Մանվել Սարգսյան. 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշումը հայոց պետականության կայացման գործում հիմնարար փաստաթուղթ է
- 12:25 05.12.2024
Այս մասին հայտարարել է քաղաքագետ, Ղարաբաղյան շարժման կազմակերպիչներիցներից Մանվել Սարգսյանը։
«1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի «Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» որոշումը ընդունվեց այն ժամանակ, երբ Խորհրդային Միությունը թեւակոխում էր փլուզման փուլ։ Հայ ժողովրդի ինքնորոշման գործընթացը սկսվեց ԽՍՀՄ փլուզման ֆոնին։ Ավելին, 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշումն այնքան հիմնարար է, որ բոլոր հետագա որոշումները հեշտությամբ կարող են վիճարկվել։
Հիմնվելով 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի վերամիավորման մասին հրամանագրի վրա՝ 1990 թվականին Հայաստանի նորընտիր խորհրդարանն ընդունեց հռչակագիր Հանրապետության կազմավորման մասին, ապա՝ Անկախության հռչակագիրը։
Այսօր շատ է խոսվում այն մասին, որ Ադրբեջանը պահանջում է որոշակի փոփոխություններ հայկական պետական փաստաթղթերում։ Բայց իրականում ոչ ոք ցանկություն չունի որևէ բան փոխելու, քանի որ սա է պետության հիմքը»։
Նշենք, որ 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի հռչակագիրը բաղկացած է վեց կետից. Դրանում ՀԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը ճանաչեց Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի ինքնորոշման փաստը, հայտարարեց Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին, ինչպես նաև հայտարարեց, որ Հայկական ԽՍՀ քաղաքացիության իրավունքները տարածվում են Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչների վրա։
Ալվարդ Գրիգորյան
Որոշման տեքստը
«Հիմնվելով ազգերի ինքնորոշման համամարդկային սկզբունքների վրա և արձագանքելով հայ ժողովրդի` բռնի ուժով բաժանված երկու հատվածների վերամիավորման օրինական ձգտմանը, Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհուրդը որոշում են.
- Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի ինքնորոշման փաստը` հաստատված ԼՂԻՄ-ի մարզային խորհրդի 1988 թվականի փետրվարի 20-ի և հուլիսի 12-ի նստաշրջանների, ինչպես նաև մարզի բնակչության լիազոր-ներկայացուցիչների 1989 թվականի օգոստոսի 16-ի համագումարի և Ազգային խորհրդի հոկտեմբերի 19-ի նիստի որոշումներում:
- Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղի լիազոր-ներկայացուցիչների համագումարը և նրա ընտրած Ազգային խորհուրդը որպես մարզի ներկայումս գործող միակ օրինական իշխանություն:
- Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհուրդը հռչակում են Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորումը: Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության վրա տարածվում են Հայկական ԽՍՀ-ի քաղաքացիության իրավունքները:
- Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհուրդը ստեղծում են համատեղ հանձնաժողով (իր աշխատանքային ապարատով)` Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորումն իրագործելու ուղղությամբ գործնական քայլեր մշակելու համար:
- Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհուրդը պարտավորվում են ներկայացնել Հյուսիսային Արցախի Շահումյանի շրջանի և Գետաշենի ենթաշրջանի հայ բնակչության ազգային շահերը:
- Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահությանը, Հայկական ԽՍՀ Մինիստրների խորհրդին և ԼՂԻՄ-ի Ազգային խորհրդի նախագահությանը հանձնարարվում է գործադրել սույն որոշումից բխող բոլոր անհրաժեշտ միջոցառումները` իրականացնելու համար Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կառուցվածքների իրական միաձուլումը միասնական պետական-քաղաքական համակարգում»: