Ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվելու արցախցիների բնակապահովման ծրագրում

Հասարակական գործիչ Լիաննա Պետրոսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է, որ կառավարությունը վերջապես սկսել է արցախցիների սոցիալական ծրագրերում որոշակի փոփոխություններ կատարել, նորություններ են սպասվում:

Բացի մի շարք խնդիրներից, արցախցիների համար հիմնականը մնում է երկու խնդիր՝ բնակարանաշինության ծրագիրը և 40+10 հազարանոց ծրագիրը. թե այս հարցերից որի հետ էր կապված Լիաննա Պետրոսյանի անոնսը, պարզ չէ, թեև, ամենայն հավանականությամբ, կառավարությունը, տարբեր կարծիքներ լսելով, եկել է այն եզրակացության, որ ձմռան կեսին 40+10 հազար ծրագիր կրճատելը անմարդկային կլինի։

Աշխատանքի և սոցիալական ապահովության նախարար Նարեկ Մկրտչյանն իր հերթին օրերս ասաց, որ տեղյակ է բնակարանային ծրագրում առկա խնդիրների մասին, այժմ ուսումնասիրում են այդ խնդիրները և կփորձեն լուծումներ գտնել։

Այս անգամ նա թվեր չհայտնեց ու չասաց, թե ինչով են բացատրվում անսպասելի խնդիրները։ Կառավարությունը մինչ այժմ հայտարարում էր, որ արցախցիները շատ քիչ են դիմում ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու համար, ուստի բնակապահովման ծրագիրն առաջ չի շարժվում։

Սակայն վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում հազարից ավելի արցախցիներ քաղաքացիություն են ստացել, բայց դեռ ասում են, որ տրվել է ընդամենը 30 վկայական։ Հայտնի չէ, թե քանի հոգի է փորձել ընդգրկվել ծրագրում, բայց պոտենցիալ փորձողները կանգնած են անհաղթահարելի խնդրի առաջ։

Խոսքը միայն քաղաքացիության և սերտիֆիկատների մասին չէ, այլ այն, որ չկա մեկ բնակարանային ֆոնդ և ճկուն մեխանիզմ, որը թույլ կտա մարդկանց օգտվել ծրագրից: Ներկայիս ծրագիրը նախագծված է այնպես, որ անհնար լինի օգտվել դրանից:

Ենթադրենք, 4 հոգանոց ընտանիքը քաղաքացիություն է ստացել և դիմել սերտիֆիկատ ստանալու համար։ Ո՞րն է հաջորդ քայլը: Ընտանիքը պետք է 12-20 միլիոնանոց տուն գտնի։ Դա անելու համար նա պետք է շրջի ամբողջ Հայաստանով կամ փորձի ինտերնետ կայքերում այս գումարին համապատասխան բնակարան գտնել, այսինքն՝ կուրորեն։ Ամեն անգամ, երբ նա մի բան գտնի, ստիպված կլինի գնալ եւ տեսնել բնակարանը: Այնուհետև դիմում ներկայացնի բանկ, և եթե բանկը անհրաժեշտ համարի, գումարը կփոխանցվի։ Եթե, իհարկե, գումարը բավարարի։

Իսկ եթե 2 հոգանոց ընտանիք է, և նրանք պիտի ստանան 6 միլիոն դրամ։ Ի՞նչ պետք է անեն։

Իսկ ինչո՞ւ դեռևս մի բառ չեն ասում սոցիալական բնակարանների մասին, չէ որ սա բնակարանային ծրագրի հիմնական կլաստերներից մեկն է։ Սոցիալական բնակարանները կարող են լուծել անաշխատունակ անդամ ունեցող փոքր ընտանիքների խնդիրը. Պետությունից ստացված գումարը լրացնելու համար նրանք չեն կարողանա հիփոթեք ստանալ։

Ընդհանրապես, արցախցիներից քչերը կարող են հիփոթեք ստանալ. մեծամասնությունը կամ ցածր վարձատրվող աշխատանքում է, կամ ընդհանրապես չի աշխատում: Ինչո՞ւ չթողնենք, որ մարդիկ գումարը ծախսեն իրենց ձևով, օրինակ՝ որպես ավանդ բանկում դնելով և տոկոսներով վճարելով բնակարանների համար։

Հիմա բանը հասել է նրան, որ առաջին խմբի հարյուրավոր մարդիկ արդեն քաղաքացիություն են ստացել, գիտեն, որ ստացված միջոցներով չեն կարող բնակարան գնել, բայց բնակարանաշինության ծրագրում գրանցվելու դեպքում կզրկվեն 10+40 ծրագրից։ Առաջին խումբը, ըստ ծրագրի, պետք է գրանցվի, մինչեւ 2024-ի վերջ։

Անհեթեթ իրավիճակը բազմաթիվ հիմնավոր կասկածների տեղիք է տալիս, որ այդ ծրագրերը ստեղծվել են միջազգային դոնորներից գումարներ ստանալու նպատակով։ Որ բնակարանաշինության ծրագիրը միտումնավոր ձգձգվում է, որպեսզի ինչ-որ պահի, երբ Բաքվի և Երևանի միջև «համաձայնագիր» կնքվի, հնարավոր լինի արցախցիների մի մասին վերադարձնել հայրենիք՝ «ինտեգրվելու»։

Հակառակ դեպքում պարզ լուծումներ կգտնվեին. օրինակ՝ կարելի է ստեղծել հիմնադրամ, որտեղ կհամախմբվեն արցախցիների բնակարանային ծրագրի համար տրամադրվող գումարները, ձևավորել Հոգաբարձուների խորհուրդ, որում կընդգրկվեն Արցախի կառույցների և կազմակերպությունների և Հայաստանի պետական ​​գերատեսչությունների ու կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ։ Հոգաբարձուների խորհուրդը կարող է սկսել արցախցիների կարիքների հաշվառումից՝ օգտագործելով Արցախի համայնքապետարանների տվյալները։ Խորհուրդը կարող է նաև ստեղծել մեկ «բնակարանային ֆոնդ»՝ տարբեր բնակավայրերում վաճառվող “ստուգված” բնակարանների մոտավոր հասցեներ, որպեսզի մարդիկ կարողանան հարմար բնակարան, հող կամ, գուցե, բիզնեսի համար տեղ փնտրել:

Շատերը կցանկանային իրենց ընտանիքների հաշվին ստանալ դրամական միջոցները, նրանցով փոքր բիզնես բացել և գումար վաստակել սեփական տան համար։ Ինչու՞ ոչ։

Նաիրա Հայրումյան