Ռուսաստանը հանգիստ է․ 102-րդ բազան կմնա՞ Չորրորդ հանրապետությունում
- 15:37 30.09.2025
Կոպիրկինը Հայստանում ռուսական ընկերությունների համար վտանգ դեռ չի տեսնում։ Թեկուզ կան ենթադրություններ, որ “ազգայնացվող” «Էլսեթի»-ի նման ճակատագիրը կարող է արժանանալ նաև այլ ռուսական ընկերությունների, ինչպիսիք են «Գազպրոմը», «Հարավկովկասյան երկաթուղին» և «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը»։
Սակայն նույնիսկ ՀԷՑ-ը, որը մասնավոր սեփականություն է, Հայաստանի կառավարությունը չի կարողանում խլել սեփականատիրոջից։ Իսկ Ռուսական երկաթուղիների կամ Գազպրոմի հետ պայամանագիրը խզելու համար այլ կարգի ջանքեր կպահանջեն։
Երրորդ հանրապետության “փակումը, “Չորրորդ Հանրապետությունը” և 1992-ից ի վեր պետական ակտերի ուսումնասիրման հանձնաժողովի ստեղծումը կարող է բերել սեփականության և ազգային ակտիվների վերաբաբաշխման և Ռուսաստանի իրավունքների կասեցման։
Հայկական շատ ակտիվներ, մասնավորապես՝ երկաթուղիները և գազատարի ցանցը, պատկանում և կոնցեսիոն կերպով տրամադրված են ռուսական պետական կորպորացիաներին: Ավելին, համաձայնագրերը պարունակում են կետեր, որոնք արգելում են ոչ ռուսական երկաթուղիների կամ խողովակաշարերի ստեղծումը Հայաստանում: Նույնիսկ 2007 թվականին գործարկված Իրան-Հայաստան գազատարը շատ շուտով դարձավ «Գազպրոմի» սեփականությունը։
Այսպիսով, դժվար է պատկերացնել, թե ում են պատկանելու երկաթուղիները, եթե դրանք կառուցվեն Սյունիքում: Դժվար է նաև հասկանալ, թե ով է պաշտպանելու հայ-իրանական սահմանը, եթե այն մնա հայ-իրանական: Ռուս-հայաստանյան պայմանագրի համաձայն, ռուս սահմանապահները պաշտպանում են «ԽՍՀՄ արտաքին սահմանները», այսինքն՝ Հայաստանի սահմանները միայն Իրանի և Թուրքիայի հետ: Սակայն, եթե դա լինի հայ-ադրբեջանական սահման, ռուս սահմանապահներն այտեղ չպետք է լինեն:
Ինչպիսին կլինի սահմանը, երբ հայ-իրանական սահմանի երկայնքով ստեղծվի 6 կիլոմետր լայնությամբ միջանցք, ոչ ոք չի կարող կռահել: Արդյո՞ք դա կլինի հայ-իրանական սահման, թե՞ հայ-ադրբեջանական, թե՞ հայ-ամերիկյան սահման: Կախված դրա կարգավիճակից՝ անհրաժեշտ կլինի որոշել, թե արդյոք այնտեղ կտեղակայվեն ռուս, թե՞ հայ սահմանապահներ:
Ինչ վերաբերում է Սյունիքին, այն հարուստ է մետաղներով, և հանքավայրերի մեծ մասը շահագործվում է ռուսական ընկերությունների կողմից: Քանի՞ հանք կմնա միջանցքի ներսում, և ինչպիսին կլինի Սյունիքի տնտեսությունն ընդհանուր առմամբ, առեղծված է: