Արցախի հասարակական կազմակերպություններն այսօր մտադիր են նամակ հանձնել ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանին, ավելի ճիշտ՝ հանձնել 2024 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ԵԱՀԿ գործող նախագահ Յան Բորգին փոխանցած կոչի պատճենը։
Արցախի քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները ինչպես այն ժամանակ, այնպես էլ հիմա կոչ են անում Հայաստանի իշխանություններին չտրվել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարելու Բաքվի պահանջներին։ Նրանք սա համարում են ոչ միայն վտանգ արցախցիների համալիր իրավունքների պաշտպանությանը, այլեւ հրաժարում հայկական պետականության շահերի պաշտպանության միջազգայնորեն ճանաչված կարեւոր մեխանիզմից։
Միևնույն ժամանակ, Շվեյցարիայի, Նիդեռլանդների, Լյուքսեմբուրգի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ խորհրդարաններում քննարկումներ են ընթանում և ընդունվում բանաձևեր, որոնք ուղղված են Արցախի հիմնախնդիրը գլոբալ օրակարգ վերադարձնելու և դրա լուծումը նոր աշխարհակարգում գտնելուն:
Հայաստանի ԱԳՆ-ն որեւէ կերպ չի արձագանքում այս քննարկումներին։ Ավելին, Հայաստանում իշխող կուսակցությունը չի նախաձեռնում այս հարցի քննարկումները Հայաստանի խորհրդարանում, փոխարենը Ազգային ժողով է ուղարկում Հայաստանից դուրս Արցախը «ճանաչող» սահմանազատման հանձնաժողովի կանոնակարգը։
Խորհրդարանական ընդդիմությունն իր հերթին անցած շաբաթվա ընթացքում երկու անպտուղ լսումներ է կազմակերպել՝ Անկախության հռչակագրի և Արցախի պատմամշակութային ժառանգության պահպանման խնդրի վերաբերյալ։
Հռչակագրի վերաբերյալ լսումները «նշանավորվեցին» նրանով, որ եզրափակիչ հայտարարության նախագծում նշված չէր Հռչակագրի ամենահիմնարար և «վիճահարույց» կետը՝ հղումը Հայաստանի և Արցախի վերամիավորման 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշմանը։
Ինչ վերաբերում է երկրորդ նիստին, ապա կազմակերպիչները չեն պաշտպանել արցախցի փորձագետների հայցերն ընդդեմ ռուսական կողմի, որը, ըստ փաստաթղթերի, պետք է դառնար Արցախում հայկական ժառանգության պահպանման երաշխավորը։
Իր հերթին, Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը բացահայտ արդարացրել է Արցախի դեմ ագրեսիան և Հայաստանի իշխանությունների հանցավոր անգործությունը։ «Ազատության» հետ զրույցում նա հայտարարեց, որ Արցախում Ադրբեջանի գործողությունների տակ եղել է «ՄԱԿ-ի առնվազն 3-4 բանաձեւ»։
Հայկական իրավունքների միջազգային թղթապանակի խեղաթյուրումը, այդ թվում՝ Արցախում, թե՛ Հայաստանի իշխանությունների, թե՛ ընդդիմության կողմից հանգեցնում է նրան, որ Երևանն ինքը Բաքվի և Մոսկվայի ձեռքն է տալիս Հայաստանը վերացնելու իրավունքը։ Եթե նույնիսկ ՄԱԿ-ի բանաձևերը Ալիևին տալիս էին Արցախը բռնակցելու «իրավունքը» (իսկ դա ճիշտ հակառակն է), ապա Հայաստանի խորհրդարանի նախագահը պետք է վերջինը լիներ, որ հիշում է այդ մասին։
Արցախի հասարակական կազմակերպությունները պահանջում են Արցախի հարցը վերադարձնել հայկական բանակցային օրակարգ, պահանջում են, որ ՀՀ կառավարությունը միտումնավոր չհրաժարվի գործող հզոր միջազգային իրավական մեխանիզմներից։