Տարածաշրջանում «կոմունիկացիաների բացմանը» կամ այլ կերպ՝ Իրանի հետ Հայաստանի սահմանը ռուս-թուրքական դաշինքին հանձնելուն խոչընդոտում է Իրանի դիրքորոշումը, որը չի ցանկանում, որ փոխվեն “տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական սահմանները” և զրոյացվի Հայաստանով Եվրոպայի հետ Իրանի կապը։
Իրանի դիմադրությունն այնքան անսասան է, որ վեճ է առաջացրել Թեհրանի և Անկարայի միջև: Երեկ երկու երկրների դեսպանները կանչվեցին իրենց արտաքին գործերի նախարարություններ այն բանից հետո, երբ Թուրքիայի արտգործնախարար Ֆիդանը հայտարարեց, որ Իրանը չափազանց շատ է ծախսում «արտերկրյա նվաճումների» վրա, իսկ Իրանը կոչ արեց համատեղ ջանքեր գործադրել, ոչ թե բաժանել տարածաշրջանը:
Հայաստանի կառավարությունը վաղուց կհամաձայներ Մեղրիի միջանցքի առաջարկին և կհրաժարվեր Իրանի հետ սահմանից՝ հանուն Թուրքիայի հետ սահմանի բացմանը, սակայն Թեհրանը պնդում է այն պահպանել՝ անգամ սպառնալով ուժ կիրառել, եթե որևէ մեկը փորձի փոխել սահմանները տարածաշրջանում։
Իրանի դիրքորոշումը դառնում է «խաղաղության պայմանագրի» կնքման գլխավոր «խոչընդոտը», իսկ այդ պայմանագիրն անկասկած կհանգեցնի հայկական պետականության վերացմանը։ Փաշինյանը փորձում է շրջանցել իրանական արգելքը, սակայն ապարդյուն։
Բաքուն մերժել է Նիկոլ Փաշինյանի բոլոր առաջարկները՝ կապված «ինքնիշխան հաղորդակցությունների հետ»՝ պահանջելով բացառապես “անխոչընդոտ” Մեղրիի միջանցքը։ Այս նախագիծը հավասարապես ուղղված է Հայաստանի և Իրանի դեմ, սակայն Երևանի կառավարությունը շարունակում է «ջանք գործադրել» այն խթանելու համար՝ փորձելով գրավել Իրանին վարդագույն հեռանկարներով։
Փաշինյանի «խաչմերուկի» նախագիծը պարունակում է առաջարկ Ալիևին՝ «բացել» Նախիջևանը և դրանով իսկ «սփոփել» Իրանին։ Չէ որ Նախիջեւանում վաղուց երկաթգիծ կա Իրանից դեպի Հայաստան, եւ հնարավոր է շատ արագ վերականգնել Իրանի հետ խորհրդային տարիներին եղած կապը։
Այս մասին Փաշինյանը խոսել է «Արմենպրես»-ի իր հոդվածում և նույնը կրկնել երեկ Իրանի պետական հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում։
Փաշինյանն ասաց, որ եթե բոլոր կոմունիկացիաներն ապաշրջափակվեն (իսկ դա հնարավոր է միայն այն բանից հետո, երբ Հայաստանն ու Իրանը համաձայնեն Մեղրիի միջանցքին և հայ-իրանական սահմանի փակման հետ.-հեղ.), Հայաստանն ու Իրանը երկաթուղի կստանան։ Նա, սակայն, չի ասել, որ Նախիջեւանով անցնող այս ճանապարհը լինելու է Բաքվի իրավասության ներքո։
Իրանի դիվանագիտական հազարամյա ավանդույթները թույլ են տալիս լսել բաց աչքերով: Եթե Իրանը Բաքվի իրավասության ներքո հաղորդակցություններ ցանկանար, Ռեշտ-Աստարա ճանապարհը վաղուց կառուցված կլիներ։ Բայց Իրանը դա չի ցանկանում, և դժվար թե Փաշինյանը կարողանա «համոզել» Իրանին։ Ավելին, ԱՄՆ-ը դեռևս որևէ կերպ չի անդրադարձել այս հարցին և չի պնդում «թուրքական միջանցքի» բացումը՝ իրանա-հայկական սահմանի փակման հաշվին։
Նաիրա Հայրումյան