Իշխանությունը չկարողացավ արցախցիների բողոքը վերածել ներազգային առճակատման

Լուսանկարը՝ Մարիամ Սարգսյանի

Այսօր լրանում է Արցախի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության խորհրդի կողմից ՀՀ կառավարությանը տրված ժամկետը։

Կառավարությունն այս ընթացքում արձագանքեց՝ 3000 արցախցի ընտանիքներին սոցիալական աջակցության փոքր փաթեթ տրամադրելով և 50 հազարանոց ծրագիրը ևս մեկ ամսով շարունակելու դիմաց վրանը Ազատության հրապարակից հանելու անպարկեշտ առաջարկով։

Սա որպես պատասխան արցախցիները չընդունեցին։ Առավել ևս, որ վերջին երկուսուկես շաբաթվա ընթացքում հնչել են արցախցիների հիմնական պահանջները՝ պահանջագրեր են ուղարկվել կառավարություն և արտաքին գործերի նախարարություն, հանդիպումներ են եղել փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանի հետ, ծանուցումներ են ուղարկվել գլխավոր դատախազություն՝ Արցախի ժողովրդի նկատմամբ ատելություն սերմանելու փաստերի առթիվ, ՀՀ քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչներ քննարկել են Արցախի ներկայացուցիչների հետ հայ ժողովրդի իրավունքների համար պայքարը, իսկ հայկական ԶԼՄ-ը մի քանի քննարկումներ են կազմակերպել այս հարցերի շուրջ արցախցիների մասնակցությամբ։

Մարտի 29-ի բավականին բազմամարդ հանրահավաքին հաջորդած գործողությունները, հայտարարություններն ու հնչեցրած տեքստերը ձևավորեցին Արցախի ժողովրդի անքակտելի իրավունքների տեղեկատվական որոշակի շղարշ։ 2020 թվականից ի վեր այդ իրավունքները չեն բարձրաձայնվել կամ հանգեցրել են առճակատման, սակայն արցախցիների գործողությունները ցույց են տվել, որ այդ իրավունքները չեն վերացել։ Եվ բաց վերքը թաքցնելու բոլոր փորձերը միայն կհանգեցնեն դրա քայքայմանը և ամբողջ մարմնի թունավորմանը:

Այս անգամ ևս փորձ արվեց բարձրաձայնված իրավունքները թաղել կեղտոտ ատելության ալիքի տակ, սակայն արցախցիներին հաջողվեց զսպել այս ալիքը։ Նախ հավաքագրվել են ատելության հրահրման փաստերը և փոխանցվել դատախազություն։ Երկրորդ, ինչպես ասվեց երեկվա հանրահավաքում, արցախցիները կոչ են արել հենց իրավապահներին և Հայաստանի այլ մարմիններին բացահայտել և վերադարձնել Արցախի ժողովրդից թալանվածը, ոչ թե հասարակ ժողովրդին սադրել նախկին պաշտոնյաների դեմ։

Բայց ամենակարեւորն այն է, որ արցախցիները կոնկրետ քաղաքական ու իրավական պահանջներ են առաջադրել, ինչին «Հայաստանի» անունից արձագանքել է հայտնի Պետրոս Ղազարյանը։ Երեկ Հանրային հեռուստատեսությամբ տեղի ունեցավ նրա հարցազրույցը Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանի հետ, և Պետրոսն ամեն խոսքի հետ պնդում էր, որ արցախցիների իրավունքների բարձրաձայնումը կարող է հանգեցնել Հայաստանի կորստի։

Հայաստանի ներկայիս իշխանության որոշ ներկայացուցիչներին բնորոշ վախկոտ կոլաբորացիոնիզմը լիովին դրսևորվում էր Պետրոս Ղազարյանի կերպարում, որը հեքյաթի կկու նման փորձում էր արցախցիներին «համոզել» ինքնակամ դուրս թռնել բնից։ «Դուք հասկանում եք, որ խոսելով ձեր իրավունքների մասին, պահպանելով ձեր իշխանությունները՝ վտանգի եք ենթարկում Հայաստանը»,- հարցնում էր Պետրոս Ղազարյանը՝ ակնարկելով, որ Հայաստանի իշխանությունները հազիվ են պայմանավորվել «խաղաղության պայմանագրի» շուրջ և չեն կարող ավելին անել Արցախի ժողովրդի համար։

Գեղամ Ստեփանյանը սրան ի պատասխան չասեց, որ «չկարող» իշխանությունները պետք է հեռանան։ Բայց արցախցիների առավոտյան ակցիան Հայաստանի ԱԳՆ-ում հենց այս մասին էր։ Արցախցիները ցուցադրաբար այրել են ՀՀ կառավարության ծրագիրը, որը ինքը կառավարությունը կտրականապես հրաժարվում է իրականացնել։

ԱԳՆ-ի դիմաց տեղի ունեցած հանրահավաքի ժամանակ հասարակական գործիչ Նարե Սիմոնյանը նշել է. «Երբ 2021-ին իշխանությունը գնում էր արտահերթ ընտրությունների, և նրանք քվեների կարիք ունեին, իրենց նախընտրական ծրագրում ոչ միայն չասեցին, որ պատրաստվում են հանձնել Արցախի մնացած մասը, այլև նշել են, որ մտադիր են դեօկուպացնել Շուշին և Հադրութը»։

Արտաքին գործերի նախարարությանը հղած միջնորդությամբ արցախցիները պահանջում են «դիմել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին, խնդրելով իր միջազգային մանդատի շրջանակներում սկսել միջազգային ընթացակարգ՝ ուղղված ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ և արդարացի կարգավորմանը և վերը նշված պայմաններով Արցախի ժողովրդի վերադարձը հայրենիք ապահովելուն»։ Սա է գլխավոր պահանջը։

Արցախի ժողովրդի առաջադրած պահանջներին Հայաստանի իշխանությունը որեւէ հակափաստարկ չի ներկայացրել։

Նաիրա Հայրումյան