Տավուշի 4 գյուղերի հանձնման շուրջ ծավալվող քննարկումները մնում են «տեղային» մակարդակի վրա, ինչը բնորոշ է հայկական քաղաքական-քաղաքագիտական-մեդիա հանրությանը։ Տեղի ունենալիքի ընդգրկումը պատկերացնելու համար հարկ է ընդգծել, որ այդ գյուղերի շրջանը «Բերձորի միջանցքն» է քաղաքական, կոմունիկացիոն եւ այլ առումներով։

Ինչպես տեղի ունեցավ Արցախի օկուպացիան ու բնիկ մեծամասնության արտաքսումը․ ռուսական զորքի օպերատիվ երաշխավորությամբ հաղորդակցությունները՝ մայրուղին, գազատարը, էլեկտրաէներգիայի գծերը, հեռահաղորդակցության մալուխը հանձնվեցին Բաքվի վերահսկողությանը, տեղի ունեցավ միջանցքի լիակատար արգելափակումը եւ դրա արտատարածքային կարգավիճակի վերացումը։ Մնացածը նկարագրելու կարիք չկա։

Տավուշի այդ 4 գյուղերի շրջանով են անցնում Հայաստանը սնուցող գազատարը եւ հեռահաղորդակցության մալուխները։ Բաքվի զորքերը չեն նստելու չորս կողմից «ՀՀ ինքնիշխան տարածքի» մեջ գտնվող անկլավներում, հանձնվելու է այդ գյուղերի ողջ շրջանը։ Այդ շրջանում գտնվում են ռուսական ստորաբաժանումներ, որոնց գործառույթը նույնն է՝ գետնի վրա այս գործընթացի օպերատիվ երաշխավորում։

Սա ոչ թե առանձին վերցրած Տավուշի մարզի, այլ ՀՀ մայրուղիները, հեռահաղորդակցությունները, ՀՀ արտաքին հաղորդակցությունը Բաքվի վերահսկողությանը հանձնելու գործընթացի մեկնարկն է լինելու։ Հաջորդիվ, ավելի ճիշտ՝ զուգահեռ իրականացվելու է Երասխ-Երեւան-Մարգարա «միջանցքի» բացումը, թիրախը՝ Երեւան, որի արեւելյան մասով անցնելու է բաժանարար գիծը։ Կոնդի ծրագիրը, Ամերիա բանկի, ՎիվաՍելի վաճառքը եւ նմանատիպ սպասվող գործարքները միտված են այդ ծրագրերին։

«Արցախը հանձնենք, որ Հայաստանը փրկենք»-ի դալալները հիմա էլ կասեն՝ «անկլավները հանձնենք, որ մնացածը փրկենք», շատերը կասեն՝ գազատարը ռուսներինն է, թույլ չեն տա, Իրանը մեզ գազ կտա եւ նման այլ մեղմ ասած հիմարություններ։ 29,8-ը չեղարկված է, Փաշինյանը հիմա հղում է անում հանրագիտարանին, շուտով հղում է անելու Բաքվի պետական մարմինների որոշումներին։ Օրինակ՝ Երեւանը Իրավան է, եւ այլն։ Հիշենք նրա եւ մյուս քպ-ականների ելույթները պետական խորհրդանիշները փոխելու, նոր սահմանադրության, որպես ազգ դադարելու եւ այլնի մասին։ Ռուսական գուբերնիայի կամ թուրքական վիլայաթի միամիտներին ասենք, որ չի լինելու ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը, տեղի է ունենում հայկական պետականության լուծարման գործընթաց։

Սա է Փաշինյանի ու քպ-ի առաջնորդած ծրագիրը։ Պարտադիր չէ, որ ծրագրերն իրականություն դառնան, բայց նախ պետք է տեղի ունեցողի մասշտաբների ու էության հստակ պատկերացում եւ ըստ այդմ՝ համարժեք գործողություններ։ Կա՞ն այս ծրագրերի սպասարկման շրջանակից դուրս գործող ուժեր ու խմբեր, որոնք ընդունակ են ստանձնել ու կազմակերպել դիմադրությունը։ Բոլոր միջոցներն ու մեթոդներն արդարացված են։

ԱՐԱՄ ԵԳԱՆՅԱՆ

Նիկոլ Փաշինյանը առցանց անցկացվող Հանուն Ժողովրդավարության երրորդ գագաթնաժողովին հանդես է եկել ելույթով:

«Հայաստանը հարձակման է ենթարկվել որոշ արտաքին ոչ ժողովրդավարական ուժերի կողմից ռազմական և հիբրիդային միջոցներով, որոնք ուղղված են ոչ միայն ընդդեմ մեր երկրի տարածքային ամբողջականությանն ու անկախությանը, այլև ժողովրդավարությանը», ասել է Փաշինյանը:

Տրամաբանական շարունակությունը կլիներ Փաշինյանի դիմումը ժողովրդավարական աշխարհին՝ դատապարտել Հայաստանի դեմ պատերազմի հեղինակներին եւ հայտարարել ուժի կիրառման անթույատրելիության մասին։

Բայց Փաշինյանը վեր է այդ ամենից եւ ճանաչում է միայն մեկ սկզբունք․ մենք թույլ ենք, եթե չտանք, պատերազմ կլինի։ Ելնելով այդ սկզբունքից, նա նույնիսկ չի հիշատակում համընդհանուր միջազգային սկզբունքները եւ ոչ միայն չի վիճարկում Ալիեւի կողմից ուժի կիրառումը, այլեւ օրինականացնում է նրա հետագա ուժային ակտերը։

Հիշեցնենք, որ բառացիորեն մի քանի օր առաջ Փաշինյանը Տավուշի շրջանում հայտարարել է, որ 4 գյուղ «ադրբեջանական են», եւ պատերազմ կլինի, եթե այդ գյուղերը չտանք։ Նա ասել է, որ մենք չենք հաղթի պատերազմում, բայց չի խոստացել օգնության դիմել «ավելի ուժեղներին»։

Տավուշ գնալու հաջորդ օրը Փաշինյանը Երեւանում ընդունում էր ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլթենբերգին։ Դատելով պաշտոնական տեղեկությունից, Փաշինյանը նրա հետ հանդիպմանը եւս չի վիճարկել Ադրբեջանի կողմից բռնի ուժի կիրառումը 2020-2023 թ․, ռուսական զորքերի անօրինական ներկայությունը հայաթափված Արցախում։

ՆԱՏՕ-ն Ռուսաստանի՝ Ուկրայինայի դեմ ագրեսիայից հետո ստանձնել է ուժի չկիրառման երաշխավորի դերը։ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները օգնում են Ուկրաինային՝ նրա խնդրանքով եւ պահանջով, դիմադրել ռուսական բիրտ ուժին։ Հայաստանը նման խնդրանք եւ պահանջ չի ներկայացնում։

Յենս Ստոլտենբերգը Factor.am-ին տված բացառիկ հարցազրույցում ասել է, որ «Պուտինը ցանկանում է աշխարհում այնպիսի կարգ ձևավորել, որտեղ Ռուսաստանը կվերահսկի իր հարևաններին, և մենք տեսել ենք այդ փորձը Վրաստանում, ուր աջակցել են անջատողականներին Աբխազիայում և Հարավային Օսեթիայում։ Տեսել ենք նաև Մոլդովայում այսպիսի փորձ, երբ Ռուսաստանն առանց Քիշնևի համաձայնության իր զորքերը պահում է այդ երկրին պատկանող Մերձդնեստրի տարածքում։ Եվ իհարկե, այն, ինչ տեղի է ունենում Ուկրաինայում»։

Ստոլթենբերգը չի հիշատակել Հայաստանը, այն դնելով ռուսական էքսպանսիայի դեմ քաղաքակիրթ աշխարհի պայքարի փակագծերից դուրս։

«Կասկած չկա, որ Ռուսաստանն օգտագործում է բիրտ ուժը՝ փորձելով հարևաններին վերահսկել։ Սա ողբերգություն է ուկրաինացիների համար, այդ պատճառով էլ նրանց օգնում ենք»,- ասել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը։

Հայաստանի դեմ բիրտ ուժի կիրառումը նա չհիշատակեց, ավելին՝ Ստոլթենբերգին չհարցրեցին դրա մասին եւ օգնության չդիմեցին։

Քաղաքական մազոխիզմը՝ ուժի կիրառումից հաճույք ստանալը Հայաստանի այլասերված ոճն է, եւ ինչպես ցանկացած այլասերություն “հաճախորդների” անառողջ հետաքրքրություն է առաջացնում։ 

Նաիրա Հայրումյան