Դրանից հետո հայտարարվեց Աբու Դաբիում Փաշինյան-Ալիև հանդիպման մասին

Այսօր Փաշինյանն ու Ալիևը կհանդիպեն Աբու Դաբիում, որտեղ, ինչպես ասում են, կքննարկվի այսպես կոչված «խաղաղության համաձայնագիրը»։ Մասնագետները նշում են, որ այն տեղի կունենա Միացյալ Նահանգների հովանու ներքո, չնայած ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի խոսնակ Անդրեա Բրյուսը չի հաստատել դա։

Ուկրաինայում, Պաղեստինում և Իրանում հակամարտությունները լուծելու Թրամփի մինչ այժմ անհաջող նախաձեռնությունների ֆոնին, Երևանի և Բաքվի միջև «խաղաղության» համաձայնագրի կնքումը կարող է իսկապես պատճառ դառնալ Թրամփին Նոբելյան խաղաղության մրցանակ շնորհելու համար։ Ավելին, հայկական հարցը պատմականորեն եղել է համաշխարհային քաղաքականության «բանալի և նախադեպ» հարց։

Հարցն այն է, թե ինչպիսի խաղաղություն է առաջարկվում Հայաստանին և ինչպես է Միացյալ Նահանգները ձևավորում այս խաղաղությն մասին իր տեսլականը։

Այս հարցում չափազանց կարևոր է Հայաստանի դիրքորոշումը, որը, առաջին ինքնիշխան ակտից հետո (1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշումը Հայաստանի և Արցախի վերամիավորման մասին), հիմնված էր հայերի իրավունքների վրա։ Նույնիսկ հայ կառավարիչների՝ ռուս-թուրքական տանդեմի կողմից թելադրված քաղաքականությունը չէր կարող ստվերել հայերի իրավունքների հսկայական փաթեթը, որը Միացյալ Նահանգները ևս չի կարողանում անտեսել։

Ներկայումս միջազգային իրավական կարգը որպես հակամարտությունների լուծման հիմք փորձում են փոխարինել շահերի հավասարակշռությամբ։ Սակայն նույնիսկ այս պայմաններում իրավական բազան հիմնարար դեր է խաղում, ուստի հիմնական ջանքերն այժմ ուղղված են իրենց իրավունքներից հայերին կամավոր հրաժարվելու վրա։

Խոսքը ինչպես 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի ինքնիշխան որոշման, Վիլսոնի արբիտրաժի, Ազգերի լիգայի Հայաստանի սահմանների վերաբերյալ որոշման մասին է, այնպես էլ ռուս-թուրքական անօրինական Կարսի պայմանագրով և 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ սահմանված սահմանների օրինականացման։

Բաքուն և Անկարան արդեն սկսել են այս գործընթացը՝ վերջերս Նախիջևանի Սահմանադրությունից հանելով Կարսի պայմանագրի հղումը։ Սա որևէ առարկուն չի առաջացրել Հայաստանում, որը պարզ հարց չի տալիս՝ արդյո՞ք Կարսի պայմանագիրը և նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը վավերական են, թե՞ ոչ։

Այս հարցը չեն տալիս ո՛չ Հայաստանի իշխանությունները, որոնք չեն թաքցնում Հայաստանը անհայրենիք «խաչմերուկի» վերածելու իրենց մտադրությունները, ո՛չ էլ համակարգային ընդդիմությունը և արցախյան հասարակությունը, որն ամենից շատ պետք է հետաքրքրված լիներ այս հարցերով։

ԱՄՆ վարչակազմը իր դիրքորոշումը անշուշտ ձևավորում է՝ հիմնվելով իր ռազմավարական շահերի վրա, սակայն դրանում մեծ դեր է խաղում նաև հայ հասարակության դիրքորոշումը, դիմադրողականության մակարդակը և սեփական իրավունքների գիտակցումը։ Ներկայումս այս երկու չափումներն էլ հայ հասարակության մեջ զրոյի են հավասարվել։

Ո՞վ է ներկայացնում հայերի իրավունքները ԱՄՆ-ում։ Իհարկե, Հայաստանի կառավարությունը, որն ինքն է հրահրում ԱՄՆ վարչակազմին իջեցնել հայկական իրավունքների շեմը, ինչպես նաև քաղաքական լոբբիստական ​​խմբերը, որոնց անհասկանալի է, թե ով է իրավասություն տվել։

ԱՄՆ-ն իր դիրքորոշումները ձևավորում է՝ հիմնվելով այդ խմբերի պահանջատիրության մակարդակի վրա։ Մասնավորապես, պատահական չէ, որ Փաշինյան-Ալիև հանդիպման մասին լուրը հայտնվեց վերջերս ԱՄՆ Կոնգրեսում կայացած ճեպազրույցից հետո, որը նվիրված էր Շվեյցարիայի խաղաղության նախաձեռնությանը՝ կազմակերպելու արցախցիների կոլեկտիվ և անվտանգ վերադարձը։

Հայ ազդեցիկ լոբբիստները որպես պահանջներ առաջ են քաշում ոչ թե վերադարձը հայկական սահմանները որոշող օրինական փաստաթղթերին, այլ արցախցի ժողովրդի անհասկանալի վերադարձը, էթնիկ զտումների ճանաչումը և Ադրբեջանի ու արցախցիների միջև երկխոսությունը: Նման պահանջների վրա նույնիսկ հավերն են ծիծաղում, քանի որ պարզ է. արցախցիների վերադարձը առանց հայկական իրավասության անհնար է, էթնիկ զտումների ճանաչումը չի ենթադրում իրավական հետևանքներ, իսկ Բաքուն արդեն մերժել է Բեռնի առաջարկած երկխոսությունը, և չկան մեխանիզմներ, որոնք նրան կստիպեն խոսել արցախցիների հետ։

Եվ պարզվում է, որ հայկական լոբբինգը ոչ միայն վատնում է հսկայական ներուժը, այլև դիտավորյալ շեղում է գործընթացը հիմնական ուղուց՝ հայկական սահմանները որոշող փաստաթղթային և իրավական հիմքից։

ԱՄՆ-ում հայերի իրավունքների հայտնի լոբբիստներից մեկը՝ Դավիթ Գրիգորյանը, Կոնգրեսում ճեպազրույցից հետո հրապարակեց զայրացած հարցեր՝ ուղղված Վարդան Օսկանյանին, որը համառորեն խափանում էր Ազգերի լիգայի որոշման, Հայաստանի տարածքային ամբողջականության լեգիտիմ հիմքերի վերաբերյալ հարցերը: Փաստորեն, Օսկանյանը բացահայտորեն աջակցում է հայկական իշխանությունների քաղաքականությանը, բայց թիկունքից։

Հիշեցնենք, որ մի քանի տարի առաջ Արցախի վտարանդի խորհրդարանը Վարդան Օսկանյանին մանդատ տվեց ստեղծելու արցախցիների իրավունքների պաշտպանության կոմիտե։ Սկզբում նրան հաջողվեց այս կոմիտեի շուրջ ձևավորել միջազգային հարթակ, մասնավորապես՝ արևմտյան իրավաբանների և իրավապաշտպանների մասնակցությամբ։ Նույնիսկ անցկացվեցին մի քանի միջազգային համաժողովներ, բայց շուտով Օսկանյանի դիրքորոշումը ակնհայտ դարձավ. նա խոսում է ոչ թե Արցախում հայկական իրավասության վերականգնման, ոչ թե միջազգային որոշման, այլ վերադարձի իրավունքի մասին, որը նույնիսկ Ալիևը չի ժխտում։

Մեր տեղեկություններով՝ Արցախի խորհրդարանը հետ է կանչել իր մանդատը, և ԱՄՆ-ում կայացած ճեպազրույցին արցախցի ներկայացուցիչների բացակայությունը ցույց է տալիս, որ Օսկանյանի կոմիտեն այլևս չի ներկայացնում արցախցիների քաղաքական շահերը։ Տեղեկատվական առումով դրա գործունեությունը նաև ուղղված է Հայաստանի և Արցախի վերամիավորման մասին 1989 թվականի որոշումը անտեսելուն, թեկուզ այն դեռևս ուժի մեջ է։ Հենց այս որոշման հղումն է Ալիևը պահանջում հանել Հայաստանի Սահմանադրությունից։

Ճեպազրույցի ժամանակ շվեյցարացի պատգամավորները կոչ արեցին Միացյալ Նահանգներին աջակցել շվեյցարական խաղաղության նախաձեռնությանը, մասնավորապես՝ վերաակտիվացնել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, ճանաչել Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունները և նպաստել «աշխարհի ամենահին քրիստոնեական համայնքներից մեկի» պաշտպանությանը։ Ու վերջ։

Հուլիսի 7-ին պատվիրակությունը այցելեց ԱՄՆ Պետդեպարտամենտ և հանդիպեց պետքարտուղարի օգնականի տեղակալներ Ջեյք Մաքգիի և Մոնիկա Ագեր Յակոբսենի հետ։ Քննարկման ընթացքում քննարկվեցին Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված հայերի իրավունքները, ինչպես նաև Հարավային Կովկասում և ամբողջ տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունները։

ԱՄՆ-ն հասկացավ, թե ինչ են ուզում հայերը, և դա ակնհայտորեն ազգային իրավունքների վերականգնումը չէ։

Նաիրա Հայրումյան