ԱՄՆ-ն Ուկրաինայում օրինականացնում է Հայաստանում փորձարկված խորհրդային սահմանների վերաձևումը

Լրատվամիջոցները հայտնում են, որ այսօր Լոնդոնում կայանալիք հանդիպման ժամանակ ԱՄՆ-ը եվրոպական երկրներին և Ուկրաինային կներկայացնի իր ծրագիրը, որը ներառում է պատերազմի կասեցումը ներկայիս ճակատային գծի երկայնքով, Ղրիմը որպես ռուսական ճանաչելու և Կիևի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելուց հրաժարումը։ Շփման նոր գծում եվրոպացի խաղաղապահների տեղակայման վերաբերյալ կետեր կարող են լինել, Ուկրաինայի վերականգնման ծրագիր կառաջարկվի, իսկ Ռուսաստանի կողմից օկուպացված ուկրաինական այլ տարածքների և ուկրաինական բանակի կարգավիճակը օդում կախված կմնա։

Ըստ ամենայնի, Ռուսաստանն ու Ուկրաինան համաձայնվել են ուղիղ բանակցություններ վարել այս ծրագրի շուրջ։ Եվ հենց ապրիլի 30-ին՝ Դոնալդ Թրամփի պաշտոնավարման 100-րդ օրը, կստորագրվի ռուս-ուկրաինական «խաղաղությունը»։ Արդյունքում, Ուկրաինան կկորցնի իր տարածքի մոտ 20%-ը և «կապառազմականացվի», քանի որ կարող են սահմանափակումներ մտցնել նրա բանակի վրա։ Բայց միևնույն ժամանակ պաշտոնապես կմերժվի «դենացիֆիկացման» հարցը, որի տակ թաքնվում է Կիևում Ռուսաստանին հավատարիմ առաջնորդներ նշանակելու Մոսկվայի մտադրությունը։ Թեև հայտնի չէ՝ «խաղաղության» հաստատումից հետո ուկրաինացիները կքվեարկեն Զելենսկո՞ւ, թե՞ ավելի «ռուսամետ» նախագահի օգտին։

Ինչպես ասում են վերլուծաբանները, այս հավասարման մեջ երկու անհայտ կա՝ արդյոք Զելենսկին կհամաձայնի՞ Թրամփի ծրագրին, և արդյոք եվրոպական երկրները կհամաձայնեն աջակցել Ուկրաինայի հետագա պատերազմին Ռուսաստանի դեմ և աշխարհը վերափոխելու Միացյալ Նահանգների փորձերին։ Կա ըմբռնում, որ դիմադրությունը կհանգեցնի ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի միջև առճակատման մեծացման, և կա նաև հասկացողություն, որ Եվրոպան դրա համար բավարար ներուժ չունի և ժամանակ էլ չունի գնելու այդ ներուժը, ասենք, Չինաստանից:

Բայց եվրոպացիները գիտեն նաև, որ եթե Ուկրաինան մասնատվի, ապա ոչ մի երկիր ապահովագրված չի լինի նրանից, որ ավելի ուժեղը կբռնակցի դրա մի մասը, և աշխարհը կճանաչի «ուժի իրավունքը»։ Ուստի, վերլուծաբանները կարծում են, որ Մոսկվայի և Կիևի միջև համաձայնություն ձեռք կբերվի այն պայմանով, որ Ուկրաինան դառնա «վերջին զոհը»։

«Ով ավելի ուժեղ է, հողը նրանն է» սկզբունքով աշխարհի նոր բաժանման «առաջին զոհը» Հայաստանն էր։ Արցախում 2020-ի պատերազմը (իսկ ՀՀ Սահմանադրության համաձայն՝ Արցախը և Հայաստանը վերամիավորված են) սկսվեց ԱՄՆ նախագահ Թրամփի նախագահության ժամանակ և ավարտվեց, երբ նախագահ ընտրվեց Բայդենը։ Բայց երկուսն էլ չվիճարկեցին կամ չդատապարտեցին Արցախի բռնազավթումը, բնիկ բնակչության արտաքսումը իրենց հազարամյա հայրենիքից և նույնիսկ ձևական պատժամիջոցներ չկիրառեցին Ալիևի դեմ։

Ուկրաինան իր ղեկավարության ու փորձագետների մակարդակով աջակցում էր Ալիևին և ուժի իրավունքին, նույնիսկ շնորհավորում էր Ալիևին ինչ-որ տարածքային ամբողջականության վերականգնման կապակցությամբ՝ մտածելով, որ իր ճակատագիրն այլ կլինի։ Իսկ եվրոպական երկրները՝ Շառլ Միշելի ու Մակրոնի գլխավորությամբ, իբր Եվրոպայի ներկայիս սահմանները պահպանելու համար, ստիպեցին Հայաստանի կառավարությանը ստորագրել խորհրդային սահմանները ճանաչող հուշագիր։ Արտաքինից տարօրինակ էր թվում՝ ինչու՞ պետք է Եվրոպան պաշտպանի Ստալինի գծած սահմանները և Ալմա-Աթայի հռչակագիրը, որի մասին հիշեցրել է Փաշինյանը։

Բայց իրականում ամեն ինչ ակնհայտ է. Եվրոպան հույս ուներ այդպես պահպանել սեփական սահմանները, քանի որ դրանք, մեծ հաշվով, ևս գծել էր Ստալինը, Յալթայում։

Հիմա, 3 տարի ավերիչ, արյունալի պատերազմից հետո, Ուկրաինան ստիպված կլինի հրաժարվել գրեթե այն ամենից, ինչ պահանջում էր Պուտինը Ղարաբաղից հետո, իսկ մնացած Ուկրաինան գոյատևելը նույն հարցականի տակ է, ինչ Հայաստանի գոյատևելը առանց Արցախի։

Բաքուն և Երևանը պատրաստ պահում են «խաղաղության համաձայնագիրը»՝ սպասելով Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև «խաղաղության»։ Թեև մեթոդը փորձարկվել է Հայաստանում, սակայն ուժեղի իրավունքի միջազգային «լեգիտիմացումը» փորձարկվելու է Ուկրաինայում։

Նաիրա Հայրումյան