Երեք ուղերձ Արցախի խորհրդարանից. խաղաղությունը չի կարող լինել մի ամբողջ ժողովրդի մատաղ անելու գնով

Օգոստոսի 20-ին հրապարակված՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին ուղղված Արցախի խորհրդարանի դիմումը պարունակում է կարևոր ուղերձներ, որոնք Հայաստանի ներկայիս քաղաքականությունը փորձում է “ջրել”։ Սա 2025 թվականի մայիսին Արցախի խորհրդարանի նախագահ ընտրված Աշոտ Դանիելյանի կողմից ստորագրված երրորդ կարևոր փաստաթուղթն է։

Հուլիսի 22-ին խորհրդարանի անունից նա շնորհակալություն հայտնեց Բելգիայի Թագավորության Ներկայացուցիչների պալատին՝ 2025 թվականի հուլիսի 18-ին միաձայն ընդունված «Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակի և Հարավային Կովկասում խաղաղության անհրաժեշտության մասին» բանաձևի համար։

«Արցախի իշխանությունների գործունեությանը խոչընդոտելու ֆոնին միջազգային կազմակերպությունների և պետությունների նման հիմնարար նախաձեռնությունները, որոնք հիմնված են մարդու իրավունքների գերակայության վրա, ձեռք են բերում հատուկ նշանակություն և արժեք», – նշվում է փաստաթղթում։

Հուլիսի 28-ին Արցախի խորհրդարանը արձագանքեց Բաքվի պաշտոնյաների հայտարարություններին՝ ընդգծելով, որ «Արցախի ժողովուրդը երբեք կամավոր չէր լքի իր հազարամյա հայրենիքը։ Տասնամսյա դաժան շրջափակումը և դրա աղետալի հետևանքները, ինչպես նաև 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ի ռազմական ագրեսիան ժողովրդին դրեցին հստակ ընտրության առաջ՝ հարկադիր տեղահանություն կամ ֆիզիկական ոչնչացում։ Սա է հենց այն «վերաինտեգրումը», որն առաջարկել է Ադրբեջանը՝ ենթակվել առանց իրավունքների, առանց անվտանգության, առանց գոյատևման երաշխիքների», – ասվում է փաստաթղթում։

Մինսկի խմբին ուղղված ուղերձում Արցախի խորհրդարանը կոչ է անում ԵԱՀԿ մասնակից պետություններին «անհրաժեշտության դեպքում օգտագործել վետոյի իրավունքը՝ Մինսկի խմբի լուծարումը կանխելու համար»։

«Հակամարտությունը չի կարող լուծված համարվել, եթե մի ամբողջ ժողովուրդ արմատախիլ է արվել իր պատմական հայրենիքից և մնում է զրկված իր անօտարելի իրավունքներից։ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումը հակասում է ինչպես 1995 թվականի մարտի 23-ին հաստատված Մինսկի խմբի մանդատին, այնպես էլ 1994 թվականի ԵԱՀԿ Բուդապեշտի գագաթնաժողովի փաստաթղթին», – նշվում է ուղերձում։

Այն վերահաստատում է խաղաղ համակեցության, անվտանգությունն ու ինքնորոշումը ապահովող բանակցային կարգավորման հանձնառությունը։ «Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի կողմից իրականացված էթնիկ զտումների հետևանքները օրինականացնելու ցանկացած որոշում՝ հակամարտությունը լուծված համարելու համար, անջնջելի և արյունալի հետք կթողնի ԵԱՀԿ պատմության, հեղինակության և սկզբունքների վրա», – ասվում է ուղերձում։

Այս բոլոր փաստաթղթերը վկայում են այն մասին, որ արցախցի ժողովրդի հավաքական ձայնը դեռևս լեգիտիմ է հնչում և չի կարող անտեսվել միջազգային հանրության կողմից։ Այս ձայնը չի կարող լռեցվել Հայաստանի կառավարության մտադրություններով՝ արցախցի ժողովրդի իրավունքները բարձրաձայնելը որակելու որպես ռևանշիզմ կամ խաղաղության գործընթացին խոչընդոտ։ Նման հայտարարությունները կարող են նաև ցրել խոսույթների մշուշը, որը խեղաթյուրում է Արցախյան խնդրի էությունը և արցախցիների իրավունքները։

Արցախի խորհրդարանը և իրավասու անձինք պետք է մշտապես հիշեցնեն, որ ագրեսիայի և տեղահանության միջոցով ուժային «կարգավորումը» չի կարող օրինական համարվել։ Մի ամբողջ ժողովրդի իրավունքների խախտման գնով կնքված «խաղաղությունը» կդառնա միջազգային իրավունքի և անվտանգության ամբողջ համակարգի փլուզման նախադեպ։