Երեք «ռազմավարություն»․ ինչու ՀՀ իշխանությունը երբեք զիջումների չի գնա Արցախի ժողովրդին

Արցախցիների մեծ հանրահավաքից հետո ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Նարեկ Մկրտչյանն ըստ էության «ոչ» ասաց ի պատասխան արցախցիների՝ ֆինանսական աջակցությունը չկրճատելու, մարդկանց արտագաղթի չդատապարտելու և ազգային իրավունքներից ու շահերից չհրաժարվելու կոչերին։ Սոցիալական ապահովության նախարարը կոչ արեց արցախցիներին աշխատել, դառնալ ՀՀ քաղաքացի, ստանալ հավաստագրեր, սահմանամերձ բնակավայրերում տներ գնել, կամ հեռանալ և չխանգարել կառավարությանը։

Հայաստանի կառավարությունը, իր պատվիրատուների թելադրանքով, տեղահանությունից հետո մեկուկես տարվա ընթացքում մի քանի անգամ փոխել է ռազմավարությունը Արցախի ժողովրդի նկատմամբ՝ չունենալով սեփական տեսլական։ Կախված նրանից, թե ինչ էին պահանջում «տերերը», փոխվում էր իշխանության վերաբերմունքը արցախցիների նկատմամբ։

Նախ պետք էր մարգինալացնել արցախցուն ու քշել մի անկյուն, որպեսզի ոչ ոք չմտածի վրեժխնդրության մասին, իսկ անկախության 30-ամյա պատմությունը ի սպառ ջնջվի։ Թոշակն ու ֆինանսական աջակցությունը կորցնելու սպառնալիքի տակ արցախցիները ստիպված են եղել փախստականի կարգավիճակ ստանալ՝ ստորագրելով մի թղթի տակ, որ մինչ այդ իրենք քաղաքացիություն չեն ունեցել։ Այն ժամանակ ենթադրվում էր, որ արցախցիների մի մասը կվերադառնա Արցախ՝ Բաքվի իրավասության և ռուս «խաղաղապահների» հովանու ներքո, դրանով իսկ արցախցիները «կինտեգրվեն», և Ալիևը, Փաշինյանը և Պուտինը կստանան Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ։

Այս խնդրի լուծման համար ՀՀ կառավարությունը ժամանակավոր ֆինանսական աջակցություն է հատկացրել Արցախի ժողովրդին, կտրականապես հրաժարվելով Արցախի ընտրված իշխանությունների հետ աշխատելուց՝ մերժելով արցախցիների կոմպակտ բնակեցման և մարզերում փախստականների համար միկրոշրջաններ կառուցելու բոլոր առաջարկները։

Երկրորդ փուլը սկսվեց, երբ պարզ դարձավ, որ Պուտինը խաղաղության մրցանակ չի ստանա, վերադարձ Արցախ չի լինի, և դրվեց մեկ այլ խնդիր՝ փակել արցախցիների հարցը, ժամանակավորապես «ինտեգրել» նրանց Հայաստանում, բայց նվազագույն ծախսերով։ Այն ժամանակ հորինվեց արցախցիներին Հայաստանի քաղաքացիություն «շնորհելու» գաղափարը. Արցախի ժողովրդի ցանկացած ինքնակազմակերպում, նրանց շփումները միջազգային կազմակերպությունների հետ ճնշվել են ահաբեկման միջոցով։ Գործի են դրվել մտացածին բնակապահովման և զբաղվածության ծրագրեր, որոնք ի սկզբանե այնպես էին նախագծված, որ անհնար լինի օգտվել դրանցից։

Երրորդ փուլը սկսվեց Թրամփի վերընտրվելուց հետո և կոչվում է փափուկ արտաքսում է։ Արարատ Միրզոյանը հայտարարում է, որ Արցախի ժողովրդի՝ նույնիսկ «Ադրբեջան» վերադարձի անվտանգության երաշխիքներ չկան, Ալիևը բացահայտորեն քանդում է արցախյան բնակավայրերը, Փաշինյանը ասում է, որ քանի դեռ ինքը իշխանություն է, ղարաբաղյան շարժում չի լինի, իսկ միջազգային հանրությունը հեգնանքով ծափահարում է Հայաստանի կապիտուլյացիային։ Եվ ահա այս իրավիճակում Հայաստանի կառավարությունը կրճատում է արցախցիների սոցիալական ծրագրերը, դադարեցնում է վարձավճարի փոխհատուցումը, միաժամանակ հրաժարվում է վերանայել բնակարանային ու զբաղվածության ծրագրերը։ Հասկանալի է, որ եթե չկա բնակարան, աշխատանք, ինքնակառավարում, կոմպակտ ապրելակերպ, վերադարձի քաղաքական հեռանկար, մնում է մեկ ճանապարհ՝ տեղահանություն։

Հայաստանի իշխանությունը դեռևս չի ներկայացրել Արցախի և արցախցինրի ապագայի իր տեսլականը, բացի ցինիկ ակնարկներից, որ արցախցիների բոլոր դժբախտությունները՝ հատուցում է անցյալի “մեղքերի”, այսինքն՝ ազգային ազատագրման համար։ Եթե ​​«հատուցումն» է Հայաստանի իշխանության ռազմավարությունը Արցախի ժողովրդի նկատմամբ, ապա հանրահավաքին և ինքնակազմակերպմանը պատասխանը կարող է լինել միայն սոցիալական և այլ քաղաքականության խստացում։ Հնարավոր է, հայտարարեն, որ 070 ծածկագրով անձնագրերն անվավեր են (իսկ քաղաքացիության համար դիմել է ընդամենը 8 հազար արցախցի), և տասնյակ հազարավոր մարդիկ կմնան առանց կարգավիճակի, առանց աջակցության և առանց ապագայի։

Հայաստանի քաղաքացիները լուռ հետևում են Հայաստանի իշխանության արցախյան ռազմավարության «էվոլյուցիային», երբեմն գլխով անելով, բայց հասկանալով, որ արցախցիների վրա փորձարկում այն, ինչ տարածվելու է Հայաստանի բոլոր քաղաքացիների վրա։ Ինչպես արցախցիները, այնպես էլ նրանք կկանգնեն երկու տարբերակի առաջ՝ ապրել ներկայիս տներում, բայց օտար դարձած պետությունում, կամ թողնել սեփական տները ցեղասպանության սպառնալիքի տակ ու ապրել օտար հողում։