Սարգսաշեն. Միայն նկարներ հեռախոսի մեջ

Ապրիլի 18-ին աշխարհը նշում է Հուշարձանների միջազգային օրը։

Հետաքրքիր է, ինչպե՞ս են այս օրը նշում այն ​​երկրներում, որտեղ մշակութային ժառանգության ամենօրյա ոչնչացումը, պատմության յուրացման կամ վերակառուցման քաղաքականությունը գոյության նպատակն ու միակ աղբյուրն է։

Արցախյան հասարակությունն ամեն օր տեղեկություններ է ստանում, թե ինչպես է ադրբեջանական կողմը միտումնավոր ոչնչացնում Արցախում հայկական ժառանգությունը։ Ոչնչանում է այն ամենը, ինչ վկայում է այս հողերի և բնիկ բնակչության հայկական էության մասին՝ քարեր, արձանագրություններ, կամուրջներ, հոգևոր և մշակութային շինություններ, ամբողջ բնակավայրեր։

Երկրի երեսից ջնջվում է այն ամենը, ինչ կարող է ապացուցել հայկական հողի գոյությունն իր արժեքավոր պատմությամբ ու մշակույթով, արցախյան ինքնությամբ։ Բոլոր հայկական վիմագրերը, ցուցանակները, տեքստերը ջնջվում են ոչ միայն օկուպացված տարածքներում։ Ադրբեջանը հասել է Վատիկան՝ վերաշարադրելով պատմական փաստաթղթերը.

Մի փոքր միամիտ հարց է առաջանում՝ ինչո՞ւ է միջազգային հանրությունը լռում։ Բայց սրա պատասխանը միանգամայն ակնհայտ է՝ քանի որ հայ հասարակությունը պետական ​​մակարդակով ոչինչ չի անում այս ուղղությամբ։

Արցախի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության խորհրդի պահանջագրից է՝ «հետևողականորեն և հրապարակայնորեն միջազգային ատյաններում բարձրաձայնել հայկական հոգևոր և մշակութային ժառանգության, Արցախի պետական ​​և մասնավոր սեփականության պաշտպանության հարցը՝ ձգտելով իրականացնել Հայաստանի Հանրապետության պահանջների հիման վրա ընդունված միջազգային դատական ​​ակտերը»։

Հայկական լեռնաշխարհի մշակութային ժառանգության օմբուդսմեն Հովիկ Ավանեսովը նշում է, որ «հայաբնակ վայրերի ու թաղամասերի տոտալ ավերման մասշտաբներն օրեցօր ընդլայնվում են ծանր շինարարական և ռազմական տեխնիկայի կիրառմամբ», և որ «այս քաղաքականության հիմնական նպատակը ոչ միայն հայ բնակչության ֆիզիկական ներկայության, այլև նրա մշակութային նյութի ամբողջական վերացումն է»։

Վերջերս արցախցիներն իմացան հայկական մեկ այլ գյուղի՝ Սարգսաշենի ավերման մասին։ Վիգեն Քոչարյանի Սարգսաշենի մասին գիրքը մանրամասն ներկայացնում է գյուղի և նրա տեսարժան վայրերի պատմությունը։

Նկարիչ Գեւորգ Սարգսյանի արմատները գալիս են Սարգսաշենից։ Գյուղի կամ նրա բնակիչների տեսարաններով նրա աշխատանքները բազմիցս հաջողության ենհասել արվեստի ցուցահանդեսներում: Բացի իր որոշ աշխատանքների լուսանկարներից, Գեւորգ Սարգսյանը Step1.am-ին է ներկայացրել գյուղի բեկորների լուսանկարներ։ Դրանք իր համար է լուսանկարել՝ առանց որակը կարեւորելու։ Այս լուսանկարները հրաշքով պահպանվել են հին հեռախոսի մեջ և Սարգսյանների ընտանիքի համար դարձել են հայրենի գյուղի ու ընտանիքի միակ հիշողությունը։

Ալվարդ Գրիգորյան