Արցախի և ամբողջ Հայաստանի մասին լուռ մտահոգողների արցունքները մի օր կջարդեն անտարբերության պատը

Տարին ավարտում ենք նրանով, որ Արցախի հարցը փակված չէ. այս մասին Step1.am-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի օմբուդսմեն Գեղամ Ստեփանյանը։

Ո՞վ կպատկերացներ, որ Արցախի ցեղասպանությունից, օկուպացիայից, տեղահանությունից ավելի քան մեկ տարի անց մենք որպես «ձեռքբերում» կանվանեինք այն, որ «Արցախի հարցը փակված չէ»։

Հարցն իսկապես փակված չէ, և դրա վկայությունն են Եվրախորհրդարանի, մի շարք երկրների խորհրդարանների բանաձևերը, Շվեյցարիայի Ազգային ժողովի առաջարկը՝ Արցախի հիմնախնդրի շուրջ խաղաղ համաժողով հրավիրելու վերաբերյալ։ Դրա վկայությունն այն է, որ չնայած Թուրքիայի նախկին արտգործնախարարը դարձավ ԵԱՀԿ գլխավոր քարտուղար, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մանդատը դեռ ուժի մեջ է, և Մարիա Զախարովան կարող է միայն հուսահատ կոչ անել Բաքվին և Երևանին հետ կանչել այդ մանդատը։

Սակայն արդեն մեկ տարուց ավելի է՝ Հայաստանում Արցախի թեման գտնվում է խորը տաբուի տակ։ Ընդդիմությունը մի քանի անգամ փորձել է խորհրդարանական լսումներ անցկացնել Արցախի հարցով, սակայն իշխող կուսակցությունը հրաժարվել է դրանց մասնակցել, իսկ ընդդիմությունն ինքն այդպես էլ իրավական և քաղաքական պահանջներ չի ներկայացրել Արցախի հարցով, սահմանափակվելով անիմաստ հայտարարություններով։

Այս տարի Արցախը գրեթե չէր հիշատակվում գերիշխող իշխանամետ հեռուստաալիքներում, բացառությամբ այն մասին ռեպորտաժներում, թե ինչպես են առանձին կազմակերպություններ և սրտացավ մարդիկ օգնում Արցախի ժողովրդին գոյատևել: 2020-2023 թվականներին Արցախի հերոսական պաշտպանության, այնտեղ ապրած և հայրենիքի համար մինչև վերջ մարտնչած մարդկանց սխրանքի մասին ֆիլմեր չեն նկարահանվել։ Ոչ մի երգ կամ գիրք չի գրվել, իսկ հերոսների հիշատակումները սոցիալական ցանցերում արգելափակվում են որպես «ահաբեկչության» և ռևանշիզմի կոչեր։

Արցախը հիշատակող երգերը համարվում են «հնամաշ», թեև նորմալ մարդկանց աչքերը լցվում են, երբ լսում են Արցախ անունը։ Նրանք չեն խոսում Արցախի մասին՝ փորձելով պաշտպանել իրենք իրենց, ոտնահարված արժանապատվությունը և մարդկային սիրտը, որը պատառոտված է հայ ազգին պատուհասած մեծ արհավիրքից։ Նրանք պարզապես լաց են լինում:

Իշխող խումբն այս տարվա իր հռետորաբանության մեջ չի խոսում հայ ժողովրդին պատուհասած մեծ արհավիրքի մասին՝ արցախցիներին հիշատակելով միայն այն մեղադրանքների համատեքստում, թե նրանք չեն ընդունել ՀՀ իշխանության «առաջարկը» և չեն մնացել Արցախում՝ «ինտեգրվելով» ցեղասպան Ադրբեջանին։ Արցախցիները հիշատակվում են նաև այն համատեքստում, որ նրանք չեն ցանկանում մեկ հայկական անձնագիրը փոխանակել մյուսով և կառավարության տրամադրած կոպեկներով տներ չեն գնում սահմանամերձ շրջաններում, որտեղից հեռանում են տեղի բնակիչները։

Ընդդիմադիր ալիքներն ու գործիչները Արցախի մասին խոսում են ոչ թե նրա դեօկուպացիայի, հողի իրավունքի համատեքստում, այլ բացառապես ինչ-որ մեկի կողմից պարտադրված «վերադարձի» անիմաստ թեմայի շրջանակներում։ Ո՞րտեղ վերադառնալ, ինչո՞ւ:

Բայց Արցախի հարցը փակված չէ. Արցախով ու ողջ Հայաստանով լուռ մտահոգված, օգնության ձեռք մեկնած հայերի արցունքները մի օր կճեղքեն անտարբերության ու անհասկանալի չարության պատը և կհասնեն տիեզերք՝ ստիպելով փոխել գլոբալ քիմիան։

Նաիրա Հայրումյան