Արցախցիներին մղում են դեպի անդունդը, որի եզրին նրանք գտնվում են 2020 թվականի աշնանից ի վեր
- 15:45 23.06.2025
Արցախցիները դեռևս չեն ստացել մայիս ամսվա 40 հազար դրամ փոխհատուցումը։ Մարդիկ ոչ միայն հոգեբանական 3флцгчцг և մութ թունելի մեջ են. շատերը խոսում են իրենց ֆիզիկական գոյությանը սպառնացող վտանգի և որ երեխաներին չեն կարողանա կերակրել։
Հիշեցնենք, որ ապրիլի 29-ին արցախցիների մեծ հանրահավաքից հետո տեղի ունեցավ հանդիպում Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի և փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանի միջև, որը առաջարկեց Օպերայի մոտ տեղադրված վրանը ապամոնտաժել՝ ևս երկու ամիս օգնությունը շարունակելու դիմաց։ Առաջարկվեցին նաև բնակարանային ծրագրի կոսմետիկ փոփոխություններ։
Կառավարության օժանդակությունն աննկատելիորեն կրճատվեց 50-ից մինչև 40 հազար դրամ, ապրիլի համար այն հազիվ փոխանցվեց հունիսի կեսերին, իսկ մայիսի համար, ասում են, այսօր կսկսեն փոխանցել։ Վկայականների տրամադրման կարգում փոփոխություններ կատարվեցին, բայց դրանք չեն լուծում խնդիրների 90%-ը։
Վրանը երկու ամսվա վճարումներով փոխարինելու առաջարկը չափազանց անպարկեշտ էր, ինչպես նաև Հայաստանի կառավարության ընդհանուր մոտեցումը տեղահանված արցախցիների խնդիրներին: Շատերն արդեն սովորել են արցախցիների հասցեին հնչող ցինիկ հայտարարություններին և մեղադրանքներին՝ Հայաստանի բոլոր խնդիրների համար, սովորել են, որ կառավարությունը հրաժարվել է արցախցիների իրավունքների քաղաքականապես պաշտպանելուց, բայց նման ամոթալի սոցիալական քաղաքականության նպատակը ոչ մեկի մտքում չի տեղավորվում: Նման քաղաքականությունը կարող է ուղղված լինել կամ արցախցիների արտագաղթը խթանելուն (չնայած ուր կարտագաղթեին նրանք), կամ նրանց վերածելուն իրավազուրկ, արժանապատվությունից զրկված և մեղավոր զանգվածի, որը լիովին կախված է կառավարության հազվագյուտ ողորմածություններից: Շատերը չեն հավատում, որ սա իրականում տեղի է ունենում մեզ հետ՝ Հայաստանում:
Այս քաղաքականությունը կարող է փոխվել միայն այն դեպքում, եթե արցախցիներն ինքնակազմակերպվեն և բարձրաձայն հայտարարեն իրենց իրավունքների մասին: Այս իրավունքների շրջանակը հսկայական է՝ սկսած 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի՝ Արցախի և Հայաստանի վերամիավորման որոշումից մինչև Հայաստանի ինստիտուցիոնալ պատասխանատվությունը՝ ապահովելու արցախցիների պատշաճ «ժամանակավոր պաշտպանությունը»:
Տեղահանությունից գրեթե 3 տարի անց ինքնակազմակերպման բոլոր փորձերը հենց օրորոցում խափանվեցին տարբեր մեթոդներով՝ ինքնահռչակված առաջնորդների կողմնակալությամբ, քաղաքական իշխանությունների կեղտոտ գործողություններով, այդ թվում՝ անօրինական ձերբակալություններով, կոմպրոմատներով, փոխադարձ ատելության մթնոլորտով, որը կառուցված է «գնա օգնություն խնդրեք նրանցից, ովքեր ձեզ թալանել են» անհաստատելի և ամորֆ, բայց երկաթե թեզի վրա։
Այս ֆոնին վերջին 3 ամիսների ընթացքում նկատելի փոփոխություններ են տեղի ունեցել. մի քանի մարդ լքել է Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհուրդը։ Խորհուրդը նիստեր է անցկացնում Երևանում Արցախի ներկայացուցչության շենքում։ Պարզվում է, որ խորհրդի անդամ Նժդեհ Իսկանդարյանը մայիսի 20-ին նշանակվել է Արցախի պետական նախարար, ըստ երևույթին, Սամվել Շահրամանյանի կողմից, որի լիազորությունների ժամկետն ավարտվել է մայիսի 21-ին։ Արցախի խորհրդարանը փոփոխություններ է կատարել Սահմանադրությունում և երկարաձգել գործող պատգամավորների լիազորությունների ժամկետը մինչև նոր ընտրություններ։ Արցախի նախագահի թեկնածուներ չհայտնվեցին, և նախագահի լիազորությունները վերապահվել են խորհրդարանի խոսնակ Աշոտ Դանիելյանին։ Վերջերս պատգամավորներից մեկը հրաժարական է տվել, և խորհրդարանը այս մասին տեղեկատվություն է փոխանցել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին, որը, պարզվում է, նույնպես գոյություն ունի։
Խորհրդի անդամները մեկնում են շրջաններ և ստեղծում տեղական կառույցներ՝ դա արդեն արվել է Մասիսում, Աբովյանում և Էջմիածնում: Միաժամանակ, Խորհրդի նախկին անդամ Անաստաս Իսրայելյանը հանրահավաք է անցկացրել կառավարության մոտ, իսկ Լիաննա Պետրոսյանը կառավարությանը հանձնել է 10 հազար մարդու կողմից ստորագրված նամակ։
Մի քանի այլ խմբեր կամ անհատներ փորձում են ներկայացնել արցախցիների պահանջները և իրավունքները, հիմնականում՝ սոցիալական: Ոչ ոք չի ներկայացնում արցախցիների քաղաքական և իրավական շահերը։
Շվեյցարիայում տեղի ունեցած աղմկոտ նիստը, որտեղ այդ երկրի խորհրդարանը կոչ էր արել ստեղծել արցախցիների և Բաքվի միջև երկխոսության հարթակ, ձախողվեց, քանի որ Բաքուն, բնականաբար, մերժեց առաջարկը: Օսկանյանի կոմիտեն, որը զբաղվում էր «արցախցիների վերադարձի» խնդիրներով, խաղից դուրս մնաց։
Արցախցիների դեմ սոցիալական և իրավական տեռորը կարող է խթանել անկանխատեսելի դրսևորումներ այն մարդկանց մոտ, որոնց մղում են անդունդ, որի եզրին նրանք ապրում են 2020 թվականից ի վեր։