Ռուսաստանը նվաճեց Արցախը հայերի համար, հետո նվիրեց Ադրբեջանին. Բաքուն և Երևանը ծաղիկ են նկարում

«Բաքվի դիրքորոշումը հետեւյալն է, որ հրահրվել է միջազգային բախում, որպեսզի միջազգային բախման ֆոնի վրա Սովետական միության փլուզման թեման դառնա երկրորդական։ Եվ այդ հրահրման հետեւանքով հայկական զորքերը ռուսական զորքերի աջակցությամբ գրավել են իրենց տարածքի 20 կամ 30 տոկոսը»։ Այս մասին հայտարարել է Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանը՝ Բաքվի իր գործընկերոջ հետ վերջերս կայացած հանդիպումից հետո։

Նա չի վիճարկել Բաքվի դիրքորոշումը, այդ թվում՝ այն պնդումը, որ «ռուսական զորքերի աջակցությամբ հայկական զորքերը գրավել են Ադրբեջանի տարածքի 20-30 տոկոսը»։ Սիմոնյանը չի էլ ուզում իմանալ, որ 1991 թվականի ազատագրական շարժումը հնարավոր է դարձել միայն Խորհրդային զորքերի՝ Ղարաբաղից դուրս գալուց հետո։ Արցախցիները լավ են հիշում, թե ինչպես խորհրդային զորքերը շտապ լքեցին Արցախը, երբ ռուս գեներալը պատանդ վերցվեց։ Ռուսները իրենց հետ տարան գրեթե ամբողջ զենքը, բացառությամբ այն զենքերի, որոնք հայերը կարողացան գնել։

Իսկ մինչ այդ ռուսական զորքերը կազմակերպեցին հայերի դաժան տեղահանություն Հյուսիսային Արցախից, Հադրութի և Շուշիի շրջաններից՝ իրականացնելով «Օղակ» գործողությունը։

Սակայն Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակը այս ամենի մասին չի մտածում. նրա հիմնական մտահոգությունը Բաքվի ագրեսիան, ցեղասպանությունը և Արցախի հանձնումը ամեն գնով արդարացնելն է: Որպես համոզիչ փաստարկ՝ Բաքուն և Երևանը մեղադրում են Ռուսաստանին, ստանալով Արևմուտքի ծափահարությունները՝ Բաքվին նոր հայկական տարածքների փոխանցման կապակցությամբ: Ալիևը իզուր չէ խոսում «բոլշևիկյան Ռուսաստանի կողմից օկուպացիայի» մասին. սա Բաքվի ուղղակի պահանջն է Սյունիքի նկատմամբ, որը, իբր, բոլշևիկները խլել են Ադրբեջանից: Եւ Երևանը դա չի վիճարկում։

Երևանը ակտիվորեն աջակցում է Բաքվի «հակառուսական» խաղին,քանի որ Արցախի հանձնման այլ փաստարկ չունի:

Արարատ Միրզոյանը վերջերս DW-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է. «Մենք տպավորություն ունեցանք, որ մի քանի ամիս և տարի տևած բանակցությունների ընթացքում ադրբեջանական կողմը փորձում էր ստեղծել ինչ-որ արտատարածքային միջանցք այս տարածքում (Սյունիքում – խմբ.): Օրինակ, նրանք պահանջում էին, որ երկաթուղու երկայնքով տեղակայվեն երրորդ երկրի զինված ուժեր: Հիշում եմ, թե ինչպես էին նրանք ասում, որ այս երկաթուղու երկայնքով պետք է տեղակայվեն ռուսական զորքեր: Սա, իհարկե, մեզ համար անընդունելի էր»:

Միրզոյանը պնդում է, որ Բաքուն պահանջել է ռուսական զորքերի տեղակայում, ինչը հակասում է Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությանը, որը պնդում է, որ Բաքուն, հակառակը, մեղադրում է ռուսներին: Միևնույն ժամանակ, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական խոսնակը վերջերս հայտարարել է, որ անկախ Թրամփի երթուղուց, ռուս սահմանապահները կմնան հայ-իրանական սահմանին։

Ավելի վաղ, մեկնաբանելով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի 2019 թվականի առաջարկները, «Քաղաքացիական պայմանագրի» պատգամավոր Արման Եղոյանը «Ֆակտոր» հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում ասել է. «Առաջին կետ՝ հինգ շրջանների վերադարձ, երկրորդ կետ՝ հաղորդակցության շրջափակման վերացում, երրորդ կետ՝ խաղաղապահների տեղակայում Լեռնային Ղարաբաղում: Սրանք միջազգային երաշխիքներ չէին, այլ ռուսական երաշխիքներ»:

Այսպիսով, Երևանը ակնարկում է, որ իբր մերժել է 2019 թվականի առաջարկները, քանի որ դրանք ներառում էին ռուսական երաշխիքներ։

Սակայն ուղիղ մեկ տարի անց՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին, Նիկոլ Փաշինյանը հենց Պուտինի հետ ստորագրեց ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին հայտարարություն՝ հաստատելով ռուսական զորքերի տեղակայումը՝ Ղարաբաղը և Բերձորի միջանցքը վերածելով «ռուսական խաղաղապահ զորքերի պատասխանատվության գոտու»: Հիշեցնենք, որ նույն ժամանակ Ակնայում ստեղծվեց ռուս-թուրքական հետախուզական կենտրոն, որը նախատեսված էր հայերի դիմադրությունը և հնարավոր գործողությունները կանխելու համար։ Եվ արդեն 2024 թվականի գարնանը, նախքան ռուսական զորքերի Արցախը լքելը, ռուս գեներալը թուրք գեներալին զեկուցում էր, որ ռուս-թուրքական ջանքերի շնորհիվ Ղարաբաղում վերջապես խաղաղություն է հաստատվել։

Եթե ​​ներկայիս Հայաստանի կառավարությունը շահագրգռված չլիներ Ռուսաստանի ներկայությամբ, առաջին բանը, որ կաներ՝ 1921 թվականի ռուս-թուրքական Կարսի պայմանագրի հարցը բարձրացնելն է։ Սակայն այն երբեք դա չի անի, քանի որ նպատակը՝ ռուս-թուրքական սխեմայի պահպանում և զարգացումն է։ Ինչպես Նիկոլ Փաշինյանն է ասել, ներկայիս կառավարության առաջնահերթությունն է՝ բարելավել հարաբերությունները Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ, և առանց Արցախում պատերազմի և Հայաստանի պարտության այդ հարաբերությունները հնարավոր չէին լինի։ Կարելի է շարունակել. առանց Ռուսաստանի օգնության՝ Արցախը հանձնելու հարցում, Հայաստանը հիմա չէր կարողանա բանակցել Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ։

Այսպիսով, Երևանն ու Բաքուն միասին մի նկար են նկարում, որտեղ Ռուսաստանը (որը 1990 թվականին իրականացրեց «Օղակ» գործողությունը), իբր թե հրահրել է Ղարաբաղյան ազատագրական շարժումը և 1991-94 թվականներին «նվաճել» Արցախը Հայաստանի համար, իսկ 2011-ից հանկարծակի սկսել է Ադրբեջանին միլիարդավոր դոլարների զենք մատակարարել՝ Արցախը վերագրավելու համար։ Այնուհետև այն առաջարկել է Լավրովի ծրագիրը՝ ռուսական երաշխիքներով, որին Հայաստանը չի համաձայնվել (իրականում Ալիևը) և 2020 թվականին «կանգնեցրել է պատերազմը»։ Երևանը համաձայնեց ռուսական զորքերի Ղարաբաղ մտցնելուն, բայց իբր հրաժարվեց Սյունիքում ռուսական ներկայությունից (չնայած դա արձանագրվել էր նոյեմբերի 9-ի հայտարարության 9-րդ կետով): Զուգահեռ Նիկոլ Փաշինյանը Եվրոպայում ճանաչում է խորհրդային սահմանները Ալմա-Աթայի հռչակագրով, որը Ռուսաստանը խախտում է Ուկրաինայում, բայց չի վիճարկում Արցախում։

Չնայած այս բոլոր կուլբիտներին՝ ռուս սահմանապահները ամուր կանգնած են Սյունիքի սահմանին, Գյումրիում տեղակայված է ռուսական բազա, Հայաստանի ՀՕՊ-ը համակարգվում է Մոսկվայից, 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չի չեղարկվել, Պուտինը և Էրդողանը լավագույն ընկերներ են, և Հայաստանի տարածքը ամեն օր կրճատվում է։

Նաիրա Հայրումյան