Հայ ռազմագերիների թեման մենք առաջին հերթին քննարկում ենք Ադրբեջանի հետ․ ՀՀ ԱԳՆ

PassBlue պարբերականը բացառիկ հարցազրույց է հրապարակել ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղար Անի Բադալյանի հետ՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի բարձր մակարդակի շաբաթվա շրջանակներում։

Ինչպես նշում է լրատվամիջոցը, Բադալյանը լավատեսորեն է տրամադրված եղել Ադրբեջանի հետ խաղաղության համաձայնագրի և դրա հնարավոր ստորագրման վերաբերյալ, և նա խոսել է համապատասխան պայմանավորվածությունների համատեքստի և այն մասին, թե ինչ է սպասվում առաջիկա ամիսներին։

PassBlue. Որո՞նք են օգոստոսի 8-ի համաձայնագրի նախաստորագրումից հետո հաջորդ քայլերը։

PassBlue. Կլինե՞ն արդյոք բանակցություններ Ադրբեջանում գտնվող հայ գերիների վերաբերյալ։

Բադալյան. Այո՛, մենք ասում ենք, որ խաղաղությունը հաստատված է, բայց դա նշանակում է, որ այն նաև կլուծի նաև մարդասիրական խնդիրները։ Ադրբեջանում կան հայ ռազմագերիներ և մենք քննարկում ենք այդ թեման, առաջին հերթին, Ադրբեջանի հետ և մենք դրական լուծումներ ենք փնտրում։ Կան անհայտ կորածների հետ կապված խնդիրներ։ Այս մարդասիրական խնդիրները ընդհանուր պատկերի մաս են և անշուշտ, կարող են նպաստել այն խաղաղության ամրապնդմանը, որը մենք հաստատել ենք։

PassBlue. Ներկայումս, ըստ համաձայնագրի, ռուս զինվորները պարեկում են Իրանի հետ Հայաստանի հարավային սահմանը։ Արդյոք խաղաղության համաձայնագիրը նշանակո՞ւմ է, որ զինվորները կհեռանան։

Բադալյան. Դա կարգավորվում է Ռուսաստանի հետ կնքված երկկողմ համաձայնագրով, ուստի դա կապ չունի այն խաղաղության համաձայնագրի հետ, որը մենք նախաստորագրել ենք։

PassBlue. Արդյո՞ք խորհրդային դարաշրջանի գնացքը, որը նախկինում երթևեկում էր Հայաստանի և Իրանի հարավային սահմանի երկայնքով, կվերականգնվի խաղաղության համաձայնագրի շնորհիվ։

Բադալյան. Մենք, իհարկե, ուսումնասիրում ենք տարածքի լոգիստիկան։ Դա կլինի տարանցիկ երթուղի։ Դա միջանցք չէ այն իմաստով, որի մասին դուք գուցե լսել եք։ Դա երթուղի է, որը մնում է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության ներքո։

PassBlue. Սեպտեմբերի 23-ին Գլխավոր ասամբլեայում ունեցած իր ելույթում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարեց, որ Հայաստանի և իր երկրի միջև հարաբերությունների կարգավորման բանակցությունները լավ են ընթանում: Կարո՞ղ եք հաստատել դա:

Բադալյան. Այո՛, Հայաստանի և Թուրքիայի միջև գոյություն ունի քաղաքական երկխոսության բարձր մակարդակ։ Մենք իրականացնում ենք ծրագրեր, օրինակ, սահմանի վրա գտնվող կամրջի վերանորոգումը։ Երբ խոսում ենք փոխկապակցվածության և հարաբերությունների կարգավորման, տարածաշրջանում կայունության, խաղաղության մասին, ի հայտ է գալիս ավելի լայն պատկեր։ Բայց, իհարկե, ինչ էլ որ մենք անենք, այն ուղղված է երկու երկրների միջև հարաբերությունների լիարժեք կարգավորմանը։ Մենք ակնկալում ենք, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրումը կնպաստի Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը, ինչը նշանակում է սահմանի բացումը, քանի որ դա շատ կարևոր է։

PassBlue. Որոշ ադրբեջանցի պաշտոնյաներ ասում են, որ վերջնական խաղաղության համաձայնագրի հասնելու համար Հայաստանի սահմանադրությունը պետք է փոփոխվի: Արդյո՞ք սա քննարկվում է:

Բադալյան. Խաղաղության պայմանագրում սահմանադրության մասին ոչինչ չի ասվում: Մեր դիրքորոշումը սկզբից իսկ շատ պարզ է եղել. Հայաստանի սահմանադրության հետ կապված որևէ խնդիր չկա: Խաղաղության պայմանագիրը ճանաչում է երկու երկրների տարածքային ամբողջականությունը: Մեր համար սա երկու երկրների միջև հարաբերությունների կարգավորման իրավական հիմքն է: Միևնույն ժամանակ, դուք կարող եք տեղյակ լինել, որ իշխող կուսակցությունը, որը 2018 թվականից ի վեր իշխանության գլուխ է Հայաստանում, հայտարարել է սահմանադրական փոփոխությունների մասին, ուստի, հավանաբար, կլինի նոր սահմանադրություն: Բայց սա ներքին հարց է: Նոր սահմանադրության օգտին քվեարկելու են Հայաստանի ժողովուրդն ու քաղաքացիները:

PassBlue: Ինչպե՞ս կնքվեց խաղաղության նոր համաձայնագիրը։

Բադալյան. Դա շատ դժվար գործընթաց էր, ինչպես կարող եք պատկերացնել։ Հակամարտությունից հետո խաղաղության մասին խոսելը հեշտ չէ, հատկապես հաշվի առնելով, որ կան չլուծված խնդիրներ, զգացմունքներ և որոշակի փոխըմբռնում։ Սակայն անցավ մոտ երեքուկես-չորս տարվա ինտենսիվ բանակցություններ։ Մենք սկսեցինք փոխանակել համաձայնագրերի նախագծեր և հանդիպել արտաքին գործերի նախարարների և առաջնորդների հետ։ Յուրաքանչյուր հոդված, յուրաքանչյուր առաջարկ քննարկվեց շատ մանրամասն։ Եվ այս տարի մենք հասանք այս համաձայնությանը՝ հայտարարելով, որ երկու կողմերն էլ համաձայնել են տեքստին։ ԱՄՆ ղեկավարությունը և Թրամփի վարչակազմը կարևոր դեր խաղացին, քանի որ նրանց հաջողվեց անցկացնել օգոստոսի 8-ի գագաթնաժողովը։ Մենք նաև ստորագրեցինք երկկողմ հուշագրեր, որոնք  տարբեր թեմաների շուրջ համագործակցություն են ենթադրում։ Այո, դա կլինի արհեստական ​​բանականություն, դա կլինի էներգետիկա, դրանք կլինեն տարբեր թեմաներ, որոնք կարևոր են Հայաստանի համար։ Հայկական լրատվամիջոցներում մեր պաշտոնյաների մեծ մասին հարցնում են. «Ի՞նչ երաշխիք կա»։ Մեր մոտեցումն այն է, որ սա օգուտ է բերում բոլորին՝ առաջին հերթին՝ Հայաստանին և Ադրբեջանին, քանի որ մենք երկու հիմնական կողմերն ենք, բայց կան նաև այլ երկրներ, որոնք հետաքրքրված են Հարավային Կովկասում խաղաղությամբ և այս տարածքում կայունությամբ՝ տնտեսական օգուտների համար։

PassBlue. Ես կարդացել եմ, որ Ադրբեջանը պատրաստ էր հարձակվել հարավային Հայաստանի վրա դեռևս օգոստոսին՝ խաղաղության համաձայնագրի նախաստորագրումից առաջ։ Դա ճի՞շտ է։

Բադալյան. Այդ տարիներին մենք ունեինք էսկալացիայի նշաններ։ Սահմանին կրակոցներ էին լինում, ուստի անհնար էր բացառել, որ ցանկացած պահի կարող է էսկալացիա լինել։ Փառք Աստծո, մենք էսկալացիա չունեցանք։

PassBlue. Եթե մենք նայենք այն մյուս խաղաղության համաձայնագրերին, որոնց մասին Թրամփը հայտարարել է իր երկրորդ նախագահական ժամկետում, դրանցից որոշներն ավելի հուսալի տեսք ունեն, քան մյուսները, և թվում է, թե դրանք շատ ավելի շատ վերջնական մշակման կարիք ունեն։ Դուք վստա՞հ եք, որ այս նախաստորագրումը կհանգեցնի համապարփակ խաղաղության համաձայնագրի։

Բադալյան. Այո՛։ Բայց սա վերաբերում է նաև իրականացմանը։ Ես կհաստատեի Հայաստանի կողմից, բայց մենք նաև լսում ենք ամերիկյան կողմի կարծիքը, որ բարձր պատրաստակամություն կա իրագործմանն անմիջապես անցնելու վերաբերյալ։ Այսպիսով, սա պարզապես փաստաթուղթ չէ։ Կա պատրաստակամություն և քաղաքական կամք՝ այն կյանքի կոչելու համար։

PassBlue. Ինչպիսի՞ն է լինել այն հայկական վարչակազմի մասը, որը մեծ, պոտենցիալ օգտակար փոփոխություններ է կատարում ձեր երկրում։

Բադալյան. Հայաստանում ապրող երիտասարդությունը ցանկանում է տեսնել բարգավաճող Հայաստան, ցանկանում է տեսնել Հայաստան, որն ապրում է ոչ թե հակամարտության պայմաններում, այլ կարողանում է իրացնել իր ներուժը։ Մենք հսկայական ներուժ ունենք նորարարության ոլորտում և ես կարծում եմ, որ մենք պետք է օգտագործենք այս հնարավորությունը՝ Հայաստանը տնտեսապես հնարավորինս հզոր դարձնելու համար։