Երեխաները արցախյան բարբառով պատմում են Արցախում իրենց քաղաքի, գյուղի, բակի, խաղերի, ընկերների մասին

«Արցախ. իմ մանկության փողոցը|101 պատմություն» նախագիծն իրականացվել է Արցախի բարբառի կիրառման և պահպանման նպատակով:  Նախագծի համահեղնակներն են Նելլի Բաղդասարյանն ու Վահրամ Տեր-Մաթևոսյանը, այն կյանքի է կոչվել ՀԲԸՄ դրամաշնոհային մրցույթի արդյուբքում:

«2020-2023 թթ. Ադրբեջանի էթնիկ զտումների քաղաքականության հետևանքով Արցախի Հանրապետությունը լիակատար հայաթափվեց, իսկ Արցախի նյութական և ոչ նյութական մշակութային ժառանգությունը հայտնվեց կորստի սպառնալիքի տակ: Այս դեպքում վտանգի տակ են ոչ միայն Արցախի բարբառը, այլ նաև այն հիշողությունները, որոնք կապված են Արցախի հետ: Երեխաներն այս առումով ամենախոցելի խումբն են: Նախագծի նպատակն է, որ արցախցի երեխաներն որպես ոչ նյութական ժառանգության՝ բարբառի կրող, նաև նման մեխանիզմներով այն կիրառեն և պահպանեն:

Նախագիծն իրականացվել է 2024 թ. ապրիլ-դեկտեմբեր ամիսներին: Նախագծի շրջանակներում վարվել են  հարցազրուցներ 5-15 տարեկան 101 արցախցի երեխայի հետ, որոնք 2023 թ. բռնի տեղահանությունից հետո ապրում են Հայաստանում։ Ցավոք սրտի, ծրագրում ընգրկել են ոչ բոլոր մարզում հաստատված երեխաները, սակայն մեր կայքում կա բաժին, որի միջոցով երեխաները օնլայն հարթակում կարող են կիսվել պատմություններով: նույնիսկ կար մեկ 4 տարեկան աղջնակ, ով նույնպես ցակնություն հայտնեց կիսվել հիշողություններով:

Երեխաները արցախյան բարբառով պատմել են Արցախում իրենց քաղաքի, գյուղի, բակի, խաղերի, ընկերների մասին հետաքրքիր և լուսավոր հուշեր: Հարցազրույցները ձայնագրվել են, ձայնագրությունները վերածվել  տեքստային պատմությունների, որոնք բարբառով և անգլերեն թարգմանությամբ տեղադրվել են կայքէջում: Կայքէջում նախատեսվում են նաև այլ լեզուներով թարգմանություններ:

Նախագիծն իրականացվում է դեմառդեմ սկզբունքով, որի ընթացքում երեխաները կիսվում են իրենց պատմություններով: Բարբառային տեքստերի համար հիմք է ընդունվել տառադարձման միջազգայնորեն ընդունված մեթոդոլոգիան: Արցախյան բարբառից անգլերեն թարգմանություններում երեխաների բանավոր խոսքը չի ենթարկվել միջամտությունների՝ հաշվի առնելով նախագծի նպատակը և առանձնահատկությունը։

Ծրագրի հնարավոր եղավ իրականացնել թիմային աշխատանքի շնորհիվ: Թիմակիցներն են՝ Ծրագրի ղեկավան Նելլի Բաղդասարյանը, գրաֆիկ դիզայներ և լուսանկարիչ Նարինե Կարապետյանը, Նինա Հայրապետյանը՝ որպես ձայնագրությունների սղագրող, Լիանա Մինասյանը՝ նախագծի բառբառագետ, անգլերենի սրբագրիչ Նարինե Ղազարյանը և բազմաթիվ կամավորներ՝ ի դեմս Լորա Գրիգորյանի և իր ձևավորած թարգմանիչ մանուկների խմբով և Երեվանի Ամերիկյան համալսարանի ուսանողների:

Ծրագրի շջանակում ներկայացված պատմությունները հուզմունքի և մեծ ափսոսանքի հետ մեկտեղ ընթերցողներին պարգևում են մեծ ջերմություն և հույս, կապված Արցախի վերադարձի հետ: Նախագիծը լինելու է շարունակական և հետագա ֆինանսավորման դեպքում այն կընդլայնվի»։

Այս մասին step1. am-ի հետ զրույցում պատմեց «Արցախ. իմ մանկության փողոցը|101 պատմություն» նախագծի թիմակից Նինա Հայրապետյանը:

Արսեն Աղաջանյան