Իրար միացնող կամուրջը՝ Հադրութի Մարիամաձորը

Պարբերաբար Ադրբեջանական լրատվամիջոցերը կադրեր են հրապարակում այսպես կոչված գյուղերի «ապամոնտաժումներից»: Այս անգամ ադրբեջանական վանդալիզմի զոհ է դարձել Հադրութի շրջանի Մարիամաձոր գյուղը, որը հայտնի էր իր պատմամշակութային բազմազան ժառանգությամբ և համախմբված բնակչությամբ:

Գյուղում էր գտնվում 1601 թվականին կառուցված Սբ. Մինաս եկեղեցին, որը սովետական միության ժամանակ փորձում էին ոչնչացնել: Առանձնահատուկ էր նաև երկու եղբայրների կողմից կառուցված և գյուղի երկու թաղամասերը իրար միացնող «աղպըրին կամուրջը», որը կառուցվել էր 17 րդ դարում և ծառայում էր գյուղին իր կառուցման պահից մինչ 2020 թվականի բռնի տեղահանումը:

Գյուղացիները մեծ հպարտությամբ են հիշում իրենց գյուղի աղբյուրների մասին, որոնցինց գրեթե յուրաքանչյուրի մոտ սեղան էր դրված, որոնք օգտագործվում էին գյուղացիներով հավաքվելու համար: Առհասարակ ինչպես նրանք են նշում, շատ համերաշխ էին, ամեն օրը փորձում էին տոն դարձնել, իսկ բոլոր տոները միասին էին նշում:

Գյուղում զբաղվում էին գրեթե ամեն ինչով, բայց առանձին տեղ էր զբաղեցնում գինու և օղիի պատրաստումը՝ գրեթե բոլորի տանը կաին օղի թորելու հայտնի «գործարանները»: Գյուղացիներով սիրում էին մոշի գնալ, իսկ Դիզափայտ՝ «կրմզուկ» հավաքելու, որը վերջում վերածվում էր իհարկե գյուղացիներով քեֆի:

Հիմա բնակչության մեծ մասը ապրում է Հայաստանում, փորձում են հարմարվել իրականության ու թերևս հին օրերի նման չեն կարողանում հավաքվել, բայց կապը և ավանդույթները փորձում են պահել: Գյուղացիներից շատերը նշում են, որ կարոտից զատ, ինչպես մյուս արցախցիները, բախվել են նաև սոցիալական մի շարք խնդիրների՝ աշխատանք, սեփական տների բացակայություն և օրեցօր բարձրացող գներ:

Ոմանք նաև առանձնացնում են, որ այժմ հնարավորություն չունեն նույն ծավալով գյուղատնտեսությամբ զբաղվել, ինչ ծավալով զբաղվում էին գյուղում, և ստիպված են գնել գյուղամփերք, իսկ հիմնական աշխատանքը Երևանում է, կամ մայրաքաղաքին մոտ, ինչի պատճառով ստիպված են բնակություն հաստատել հենց այդ բնակավայրերում:

Այս ամենի կողքին իհարկե առանձնացնում են սեփական տանիքների բացակությունը, ինչի ձեռք բերումը էականորեն կթեթևացնի սոցիալական բեռը, ինչու չէ, նաև հոգեբանական լարվածությունը և մի փոքր կավելացնի վստահության զգացողությունը վաղվա օրվա հանդեպ:

Ալվարդ Գրիգորյան