Նոյեմբերի 10-ին ԱՄՆ-ում Հայաստանի դեսպան Լիլիթ Մակունցն ընդունեց Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Ա-ին և նրա գլխավորած պատվիրակությանը։ Զրուցակիցները քննարկել են Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունները։
«Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունների» թեման 2018 թվականից հետո դարձել է հակահայ պայքարի հիմնական վեկտորներից մեկը։ Մենք ունենք նավթ և գազ, Հայաստանն ունի սփյուռք. այդպես են միշտ ասել Ալիևը, Էրդողանը և Հայաստանի նկատմամբ թշնամաբար տրամադրված մյուս ուժերը։ Սփյուռքին վարկաբեկելը, չեզոքացնելն ու Հայաստանից օտարելը պայման դարձավ Փաշինյանի կառավարության գործունեության համար։
Սփյուռքը չափազանց տարասեռ նյութ է, որը նույնիսկ մինչև 2018 թվականը միասնական չէր, թեև Արցախի և հայկական իրավունքների գաղափարը միավորում էր նույնիսկ հակառակորդ ուժերին։ 2018 թվականին Դաշնակցությունը դարձավ Փաշինյանի կառավարության մաս, ինչը պետք է դառնար Հայաստանի և Սփյուռքի միասնության խորհրդանիշը։ Սփյուռքի ազդեցիկ քաղաքական գործիչներ սկսեցին գալ Հայաստան, Փաշինյանի հեղափոխությունը ողջունվեց հայ համաշխարհային մակարդակի շոու-աստղերի կողմից, և հայտնվեց ազգի համախմբման «սպառնալիք»։
Շատ շուտով Սփյուռքում ազդեցիկ Դաշնակցությունը հեռացվեց իշխող կոալիցիայից, կուսակցությունը անցավ ընդդիմություն և իշխանամետ քարոզչությամբ հռչակվեց ազգի գրեթե գլխավոր թշնամի։ Իշխանամետ քարոզչությունը Դաշնակցությանը արդարացիորեն մեղադրում էր ռուսամետ լինելու մեջ, մինչդեռ դա արդարացի կլիներ, եթե Հայաստանի իշխանությունն ինքը նույնպես չգործեր ռուսամետ քաղաքականության և շահերի ծիրում:
Արդյունքում, Հայաստանը ամբողջովին կտրվեց սփյուռքից՝ ոչ միայն հայերի ընդհանուր թվի երկու երրորդից, այլ այն հայերից, ովքեր ունեն ազդեցության հսկայական ռեսուրս միջազգային քաղաքականության վրա և ունակ են լոբբինգ իրականացնել ամենաբարձր մակարդակով: Սփյուռքահայերի գործունեությունը սկսեց հանդիպել Հայաստանի կառավարության դիմադրությանը։ Հիշեցնենք, որ այս մասին հայտարարել է Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնը՝ Ֆրանսիայի հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչներին ասելով, որ «խնդիրը Փաշինյանի մեջ է»։
Ալիևը 2021 թվականի փետրվարին ասել էր, որ «Խորհրդային Միության փլուզումից հետո ամերիկյան Կոնգրեսն ընդունեց Ազատության աջակցության ակտը՝ օգնելու բոլոր նախկին խորհրդային հանրապետություններին»: «Բայց Ադրբեջանը դուրս է մնացել այնտեղից։ Ո՞վ է նրան դուրս թողել։ Հայկական լոբբիի ներկայացուցիչները. նրանցից շատերն այսօր էլ բարձր պաշտոններում են։ Այն պատրվակով, թե իբր Ադրբեջանը շրջափակում է հայտարարել Հայաստանին։ Մեր նկատմամբ սանկցիաներ կիրառվեցին։ Դրանք գործում են մինչ օրս: Նրանք նաև մի թիվ ունեն՝ 907-րդ փոփոխությունը։ Ազատության աջակցության ակտի 907-րդ փոփոխությունը ենթադրում է պատժամիջոցներ մեր դեմ»,- ասել է Ալիևը։
Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն ասել է, որ պետք է «պայքարել ժողովրդի իրավունքների հարգման համար, քանի որ ժողովուրդը, նույնիսկ եթե այնտեղ (Արցախում) մարդ չկա, դեռ հողի և գույքի տերն է»: «Հայաստանն ունի շատ նշանակալից սփյուռք ամբողջ աշխարհում։ Դուք անհավանական ուժ ունեք, և մենք կարող ենք օգտագործել այն: Ես հասկանում եմ, որ սա շատ դժվար պահ է հայկական սփյուռքի համար, որ հնարավոր են նույնիսկ հարձակումներ Հայաստանի վրա, բայց դուք պետք է հասկանաք, որ երբեք չեք հաղթի, եթե դադարեք պայքարել»,- ասաց նա։
Արցախի օկուպացիայից և բնիկ բնակչության տեղահանությունից հետո սփյուռքի կազմակերպությունները հայտնվեցին նույն խառնաշփոթի մեջ, ինչ ողջ հայությունը։ Հիմա, ըստ ամենայնի, սփյուռքը փորձում է հասկանալ, թե ինչ կարելի է անել Հայաստանի համար և ինչպես կարող է աշխատել Փաշինյանի իշխանության հետ։
Փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանն օրերս ընդունել է Ամերիկայի հայկական համագումարի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահին։ Պաշտոնական Երեւանը, ըստ երեւույթին, մեծահոգաբար որոշել է թույլ տալ սփյուռքին լուծել արցախահայության «մարդասիրական խնդիրները»։
Նաիրա Հայրումյան