավորվող Ռուսական կայսրության տարբեր հատվածներում ստեղծեց հայկական մշակույթի և կրթության կենտրոններ՝ իր ներդրումն ունենալով Ռուսիայի պետական ​​և դիվանագիտական ​​հաստատությունների ձևավորման գործում։

Ալեքսանդր Մանթաշյանցը սկսած 1880 թվականից ֆինանսավորել է ավելի քան 200 տաղանդավոր հայ երիտասարդների, որոնք ուղարկվել են աշխարհի լավագույն բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, որոնցից շատերը հետագայում փառաբանեցին հայ գիտությունն ու մշակույթը։ Նրանց թվում են հայ դասական երաժշտության հիմնադիր Կոմիտասը, պատմաբան Հակոբ Մանանդյանը, հեղափոխական գործիչ Ստեփան Շաումյանը, երգիչ Արմենակ Շահմուրադյանը, վիրաբույժ Քրիստաֆոր Պետրոսյանը։ Երևանում Մանթաշևի միջոցներով կառուցվեց Հայ ֆիլհարմոնիայի փոքր դահլիճը, Թիֆլիսում՝ Հայկական արտիստական ​​ընկերության շենքը, այսպես կոչված, «Պիտոևսկու թատրոնը», որն այժմ կոչվում է Ռուսթավելիի անունով։ Նա նաև մեծ գումար է նվիրաբերել Թիֆլիսում համալսարան կառուցելու համար։

Հայ խոշոր ձեռնարկատեր Միքայել Արամյանցը համարվում է բուրժուական Թիֆլիսի «գլխավոր ճարտարապետը»։ Նրա նախաձեռնությամբ և նրա միջոցներով քաղաքում կառուցվեցին առաջին անվճար հիվանդանոցը և առաջին ժամանակակից հյուրանոցը՝ «Մաժեստիկը»։

Պողոս Նուբարյանը 1878–1879 և 1891–1898 թվականներին եղել է Եգիպտոսի երկաթուղու տնօրենը։ Նա երկար տարիներ ղեկավարել է Ալեքսանդրիայի անգլիական գյուղատնտեսական ընկերությունը։ 1906 թվականի ապրիլի 15-ին նրա նախաձեռնությամբ ստեղծվել է Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը (ՀԲԸՄ), որի առաջին նախագահն է եղել մինչև 1928 թվականը։ Այս կազմակերպությունն այսօր էլ հսկայական դեր է խաղում սփյուռքահայության պաշտպանության գործում։

Գալուստ Գյուլբեկյան, ձեռներեց և միլիարդատեր, 20-րդ դարի կեսերի խոշորագույն նավթային մագնատ, Իրաքի նավթային ընկերության հիմնադիրը։ Հայտնի է նաև որպես «նավթային Թալեյրան»: Գյուլբենկյանի մահից հետո, նրա կամքի համաձայն, ստեղծվեց Գալուստ Գյուլբենկյան բարեգործական հիմնադրամը, որը աջակցություն է տրամադրում աշխարհի ավելի քան 70 երկրներում։ Այն ներառում է հայկական մասնաճյուղ, դրա միջոցները բաշխվում են Սփյուռքի և Հայաստանի գիտական, մշակութային, կրթական, բժշկական և այլ հաստատությունների միջև։

Ի նշան Ալեք Մանուկյանի՝ Հայ առաքելական եկեղեցուն և հայ ժողովրդին մատուցած ծառայությունների, նրա աճյունը վերաթաղվեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, նրա միջոցներով կառուցված գանձապետական ​​թանգարանի դիմաց։

Քըրք Կրկորյանը Լաս Վեգասի գլխավոր գործարարներից է և «մեգարեսորտի հայրը»՝ նրան է պատկանում խաղային մայրաքաղաքի հյուրանոցների և խաղատների 40%-ը։

Քըրք Քրքորյանն իր կյանքի ընթացքում ավելի քան 1 միլիարդ դոլար է նվիրաբերել Հայաստանին և Արցախին։ Նրա միջոցներով վերանորոգվել ու կառուցվել են նոր ճանապարհներ, ռազմավարական նշանակության մայրուղիներ, թարմացվել են թունելներ ու քաղաքային ծառայություններ, Հայաստանում մեկ տասնյակից ավելի թատրոններ են վերանորոգվել։ 1988 թվականի երկրաշարժից տուժած տարածքներում հարյուրավոր բնակելի շենքեր են կառուցվել։

Քըրք Կրկորյանը մոտ 5 միլիարդ դոլար է նվիրաբերել ԱՄՆ հայկական սփյուռքին։ Նա կտակել է վաճառել իր ողջ ունեցվածքը, իսկ հասույթն ուղղել բարեգործությանը։

Հայ ժողովուրդը կարիք ունի վերակենդանացնելու բարեգործության ավանդույթները. 2016 թվականի պատերազմը ցույց տվեց, թե ինչի է ընդունակ հայ ժողովուրդը, եթե իր առջեւ նպատակ է տեսնում։