Մարտունին, Ասկերանն ու Շուշին՝ օնլայն քաղաքներ Ֆեյսբուքում
- 18:16 25.02.2025
Գյուղերն ու քաղաքները ֆեյսբուքյան խմբեր են դառնում՝ համայնքի պահպանության հույսով
Արցախի տեղահանությունից հետո հազարավոր արցախցիներ հեռացան Հայաստանից, հազարավորները մնացին, բայց կոմպակտ բնակավայրեր այդպես էլ ո՛չ ստեղծեցին, ո՛չ էլ ստեղծելու հույս կա։ Արցախի քաղաքներն ու գյուղերը վերջին շրջանում դառնում են հասարակական կազմակերպուըթյուններ, սոցիալական հարթակներում էջեր ու խմբեր, եւ միակ նպատակը՝ միասնական անցյալի պահպանումն է, համայնքի զգացողություն հաղորդելն ու իրարից տեղյակ լինելը։
Դատարկված քաղաքներն այսօր լուսանկարներով եւ կյանքի վառ գույներով են հիշվում։
Անի Սարգսյանը «Մարտունեցեք» խմբի հեղինակն ու ադմինիստրատորն է։ Խումբը ստեղծվել է շրջափակման ժամանակ, երբ դժվար էր սնունդ գտնելը. սկզբում փոխօգնության նպատակ ուներ, սակայն հետո առաջնահերթությունները փոխվեցին։
«Սկզբից շատ քիչ մարդիկ էին միանում խմբին, բայց փորձում էինք թեկուզ քիչ քանակով ապահովել ակտիվություն ու արդյունավետ աշխատանք: Մարդիկ խմբի միջոցով իմանում էին՝ որ խանութում ինչ ապրանք կա, որտեղից ձեռք բերել անհրաժեշտ ապրանքներ»,-ասում է Անին։
Տեղահանությունից հետո մարդիկ իրարից լուր ստանալու անհրաժեշտությամբ սկսեցին ակտիվորեն միանալ խմբին, այսօր Մարտունեցեք խումը 1600 անդամ ունի։
«Չէի սպասում, որ այսքան կմեծանա խումբը, բայց եւ հասկանում էի, որ կարոտը, հուշերն ու իրարից տեղեկություն ստանալը կարեւոր է։ Հիմա խմբում նրանք են, ովքեր համացանցից օգտվելու գիտելիքներ ունեն»,-ասում է խմբի հեղինակը։
Մի քանի հիմնական նպատակ է հետապնդում խումբը՝ առցանց ստեղծել քաղաքը, հավաքել նկարների եւ տեսանյութերի մեծ արխիվ, որտեղ մարդիկ գտնում են իրենց տները, թաղամասերն ու փողոցները։ «Երբ նոր էինք տեղահանվել, փորձում էի նաեւ սոցիալական ծրագրերով, աշխատատեղերով, օգնության ծրագրերով կիսվել»,-ասում է նա։
Առցանց քաղաք Շուշին ապրում է արդեն 4 տարի։ Անուշ Ասրյանը խմբի ադմինիստրատորներից մեկն է։ Շուշիի փորձն ավելի շատ է:
«Շուշին իմ սրտում» խումբը սկզբում միավորում էր բոլոր շուշեցիներին, հետո հասկացանք, որ Շուշին սիրողները շատ են եւ արդեն խումբ էինք ընդունում ոչ միայն շուշեցիներին»,- ասում է Անուշն ու նշում, որ հաճախ նաեւ վերանայում են անդամներին։
«Ես քսանհինգ տարի եմ ապրել Շուշիում եւ այս խումբը կարոտն առնելու առաջին հարթակն էր։ Վիրտուալ ընտանիք, որտեղ յուրաքանչյուրիս սրտում է Շուշին։ Համայնքային կապ ստեղծել՝ անկախ գտնվելու վայրից»,- սա էր նպատակը։
Շուշիի պատմական ու մշակութային արժեքները նկարների, հոդվածների ու տարաբնույթ հրապարակումների տեսքով տեղադրում են խմբում՝ արխիվային տարրը պահպանելու համար։
«Կարեւոր համարեցի ստեղծել շուշեցի անմահ հերոսների շարքը, ամբողջ շրջանի զոհվածների եւ պայթյունի ժամանակ զոհվածների պատմությունները։ Ցասումով ու ցավով էի տեղադրում, որովհետեւ նկարներում այն մարդիկ են, ովքեր մեծացել են իմ աչքի առաջ, այն մարդիկ, որոնց աչքի առաջ ես եմ մեծացել»,- պատմում է Անուշը։
«Բերդ» թերթը Ասկերանի շրջանի պաշտոնաթերթն էր։ «Երբ նշանակվեցի խմբագիր, որոշեցի ստեղծվել նաև համանուն ֆեյսբուքյան էջ։ Թերթի լույս ընծայման հետ մեկտեղ, ակտիվորեն գործում էր այն և, իհարկե, շրջանի բնակչության համար ավելի հասանելի էր, քան թերթը»,- ասում է Բերդի ֆեյսբուքյան հարթակի հեղինակ ու խմբագիր Կարինե Բախշյանը։
Նրա խոսքով տեղահանությունից հետո առավել կարեւորեց հարթակի ակտիվությունը, որովհետեւ սա միակ հնարավոր միջոցն էր տնազուրկ ասկերանցիներին համախմբելու։ «Մարդիկ սպասում են «Բերդի» լուրերին, առանձնապես՝ մեր շրջանի բնակչությունը։ Այսօր այդ հարթակը, կարելի է ասել, մեր ժողովրդի միակ կապող օղակն է, որտեղ մարդիկ իրազեկվում են շրջանի բնակչության հետ կապված իրադարձությունների մասին, ապրում հիշողություններով, որոնք նաև ապրեցնող են։ Հաճախակի եմ լսում՝ «լավ ա Բերդը կա» արտահայտությունը»,- պատմում է Կարինեն։
Սպիտակ, հզոր բերդը հեռուներում մնաց, բայց նույնիսկ Բերդ անունը համախմբում է ասկերանցիներին։ «Այո՛, փորձում եմ Բերդի միջոցով պահել Ասկերանը, և ուզում եմ, որ այդ հարթակը լինի համերաշխության, իրար թիկունք լինելու, հիշողությունների, հավատի և հույսի հարթակ, որտեղ մարդիկ կարող են մի փոքր ուրախ, անկաշկանդ, լավատես և անկեղծ լինել․․․ մենակ հեշտ չէ համակարգել ամեն ինչ և ակնկալում եմ մեր համերկրացիների համագործակցությունը։ Չունեմ արխիվ և շատ դեպքերում կարող է նաև ինչ որ տեղ մարդիկ նեղանան ինձանից, սակայն կարող են հուշել ու ինֆորմացիա տրամադրել և Բերդն ավելի արդյունավետ կգործի․․․»,- ասում է Կարինե Բախշյանը։
Ստեղծված բոլոր խմբերում կարելի է նկատել «քաղաքային» լավ ու վատ լուրեր՝ ով լքեց այս աշխարհը, ով ամուսնացավ ու ով ծնվեց, եւ բոլորն էլ մի միտք ունեն՝ վերադարձի մեծ սպասում։ Ու քանի դեռ չկա վերադարձ՝ օնլայնից բացի ունենալ օֆլայն հարթակ՝ իրական ու պինդ, կարոտն առնելու գրկախատնությունների համար։
Մարիամ Սարգսյան