Ընդունված է, որ ժենգյալով հաի բաղադրատոմսը բաղկացած է 12 տեսակի կանաչեղենից։ Կամ 20: Սակայն արցախցի մասնագետները կարող են թվարկել 32-ը, և սա սահմանը չէ:
2015 թվականին Արցախի Ասկերանի շրջանի Ծաղկաշատ գյուղում կայացած ժենգյալով հացի փառատոնի ժամանակ այցելուներին ներկայացվեց տեսողական բաղադրատոմսով պաստառ։ Ամեն ինչ, որ թվարկված էր, աճում է Արցախում։
Ժենգյալով հածի վառարանը դարձել է Հայաստանում բռնի տեղահանված արցախցիների բազմաթիվ ընտանիքների եկամտի միակ աղբյուրը։ Եվ Հայաստանի ժողովուրդը սիրեց ուտեստը. պարզվեց, այն համեղ, կշտացնող և առողջարար է։
Ժենգյալով հացը Արցախի անվիճելի ապրանքանիշն է։ Այն պատրաստելու համար հայ կանայք հատուկ դասընթացների չեն մասնակցում․ նրանք հմտությունները ձեռք են բերում ծննդյան օրվանից և մեծ վարպետության հասնում տարիքի հետ։
Այս ուտեստը հատկապես տարածված է վաղ գարնանը, երբ բոլոր ձմեռային պաշարները կերված են, և դեռ թարմ բանջարեղեն և մրգեր չկան, բայց կանաչեղենը սկսում է աճել, և ժենգյալով հացը դառնում է գրեթե հիմնական ուտեստը։
Ծաղկաշատի փառատոնը կազմակերպվել էր Նիկոլ Դումանի տուն-թանգարանում։ Համեստ տոն էր, բայց հայկական Արցախի ազգային ավանդույթներով։ Բնականաբար, մրցակցություն կար. Արցախի 7 շրջանների և Ստեփանակերտի վարպետուհիները պայքարում էին լավագույն տաղավարի համար, այլ փորձում էին ժենգյալով հաց թխել բազմաթիվ տեսակի կանաչեղենով, այն էլ դասական տեսքով՝ երկրաչափական ճշգրտությամբ։
Ալվարդ Գրիգորյան