Արցախը այդպես էլ չդիմեց Ռուսաստանին «օգնության» համար. Պուտինը հիշել է ինքնորոշման մասին

Վլադիմիր Պուտինը վերջերս հիշեցրել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշին, որ ՄԱԿ-ի կանոնադրության մեջ ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքը գերակայում է տարածքային ամբողջականությունից։ Նա դա ասել է առաջին հերթին Ռուսաստանի կողմից բռնակցված Ուկրաինայի տարածքների առնչությամբ, բայց նկատի ուներ նաեւ Աբխազիան և Մերձդնեստրը։

Պուտինն ակնհայտորեն նկատի չի ունեցել Արցախը, թեև հետխորհրդային բոլոր հակամարտող տարածաշրջաններից միայն Արցախի հանդեպ կա ինքնորոշման կետ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաջարկներում։ Մնացած բոլոր հակամարտություններում համաշխարհային հանրությունը պնդում է միայն Վրաստանի, Ուկրաինայի և Մոլդովայի տարածքային ամբողջականության սկզբունքը։

Սակայն ինչ-որ պահի համաշխարհային առաջնորդները եկան կոնսենսուսի, որ Արցախի դեպքում ինքնորոշման սկզբունքի կիրառումը վտանգավոր է, քանի որ այն կարող է էքստրապոլացվել «ռուսական հակամարտությունների» վրա: Չէ որ միայն Արցախը չէր բռնակցվել և «ճանաչվել» Ռուսաստանի կողմից։

2020 թվականի պատերազմից հետո, երբ ռուսական զորքերը մտան Արցախ, իսկ 2022-ին Ռուսաստանը ներխուժեց Ուկրաինա, ինքնորոշման սկզբունքն այլեւս չհիշատակվեց ԱՄՆ-ի կողմից։ Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանը, օրինակ, 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ից առաջ ասաց, որ հնարավոր է համարում «Ադրբեջանի կազմում հայերի երջանիկ ընտանեկան կյանքը»։

Չնայած այն հանգամանքին, որ Եվրախորհրդարանը և եվրոպական մի շարք երկրներ՝ Ֆրանսիա, Լյուքսեմբուրգ, Նիդեռլանդներ, Շվեյցարիա, ընդունեցին կոշտ բանաձևեր և որոշումներ Արցախի նկատմամբ ինքնորոշման սկզբունքի կիրառման անհրաժեշտության վերաբերյալ, Եվրամիությունը նույնպես դադարեց խոսել ինքնորոշման մասին։ Ավելին, Շառլ Միշելի ղեկավարությամբ ԵՄ-ն նախանձելի եռանդով սկսեց պաշտպանել 1991 թվականի շրջանակներում խորհրդային սահմանների անձեռնմխելիությանը, հատկապես Արցախի հետ կապված։ Ըստ ամենայնի, ԱՄՆ-ն ու ԵՄ-ն հույս ունեին, որ այդ կերպ կկանխեն Ռուսաստանի կողմից ուկրաինական տարածքների բռնակցումը։

Հայաստանի իշխանությունը նույնպես «մոռացավ» ինքնորոշման սկզբունքի մասին․ բավական չէր, որ Արցախը օկուպացված էր, իսկ արցախցիները տեղահանված էին, Հայաստանի իշխանությունը «օրորոցում է խեղդում» Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը հռչակելու ցանկացած փորձ։

Հիմա, երբ խոսքը գնում է Ուկրաինայում «փոխզիջումային» խաղաղության հնարավորության մասին, Պուտինը հիշեց ինքնորոշումը: Հիշեցնենք, որ պատերազմը կարող է դադարեցվել Ուկրաինայի կողմից տարածքային զիջումների, այլ կերպ ասած՝ Ռուսաստանին արդեն իսկ բռնակցված շրջանների «ինքնորոշման» ճանաչման միջոցով։ Ուկրաինայի երեք շրջաններ և Ղրիմը կճանաչվեն Ռուսաստանի կազմում, քանի որ «բնակիչները դա էին ուզում»։

Բայց արցախցիները, կասի Պուտինը, չէին ուզում Ռուսաստան դառնալ, ուստի իրենք ունեն իրենց ինքնորոշումը։ Այ եթե խնդրեինք գալ Ռուսաստան, միգուցե մտածեինք։

Արցախում բոլոր բողոքի ցույցերից հիմնականում վերարտադրվել են միայն ռուսական դրոշը բարձրացնողների կադրերը, թեկուզ դա ամենաաննշանն էր։ Անգամ Հայաստանի իշխանությունը, որը ստորագրել էր նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը՝ ռուսական զորքերի Արցախ մտցնելու մասին, նախատում էր արցախցիներին չափազանց ռուսամետ լինելու համար։ Բայց արցախցիները երբեք չեն դիմել Ռուսաստանի օգնությանը՝ պահանջելով հայկական ինքնորոշում։ Իսկ Պուտինն ու Շառլ Միշելը ճանաչում են միայն նրանց «ինքնորոշումը», ովքեր համաձայն են դառնալ Ռուսաստանի հպատակները։ Թրամփը նրանց օգնական։

Նաիրա Հայրումյան