Հուլիսի 1-ին արցախցի մի քանի կանայք, ինչպես հայկական, այնպես էլ արտասահմանյան լրատվամիջոցները ներկայացնող մի խումբ լրագրողների հետ, մամուլի շրջայց կատարեցին Գորիս, Տեղ և Կոռնիձոր՝ տեսնելու և լուսաբանելու Հայաստանի և Արցախի պայմանական սահմանին տիրող իրավիճակը։

Ի՞նչ են գրանցել մասնակիցները.

1․ Արցախ տանող ճանապարհին տեղադրված ադրբեջանական անցակետում ոչ մի ռուս «խաղաղապահ» ​​չի եղել.
Ճանապարհին, որը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի պայմանագրով պետք է վերահսկվի ռուսական կողմի կողմից, բացի ռուս «խաղաղապահներից» այլ ուժեր չպետք է լինեն։ Այսինքն՝ ադրբեջանական անցակետը ճանապարհի վրա ապօրինի շինություն է։

2․ Ճանապարհով, որի երթեւեկության անվտանգությունը պետք է իրականացնի ռուսական կողմը, 4 ժամվա ընթացքում չի անցել ոչ մի մեքենա, այդ թվում՝ Կարմիր խաչի ու շտապօգնության մեքենաները։ Հաջորդ առավոտ Արցախից 19 հոգու հապճեպ տեղափոխումը Հայաստան և 13 հոգու Հայաստանից Արցախ նշանակում է, որ ռուսական կողմն է, որ Ադրբեջանի ահաբեկչական կառավարության միջոցով փակ է պահում Արցախում մարդասիրական ճանապարհը։
3․ Ռուս «խաղաղապահները» հրաժարվել են արցախցիների ու լրագրողների հետ ավտոբուսը ուղեկցել Արցախ. Այսինքն՝ ռուսական կողմը, դավաճանելով, ադրբեջանական կողմի հետ միասին իրականացնում է ոչ միայն ֆիզիկական, այլեւ տեղեկատվական շրջափակում։
4․ Եթե ​​վերը նշվածը չի համապատասխանում իրականությանը, և ռուս «խաղաղապահներն» իսկապես մտել են Արցախ որպես խաղաղապահներ, այլ ոչ թե որպես օկուպացիոն զորքեր, ապա սննդամթերքով, դեղորայքով և առաջին անհրաժեշտության ապրանքներով այսօրվա շարասյունը պետք է անցկացվի Արցախում՝ ռուսական զորքերի ուղեկցությամբ, առանց ստուգումների ադրբեջանական ապօրինի անցակետում։

Բրյուսելում կայացած հանդիպման ժամանակ Շառլ Միշելը հայտարարել է, որ մարդասիրական միջանցքը պետք է բաց լինի, բայց սնունդ և այլ ապրանքներ կարող են գալ նաև Աղդամից։ Սա բավարարո՞ւմ է ռուսական կողմին։ Չէ որ այս դեպքում նա կկորցնի Հայաստանի և Արցախի իշխանությունների վրա ճնշում գործադրելու լծակը, որն է Հաքարիով անցնող ճանապարհը։

Ժամանակն է, որ արցախյան կողմը բարձրացնի նախկին, միջազգայնորեն ճանաչված 22 կիլոմետրանոց մարդասիրական միջանցքը Բերձորով և Ահավնոյով վերադարձնելու հարցը և դիմի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մյուս երկու համանախագահներին նոր բանակցություններ սկսել՝ Արցախի Հանրապետության օրինական ընտրված իշխանությունների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ։ Միայն դա կարող է մեզ դուրս բերել պայթյունավտանգ իրավիճակից։

Մարգարիտա Քարամյան

«Բազմաթիվ բարդ և կարևոր խնդիրներ կան լուծելու։ Դրանցից ամենազգայունը եղել և մնում է Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների և անվտանգության երաշխավորման խնդիրը՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ապահովման համատեքստում՝ նախկին խորհրդային հանրապետությունների ղեկավարների կողմից ստորագրված 1991թ. Ալմա-Աթայի հռչակագրի սահմաններում։ Դրա արդյունավետությունն այսօր հաստատվել է ինչպես Ադրբեջանի, այնպես էլ Հայաստանի ղեկավարության կողմից։ Դրան համապատասխան էլ կառուցվում է խաղաղ պայմանագրի վրա աշխատանքը»,-ասել է ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովը Մոսկվայում Միրզոյանի և Բայրամովի հետ հանդիպումից հետո։

«Լավրովի ծրագիրը», որի անվան փոխարեն ժամանակին Բաքվում հայհոյանք էն արտաբերել՝ անընդհատ հիշեցնելով, որ նա Քալանթարյան է, կայանում է նրանում, որ «ապահովվի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը 1991 թվականի շրջանակներում»։ Այս պլանի իրականացման համար 2020 թվականին սանձազերծվեց ահաբեկչական պատերազմ, որի արդյունքում կորցվեց Արցախի տարածքների 2/3-ը, զոհվեց 4000-ից ավելի հայ, Արցախը անջատվեց Հայաստանից, ռուսական զորքերի մուտքմ որը Արցախը վերածեց գետտոյի, միջազգային միջնորդության տորպեդահարում, ԵԱՀԿ, ՄԱԿ-ի շրջանակներում քաղաքական կարգավորման դադարեցում։ Ընդհանուր առմամբ, այն ամենը, ինչը խանգարում էր «1991 թվականի սահմաններում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության վերականգնմանը», վերացվել է Ռուսաստանի կողմից։

Մնում է վերջին ակտը՝ ստիպել Արցախի ղեկավարությանը ցրել խորհրդարանը, բանակը, պետական ​​կառույցները, վերացնել ժողովրդի կամքով ստեղծված պետությունը։ Այժմ Ռուսաստանը Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարության հետ Արցախի համատեղ ֆաշիստական ​​շրջափակումով ստիպում է Արցախին կատարել այդ վերջին քայլը։

«Հայկական կողմը հասկանում է, որ անհրաժեշտ է համոզել Լեռնային Ղարաբաղի հայերին Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հետ հնարավորինս շուտ հանդիպումներում համաձայնեցնել համապատասխան օրենսդրությունից և միջազգային պարտավորություններից բխող իրավունքները (այս դեպքում՝ Ադրբեջանը), ներառյալ ազգային փոքրամասնությունների իրավունքները»,- ասել է Լավրովը։

«Մենք գնահատում ենք, որ մեր ադրբեջանցի ընկերները հասկանում են Ղարաբաղի հայ բնակչության իրավունքների և անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը։ Սա կենտրոնական խնդիրներից մեկն է»,- ասել է Լավրովը Բայրամովի հետ հանդիպմանը։

«Մեր խաղաղապահներն ունեն բոլոր հնարավորությունները հումանիտար խնդիրները լուծելու համար, սակայն կողմերի համաձայնությունը պետք է լինի»,- ասել է Լավրովը։

Նա նշել է, որ Փաշինյան-Պուտին-Ալիեւ գագաթնաժողովը կարող է տեղի ունենալ մինչեւ տարեվերջ։

Լավրովը ժամանակ կունենա՞ զեկուցելու իր ծրագրի ամբողջական իրականացման մասին։ Ռուսաստանն այժմ ապրում է այն ամենն, ինչ պատրաստել է Հայաստանի համար. վերջին գործողությունը լինելու է Ղրիմի վերադարձը (ոչ թե Ուկրաինային, այլ Թուրքիային)՝ բունկերում հերթական ապստամբությամբ։ Լավրովն արդեն ապահովագրել է իրեն՝ նրա ընտանիքը գտնվում է ԱՄՆ-ում։