Սկսվել է իրանա-իսրայելական առաջին ուղիղ առճակատումը

Կիրակի ապրիլի 14-ի գիշերը Իրանը պատասխան գործողություն է սկսել։

Ըստ Իսրայելի՝ Իրանը անօդաչու թռչող սարքեր է արձակել Իսրայելի թիրախների դեմ, և Իսրայելի պաշտպանության բանակը պատրաստ է հետ մղել նրանց հարձակումը։

Reuters-ը, հղում անելով Իրաքի անվտանգության ուժերի երկու աղբյուրներին, հայտնում է, որ երկրի օդային տարածքով տասնյակ անօդաչու թռչող սարքեր են թռել Իրանից դեպի Իսրայել։ Տեղեկություններ կան, որ անօդաչու սարքեր են գործարկվել ոչ միայն Իրանից, այլ նաև այլ երկրներից, օրինակ՝ Եմենից եւ Լիբանանից։

Հաղորդվում է, որ Իսրայելը պատասխան հարվածներ է հասցրել Լիբանանի թիրախներին:

Սպիտակ տան Ազգային անվտանգության խորհուրդը հայտարարել է, որ կարծում է, որ Իրանի հարձակումները Իսրայելի վրա կտևեն մի քանի ժամ: Նախագահ Ջո Բայդենն ընդհատել է իր արձակուրդը, գտնվում է Սպիտակ տանը և հետևում է, թե ինչ է կատարվում։ Վարչակազմի խոսնակը կրկնել է իր դիրքորոշումն այն մասին, որ Իսրայելի աջակցությունը Իրանի հետ առճակատմանը անսասան կլինի:

Անօդաչու թռչող սարքերի գործարկման մասին հայտնում է նաեւ իրանական Fars գործակալությունը, որը գրում է նաև, որ դրան կհաջորդի հրթիռային հարձակումը։

Իրանական մեկ այլ լրատվական գործակալություն՝ Tasnim-ը մեջբերել է Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հայտարարությունը: Նաև ասվում է, որ հարվածները կկատարվեն Իսրայելի ներսում, կօգտագործվեն և՛ անօդաչու սարքեր, և՛ հրթիռներ և ի պատասխան Դամասկոսում Իրանի հյուպատոսության վրա հարձակման:

Նորմալ պետությունները չեն մասնակցում թշնամու հոգեբանական դիվերսիային

«Այն, որ Նիկոլը դավաճան է, դա միանշանակ է, միայն այն փաստը, որ նա նոյեմբերի 9-ին ստորագրել էր կապիտուլյացիան եւ որպես արդարացում ասում էր՝ եթե ես դա չստորագրեի, 25 հազար զինվոր շրջապատման մեջ էր մնալու, նման հայտարարությունն արդեն պետական դավաճանություն է»,- այսօր «Շանթ դաշինք» կուսակցության համագումարում ասաց Շանթ Հարությունյանը։

«Աշխարհի որեւէ պատերազմող երկրում պետության ղեկավարի կողմից նման հայտարարությունը դա բարոյալքող հանցագործություն է, որովհետեւ պատերազմի ժամանակ ամեն իրավիճակ էլ լինում է։ Աշխարհում սեփական ժողովրդին վախեցնողն ինքն արդեն հանցագործություն է կատարում։ Նորմալ պետությունները երբեք չեն մասնակցում թշնամու կողմից քարոզվող հոգեբանական դիվերսիային եւ պատերազմին։ Նիկոլը սեփական ժողովրդին վախեցնելով՝ արդեն իսկ պետական հանցագործություն է գործում։

Աշխարհի տարբեր երկրների վրա հարձակումներ կան, բայց որեւէ երկրի ղեկավար իր ժողովրդին չի ասում՝ կռիվ է լինելու, ես էլ գիտեմ, թե արդյունքն ինչ է լինելու։ Ո՞վ կարող է կանխատեսել, թե պատերազմի արդյունքն ինչ է լինելու, միայն պետության դավաճանը, որը գիտի, որ ինքը գիտակցված պրավալ է տալու, որ ժողովուրդը պարտվի։ Եվ պատմության մեջ այդպիսի դեպքեր եղել են, որ թշնամին կարողացել է դնել իր գործակալին, հետո պարտության տարել ու ստորագրել տվել։

Հիմա Նիկոլն այդ թշնամական գործողությունն է անում, բայց քանի որ ինքը թշնամու քաղաքացի չէ, մեր միջից է, ուրեն ինքը դավաճան է։ Շատերն ասում են՝ ինքը դավաճան չէ, թշնամի է, իրենք դրանով փաստորեն Նիկոլին փրկում են մեծ պատժից»,- հայտարարեց նա։

Շանթ Հարությունյանը նաեւ ասաց․ «Հեռանկարում Ռուսաստանը հարց լուծող չի լինելու տարածաշրջանում, գուցե կարճաժամկետ դեռ կարողանալու է այստեղ դեր խաղալ, բայց մեզ պետք է, որ մինիմալ կորուստներով կարողանանք այս փուլն անցկացնել։ Բայց դրա համար անհրաժեշտ է, որ Նիկոլը որպես դավաճան ընկալվի ժողովրդի կողմից»։

Խաչմերուկ, որը կարող է միջանցք դառնալ. Տոկաևը մեկնում է Հայաստան իրանական ճգնաժամի պայմաններում

Ղազախստանի նախագահ Տոկաևը Հայաստան կժամանի ապրիլի 15-ին։ «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նա հայտարարեց Աստանայի՝ Արարատում և Արագածոտնում (այսինքն՝ Թուրքիայի ներկայիս սահմանին) պատվավոր հյուպատոսություն բացելու մտադրության մասին, ինչպես նաև քննարկելու Հայաստանը խաչմերուկի վերածելու Փաշինյանի առաջարկած ծրագիրը։ Նա վերապահում արեց, որ «բոլոր շահագրգիռ կողմերը պետք է փոխընդունելի պայմանավորվածություններ ձեռք բերեն տարածաշրջանում հաղորդակցությունների հետագա ապաշրջափակման վերաբերյալ»՝ չնշելով, որ հաղորդակցությունները պետք է բացվեն խստորեն յուրաքանչյուր երկրի ինքնիշխանության և իրավասության սկզբունքի հիման վրա։

Միևնույն ժամանակ, իրանական ճգնաժամի սրման հետ կապված, Գերմանիայի ԱԳՆ-ն նախազգուշացրել է, որ «Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջաններում սրումը կարող է ազդել ցամաքային, օդային և ծովային տրանսպորտային ուղիների վրա, ինչը կհանգեցնի դեպի Իրան մուտքի և ելքի հնարավոր սահմանափակումների»։

«Խաչմերուկը», որին Փաշինյանը ցանկանում է վերածել Հայաստանը, ներառում է երկու հիմնական ուղղություն՝ Իրան-Հայաստան-Վրաստան և Ադրբեջան-Հայաստան-Թուրքիա։ Բեռլինը զգուշացնում է, որ Իրանի ճգնաժամը կարող է հանգեցնել Իրան մուտք գործելու կամ դուրս գալու սահմանափակումների, այսինքն՝ հայ-իրանական սահմանի փակմանը։ Բացի այդ, ռուս-թուրքական դաշինքը կարող է օգտվել իրավիճակից և դեպի Թուրքիա միջանցք «բացել»։ Տոկաևի հայտարարությունները վկայում են հենց նման սցենարի հավանականության մասին, որը «խաչմերուկը» կվերածի «միջանցքի»։

Իրանը, որը թույլ տվեց Արցախը և Իրանի հետ սահմանամերձ տարածքները վերածել ռուս-թուրք-իսրայելական պլացդառմի Իրանի և Հայաստանի դեմ, քաղում է «ռազմավարական համբերության» իր դարավոր քաղաքականության պտուղները։

Դժվար է կանխատեսել, թե ինչ արդյունք կունենա իրանա-իսրայելական ուղիղ բախումը, սակայն ցանկացած ելքով գրավման իրական սպառնալիքի տակ են հայտնվելու ոչ միայն Սյունիքն ու Վայոց ձորը, այլև Արարատն ու Արագածոտնը։ Տոկաեւը վկա։

Առավել եւս, եթե Փաշինյանը իրականացնի «Ղազախի շրջանի» 4 գյուղերը հանձնելու և Հայաստան-Վրաստան գազատարի ու ճանապարհը փաստացի փակելու իր մտադրությունը։ Արդեն գրել ենք, որ Տավուշում կրկնվում է արցախյան սցենարը՝ կոմունիկացիաների արգելափակում, ագրեսիա, տեղահանություն և օկուպացիա։ Որից հետո կարող է անհրաժեշտ լինել երրորդ «միջանցքը»:

«Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ Վահե Հովհաննիսյանը կարծում է, որ նույն իրավիճակը եղել է 20-րդ դարի սկզբին. «ներկայիս իշխանությունը հայ ժողովրդի համար բառացիորեն նոր միջանցք է ստեղծում՝ Դեր Զորի կամ Լաչինի օրինակով»։ Ղազախստանն արդեն անցել է հետախուզության։

Lorik humanitarian fund –ի շնորհիվ արցախցի 8 ընտանիք ապահոված է մշտական բնակարանով

LORIK humanitarian fund մարդասիրական հիմնադրամի օգնությամբ Արցախից բռնի տեղահանված 8 ընտանիք արդեն ապահոված է մշտական բնակության վայրով։ Այս անգամ շահառուները Լոռու մարզի Միխայլովկա գյուղում բնակված արցախցիներն են:

«Ուրախ եմ ասելու, որ  այսօր առիթ ունենք այցելելու արցախցու տուն և տնօրհնեք իրականացնելու: Այսօր միանգամից 3 տնօրհնեք է»,- ասում է LORIK humanitarian fund-ի հիմնադիր Շանթ Չարշաֆճեանը: Արցախից բռնի տեղահանված երեք ընտանիքներ հայտնում են իրենց շնորհակալությունը բոլոր հանգանակողներին: Ընտանիքները ուրախությամբ և երախտագիտությամբ դիմավորեցին իրենց նոր տները։ Նրանց համար դրանք պարզապես պատեր չեն, այլ մի վայր, որտեղ նրանք կարող են վերականգնվել իրենց տան կորստից հետո: Նրանց երեխաների դեմքերի ուրախությունն ու հույսը լավագույն հաստատումն է, որ այս աջակցությունը մեծ նշանակություն ունի այն մարդկանց համար, ովքեր հայտնվել են կյանքի դժվարին պայմաններում։

Արցախի Մարտունի քաղաքից բռնի տեղահանված Շանթ և Մարինե Չարշաֆճեաններին նմանեցնում են նոր սերնդի Մոնթեի և Սեդային։ Ամերիկայում ծնված և մեծացած Շանթը Հայաստան էր եկել 2020թ. պատերազմից առաջ։ Արցախի գեղատեսիլ վայրերն այցելելուց հետո զգաց, որ Մարտունին յուրահատուկ ձգողականություն ունի։ Նորաստեղծ ընտանիքը որոշեց «արմատներ գցել» Մարտունիում, սովորեցին բարբառը։ Զուգահեռ հասցնում էին օգնություն ցուցաբերել 2020թ. պատերազմից հետո զոհվածների ընտանիքներին։

Շրջափակման օրերին հնարավորություն ունեին Կարմիր Խաչի օգնությամբ դուրս գալու Արցախից, բայց նախընտրեցին մնալ ու շարունակել պայքարը։ 2023թ. պատերազմից հետո ապրած հիասթափությունը նրանց չստիպեց հեռանալ երկրից, այլ ոգևորեց զբաղվել հայրենանվեր գործով, նպաստել, որ հայը մնա հայրենիքում։

Տաթև Ազիզյան

900 արցախցի է ապրում Կապանում, որտեղից արտագաղթ չկա

«2022 թվականի Ադրբեջանի ագրեսիայի հետեւանքով Կապան համայնքի վարչական տարածքներից օկուպացվել է 2700 հա հողատարածք»,- այսօր լրագրողներին ասաց Կապան համայնքի ղեկավար Գեւորգ Փարսյանը։ Նա նշեց, որ Ներքին Հանդ բնակավայրը ներկա դրությամբ երեք կողմից գտնվում է շրջապատված։

«2022 թվականի սեպտեմբերայն ագրեսիվ մարտական գործողությունների հետեւանքով գյուղի բնակիչները զրկվել են կենսական նշանակություն ունեցող գրեթե բոլոր ռեսուրսներից, նույնիսկ գերեզմանոցը գտնվում է ադրբեջանցիների վերահսկողության ներքո»,- հավելեց Փարսյանը։

Անդրադառնալով Կապան-Երեւան չվերթներին, որոնց վերաբերյալ Բաքվից սպառնալիքներ էին հնչում, Կապանի համայնքապետն ասաց․ «Չվերթների սակավությունը հիմնականում եղանակային պայմանների հետ է կապված, քանի որ համապատախան սարքավորումները դեռ ձեռք չեն բերվել, որպեսզի վատ եղանակային պայմաններին չվերթ իրականացվի։ Մինչեւ սեպտեմբեր ամիսը կային անկանոն կրակոցներ, որոնք անվտանգային խնդիրներ էին առաջացնում, բայց արդեն ամիսներ է, որ երեւիցե խնդիր այդ առումով չենք արձանագրում»։

Գեւորգ Փարսյանը նաեւ ասաց, որ Կապանից արտագաղթ չկա։ Սահմաանմերձ դարձած բնակավայրերում շարունակում է ապրել այնքան բնակիչ, որքան նախքան պատերազմն էր։ Նաեւ բռնի տեղահանված 900 արցախցի է ապրում Կապանում։

Իրանը Պարսից ծոցում գրավել է իսրայելական բեռնատար նավը Պորտուգալիայի դրոշի տակ

ВВС

Իրանի հետախուզական ծառայությունները Պարսից ծոցում գրավել են MSC Aries բեռնատար նավը, հայտնում են մերձավորարևելյան լրատվամիջոցները, և այն այժմ շարժվում է դեպի Իրան։

Իրանական Tasnim գործակալությունը առաջինն է հայտնել առգրավման մասին՝ հայտնելով, որ նավը զավթվել է Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի կողմից՝ որպես «կապված Սիոնիստական ​​ռեժիմի», այսինքն՝ Իսրայելի հետ:

Մեծ Բրիտանիայի ծովային առևտրի վարչությունը հայտնել է, որ նավը «տարածաշրջանային իշխանությունների կողմից բռնագրավվել է» Օմանի ծոցում՝ Էմիրաթների նավահանգստային Ֆուջեյրա քաղաքի մոտ:

Քիչ անց AP-ն հրապարակեց նավի վրա նկարահանված գրավման տեսանյութը, որի կադրերում երևում է, թե ինչպես է ուղղաթիռը վայրէջք կատարում։

Իսակովի փողոց․ շրջափակման օրերին մեկ ընտանիք էին, տխրում, կիսվում, ուրախանում միասին

Ստեփանակերտի Ադմիրալ Իսակովի թաղամասը, ինչպես մայրաքաղաքի շատ փողոցներ, առանձնանում է իր ջերմությամբ և մեկը մյուսի հանդեպ առանձնակի հոգատարությամբ: Այնտեղ բնակվում էին և հին բնակիչները, և նոր եկած հարսիկներ, որոնց համար սկզբում խորթ էր փողոցի կոլորիտը: Բայց ժամանակի ընթացքում նրանք լիովին ինտեգրվում էին՝ դառնալով թաղամասի մի մասը:

Երիտասարդները ամառվա տաք երեկոները թեյախմություն էին կազմակերպում Իսակովի բակում, ժամանակի ընթացքում այդ սովորությունը փոխանցվել է նաև բակի մեծերին: Եվ եթե բակից ինչ-որ մեկը մեկնում էր՝ ծառայության, ճանապարհորդության, բոլորը մեկ առ մեկ բարի ճանապարհ էին մաղթում:

Շրջափակման օրերին մեկ ընտանիք էին, տխրում, կիսվում, ուրախանում էին միասին: Բաց երկնքի տակ վառարաններ են դրել, հացի լոշիկներ թխել, հաց պատրասել, հետո միասին կերել:

Պատերազմի ժամանակ ամբողջ նկուղը լացող և աղոթող երեխաներ էին:

Վերջին օրերին Իսակովում սուգ էր․ սեպտեմբերի 19-ին զոհվել էր Բորիկ ձյաձյան:

Քրիստինե Ալավերդյան

Freedom House-ն Արցախի մասին․ հումանիտար աղետ, որը հավասարազոր է ցեղասպանության ակտի

Հայաստանի հանդեպ Բաքվի հետագա տարածքային եւ քաղաքական պահանջները սպառնում են խորացնել տարածաշրջանային անկայունությունը, նշվել է Freedom House իրավապաշտպան կազմակերպության «Nations in Transit 2024» ամենամյա զեկույցում։

«Լեռնային Ղարաբաղի եւ անվտանգության հարցերը շարունակել են գերակշռել քաղաքական օրակարգում եւ քաղաքացիների հոգսերում։ Անկլավի 2022թ. դեկտեմբերին սկսված եւ  ավելի քան ինն ամիս՝ մինչեւ նրա անկումը շարունակված միակ կենսական ճանապարհի՝ Լաչինի միջանցքի, որը կապում էր Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը, շրջափակումը Ադրբեջանի կողմից, հանգեցրեց հումանիտար աղետի, որը հավասարազոր է ցեղասպանության ակտի՝ ըստ Ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի, ըստ որի՝ դա գործողություն է, որը «խմբի համար միտումնավոր ստեղծում է պայմաններ՝ նրա ֆիզիկական ոչնչացման նպատակով հաշվարկված»,- ընդգծվել է կազմակերպության զեկույցում։

Ընդ որում՝ Freedom House-ը նշում է, որ Ադրբեջանը ոչ միայն շարունակել է Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչությանը նպատակաուղղված սովի մատնելու քաղաքականությունը, այլեւ սկսել է լայնածավալ հարձակում հանրապետության դեմ 2023թ. սեպտեմբերի 19-ին։

«Ադրբեջանի այդ գործողությունները ձեռնարկվել են հակառակ ողջ աշխարհի պետությունների կոչերի, ներառյալ ԱՄՆ-ն, Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան եւ Ռուսաստանը, ինչպես նաեւ այնպիսի միջազգային կառույցների, ինչպիսին են ԵՄ-ն, ՄԱԿ գլխավոր քարտուղարը, Եվրոպայում անվտանգության եւ համագործակցության կազմակերպության նախագահը, եւ հակառակ ՄԱԿ Միջազգային դատարանի հրամանի, որն Ադրբեջանը մերժել է։ Հարձակման հետեւանքով Լեռնային Ղարաբաղը ենթարկվել է էթնիկ զտման. ավելի քան 100 հազար էթնիկ հայեր փախել են Լեռնային Ղարաբաղից Հայաստան, տեղեկություններ են ստացվել ռազմական հանցագործությունների մասին, Արցախի Հանրապետության վարչակազմում աշխատող պաշտոնյաները կամ առեւանգվել են, կամ ձերբակալվել եւ տարվել Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքու, իսկ տարածաշրջանի մշակութային ժառանգությունը հայտնվել է ոչնչացման սպառնալիքի առջեւ։ Թեեւ փախստականների ճգնաժամի հետ կապված առաջին ցնցումները մնացել են հետեւում, Հայաստանի կառավարությունը բախվում է երկարաժամկետ սոցիալական, իրավական, տնտեսական եւ հումանիտար խնդիրների»,- նշվել է փաստաթղթում։

Կազմակերպությունն ընդգծում է, որ ճգնաժամն առաջ է բերել դատապարտում Արեւմուտքի կողմից։ Սակայն, չնայած իրավապաշտպաննների եւ օրենսդիրների բազմաթիվ կոչերին, ադրբեջանական վարչակարգի դեմ ոչ մի պատժամիջոց չի մտցվել։

«Հումանիտար ճգնաժամը վերաճել է քաղաքականի՝ առաջ բերելով զանգվածային բողոքներ Երեւանում, վարչապետ Փաշինյանի կառավարության դեմ, նրա անհաջողությունների պատճառով։ Թեեւ շարժումը գլխավորվում էր խորհրդարանական ոչ պոպուլյար  ընդդիմության կողմից, որն այդ պատճառով չկարողացավ կրիտիկական մոբիլիզացիա ապահովել, հայերի ճնշող մեծամասնությունը սեպտեմբերի 19-ի ներխուժումից դեռ մի քանի ամիս առաջ հավանություն չտվեց Փաշինյանի քաղաքականությանը Լեռնային Ղարաբաղի հարցում»,- գրել է Freedom House-ը։

Ինչպես նշվել է զեկույցում, նահանջելով կառավարող կուսակցության 2021թ. խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ տված խոստումներից՝ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հետագայում հայտարարեց, որ պատրաստ է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղը, պայմանով, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքներն ու անվտանգությունը երաշխավորվեն։

«Չնայած Փաշինյանը ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հետ 2022թ. հոկտեմբերի հանդիպման ժամանակ՝ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի եւ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի միջնորդությամբ, Բաքուն ուղիղ հակառակը ձեռնարկեց պահանջվող անվտանգային երաշխիքների հարցում՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության էթնիկ զտում իրականացնելով։ Ավելին, Բաքվի հետագա տարածքային եւ քաղաքական պահանջները Հայաստանից սպառնում են խորացնել տարածաշրջանային անկայունությունը»,- նշվել է զեկույցում։

Եղանակը Հայաստանում մոտակա օրերին

Հանրապետության տարածքում` ապրիլի 13-ի ցերեկը, 16-18-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Ապրիլի  14-ին, 15-ի գիշերը շրջանների զգալի մասում, 15-ի ցերեկը առանձին շրջաններում  ժամանակ առ ժամանակ սպասվում է կարճատև անձրև, հնարավոր է նաև ամպրոպ։ Քամին՝ հարավարևմտյան 2-5մ/վ, ամպրոպների ժամանակ սպասվում է քամու ուժգնացում 16-20մ/վ: Օդի ջերմաստիճանն ապրիլի 13-ի ցերեկը  կբարձրանա ևս 3-5 աստիճանով, 14-ի ցերեկը նույնքան կնվազի։

Ինչպես տեղեկացրել են «Հայպետհիդրոմետում», Երեւանում ապրիլի 13-ի ցերեկը, 14-ի գիշերը, 16-18-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Ապրիլի 14-ի ցերեկը, 15-ին սպասվում է կարճատև անձրև, հնարավոր է նաև ամպրոպ։

Առաջիկա գիշեր մայրաքաղաքում կլինի +8+10, վաղը ցերեկը՝ +17+19։

 

Արցախցիների վկայությունները Արցախում էթնիկ զտումների և ռուս խաղաղապահների գործողությունների մասին

«Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան 2024 թվականի հունվարի 12-ի ճեպազրույցում.

«Ոչ ոք իրավունք չունի վիրավորելու ռուս խաղաղապահներին, իսկ Ռուսաստանի Դաշնության հասցեին հնչող մեղադրանքները միայն խնդիրներ են առաջացնում հայ-ռուսական հարաբերություններում և հայկական կողմից փաստերը շահարկելու փորձ են՝ իրենց պատասխանատվությունից ազատելու համար։ Լեռնային Ղարաբաղում (հայկական անունը՝ Արցախ) էթնիկ զտումների մասին պնդումների վերաբերյալ Զախարովան առաջարկել է ներկայացնել փաստեր, ինչպես նաև միջազգային փաստաթուղթ, որը հաստատում է, որ տեղի է ունեցել էթնիկ զտումներ»։

(http://russia-artsakh.ru/node/17600 )

 

Արտգործնախարար Լավրովի տեղակալ Միխայիլ Գալուզինը ՏԱՍՍ-ին տված հարցազրույցում 2024 թվականի փետրվարի 10-ին.

«Այժմ Ղարաբաղը ինտեգրվում է Ադրբեջանի իրավական դաշտ։ Ցավոք, ղարաբաղցի հայերի մեծ մասը լքել է տարածաշրջանը։ Դա նրանց դժվար, բայց կամավոր ընտրությունն էր»:  (https://tass.ru/interviews/19946235)

 

«Ասում են, որ մենք ինքնակամ լքել ենք մեր տները, սա բացահայտ սուտ է։ Սա տեղահանություն է, ժողովրդի միտումնավոր ոչնչացում»

 

Վիտյա Յարամիշյան Շոշ գյուղից. «Ասում են՝ ինքնակամ լքել ենք տները, սա բացահայտ սուտ է».

Վերջին տեղահանությունն իմ կյանքի ամենածանր ժամանակաշրջանն էր: Զգացվում էր, որ սա վերջն է: Ես լավատես եմ ու հավատում եմ, որ մի ձև կարող ենք վերադարձնել Արցախը, բայց այն զորքը, որն անվանել են խաղաղապահ, ավելի լավ է անվանեին տեղահանման կամ բռնատեղահանման աջակցող զորք, որովհետև հենց իրենք են եկել մեր գյուղ, միացրել բարձրախոսները և հայտարարել, որ շուտ դուրս գանք տնից: Իրենք մեզ լավություն են անում…

Ասում են, թե ղարաբաղցիք թողել են տները, դա մերկապարանոց սուտ է: Ադրբեջանցիները գյուղի վերևում կրակում էին, տանը մնացած մարդկանց սպանության դեպքեր են եղել: Ես համալսարանում էի, երբ Մարտակերտից մարդիկ եկան այնտեղ պատսպարվելու: Ես ծանոթներ ունեմ, որ չեն հասցրել իրենց տնից գոնե նշանի մատանին կամ կուտակած փողը հանել:

Քանի՞ հոգի սրտի կաթվածից  մահացել ճամփին: Սա  տեղահանություն է, ժողովրդի նպատակային ոչնչացում: Թողել ենք մեր վաստակը, մանկությունը, գերեզմանները, աճեցրած ծառը, ամբողջ կյանքը….Պիտի դիմանանք այս վիճակին, ուժեղանանք…

step1.am/blog/2024/04/09/13966/

 

Սզնեք գյուղի գյուղապետ Էդվարդ Մուսայելյանը նշել է, որ ագրեսիայի ժամանակ ռուս խաղաղապահները չեն պաշտպանել Արցախի բնակիչներին։

2023 թվականի սեպտեմբերյան հարձակման հետեւանքով սպանվել է Արցախի Հանրապետության Սզնեք գյուղի մեկ քաղաքացիական անձ, երկու անձինք համարվում են անհետ կորած, այդ թվում՝ Սզնեքի գյուղապետի հայրը։ Երկու քաղաքացիական անձ գերեվարվել եւ վերադարձվել են, եւս չորս անձ գերեվարված են եւ գտնվում են Բաքվի բանտերում։ Այս տվյալները step1.am-ի հետ զրույցում ներկայացրեց Սզնեքի գյուղապետ Էդվարդ Մուսայելյանը։

Զոհված քաղաքացիական անձը նախ համարվում էր անհետ կորած, բայց հետո նրա դին հայտնաբերվել է անտառում։ Ըստ գյուղապետի՝ պարզ դարձավ, որ ուժի գործադրում էր եղել, հրազենային վնասվածք չկար, բայց այլ վնասվածքից էր մահացել։ Իսկ երկու անհետ կորածների մասին, ըստ Մուսայելյանի, ոչ մի տեղեկություն չկա, չնայած, որ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջոցով աշխատանք է տարվում այդ ուղղությամբ։

«Գյուղի տարեցներին մի կերպ մեքենայով տեղափոխել էինք Խաչմաչ գյուղ, որտեղ նրանք մնացել են մեկ օր՝ սեպտեմբերի 19-ին։ Արդեն գիշերը Խաչմաչն էլ էր անցել Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։ Հետագայում գերությունից վերադարձած երկու անձինք պատմել են, որ միասին սեպտեմբերի 20-ին փորձել են ոտքով անտառի տարածքով դուրս գալ Խաչմաչ գյուղից, բայց հորս ու մյուս անձին կորցրել են։ Երկուսն էլ տարեց մարդիկ են եկել, չեն կարողացել ոտքով շարունակել ճանապարհը։ Մոտավոր կոորդինատները հայտնի են, թե որտեղ են մնացել, բայց այս պահին փրկարարական ոչ մի աշխատանք չի տարվում»,- ասաց նա։

Էդվարդ Մուսայելյանը նշեց, որ հարձակման ժամանակ Արցախի բնակիչները ռուս խաղաղապահների կողմից պաշտպանություն չեն տեսել։

«2020 թվականի պատերազմից հետո, երբ ռուսական բլոկ-պոստերը տեղադրեցին, մեր բարձրացրած հարցերից մեկն այն էր, որ մեր գյուղի մոտ էլ լիներ բլոկ-պոստ, քանի որ գյուղը առաջնագծի մոտ էր․ տներից ադրբեջանական դիրքն ընդամենը 800-900 մետր հեռավորության վրա էր։ Գյուղի տներն ու դաշտերը նշանառության տակ էին գտնվում։ Երեք տարվա ընթացքում մշտական կրակոցներ են եղել, խանգարել են գյուղատնտեսական աշխատանքների կատարմանը, բայց մարդիկ ապրել են գյուղում, շարունակել են աշխատանքը։ Եվ մենք տարբեր խողովակներով խնդրում էինք, որ մոտակայքում ռուսական մի փոքր բլոկ-պոստ տեղադրեին, որովհետեւ իրենց պոստերը շատ հեռու էին։ Մեզ ամենամոտ պոստը մի 15 կմ հեռու էր՝ Շոշ գյուղից ներքեւ, դեպի Շուշիի հատվածը, մյուս պոստն էլ գտնվում էր Կարմիր Շուկայի հատվածում։ Մենք մտածում էինք, որ եթե լայնածավալ հարձակում սկսվեր, շատ դժվար կլիներ, մենք դա գիտակցում էինք։ Բայց, մյուս կողմից, որտեղ էլ որ կային ռուսները, համարյա թե ոչինչ չարեցին։ Ես գիտեմ, որ Շոշ գյուղում հետեւյալն է տեղի ունեցել՝ երբ մնացել են շրջափակման մեջ, ռուսները նրանց զինաթափել են ու տեղափոխել Ստեփանակերտ, դա են կատարել։ Բայց դա արդեն ռազմական գործողություններից հետո։ Իսկ գործողությունների պահին պաշտպանություն մենք չենք տեսել։ Մարդկանց հույսն այն է եղել, որ իրենց ներկայությունը կա, բայց պարզվեց, որ հուսախաբվել են»,- ասաց համայնքի ղեկավարը։

Մեր գյուղը հայտնվեց այդ վիճակում, գյուղի միակ ճանապարհը դեպի Ստեփանակերտ արդեն վերահսկում էին ադրբեջանցիները եւ գյուղի թիկունքային մասում արդեն դիրքավորվել էին։ Մենք շուտափույթ հասցրինք Խաչմաչ գյուղի դաշտային ճանապարհով մարդկանց տարհանել։ Էլի վախը կար, որ մեքենաները կգնդակոծեին, քանի որ բաց տարածք էր, իրենց աչքի առաջով էինք անցնում։ Դրա համար շատերը նախընտրեցին ոտքով տարհանվել, ովքեր կարող էին, մի քան կմ ոտքով հրետակոծության տակ տարհանվեցին։ Եթե նախօրոք հարձակման մասին ինֆորմացիա լիներ, մեզ տարհանման համար ընդամենը մեկ ժամ էր պետք, շատ հեշտ կկազմակերպեինք տարհանումը։ Բայց արդեն սկսվելուց հետո շատ դժվար էր, գրեթե անհնարին էր դա»,- մանրամասնեց մեր զրուցակիցը։

Էդվարդ Մուսայելյանի խոսքով՝ 2020 թվականից հետո արցախցիները վերադարձել էին այն հույսով, որ ռուս խաղաղապահները թույլ չէին տա լայնածավալ հարձակում։ «Փոքր միջադեպեր ու կրակոցներ միշտ եղել էին, մարդիկ դրան հարմարվել էին, չէին վախենում, բայց լայնածավալ հարձակմանը պատրաստ չէր Արցախի Պաշտապանության բանակը»,- ասում է մեր զրուցակիցը։ «Դրա համար բնակիչներն էլ սկսեցին բարձրանալ դիրքեր ու պաշտապանել իրենց տները»,- ասաց նա։

step1.am/blog/2024/02/02/10394/

 

Կարմիր գյուղից Գեգամ Մանվելյանը՝ սեպտեմբերի 19-ի էթնիկական զտումների մասին.

-Շատ է խոսվում արցախցիների Արցախ վերադառնալու մասին, ի՞նչ եք մտածում այդ ուղղությամբ։

-Ես համաձայն եմ հետ գնալ մեր երկիր, բայց մի պայմանով, որ նախ Արցախի սահմանը որոշվի, ոնց եղել է, թուրքը սահմանից էն կողմ, մենք՝ էս, փշալարով սահմանը կապած։ Մեր դիրքերն ու զինված ուժերն էլ կանգած։ Որից հետո կարող են միջազգային խաղաղապահներ էլ գալ, բայց նախ մեր զինված ուժերը պետք է լինի ու հստակեցված սահմանը։ Իսկ 2020 թվականի պայմաններով վերադառնալ, կամ գնալ Ադրբեջանի տիրապետության տակ ապրել, համաձայն չեմ։

-Իսկ եթե ռուս խաղաղապահները երաշխավորե՞ն։

-Ռուսների արածն արդեն տեսել ենք, ես էլ չեմ հավատում դրանց։ 2020 թվականին հավատացել, գնացել եմ, վարկ վերցրել տուն կառուցել։ Համոզված էի, որ մինչև 2025 թվականը ապահով ու անվտանգ կլինենք։ Ու՞ր եմ հիմա․․․

step1.am/blog/2024/02/28/11799/

 

Արցախի Մարտակերտի շրջանի Մագավուզ համայնքի ղեկավար Հրանտ Շիրինյանը.

«Երբ սկսվեց 2023 թվականի սեպտեմբերյան պատերազմը, չնայած սննդի և վառելիքի բացակայությանը, մենք բոլորս առաջնագծում էինք։ Կարծում եմ, եթե ռուս խաղաղապահները 2020 թվականի նոյեմբերից կատարեին իրենց պարտավորությունները, մենք չէինք կորցնի Արցախը։ Դիրքերում մեր զինվորականները կռվել են, պաշտպանել հողը, տունը, հարազատներին։ Ու զոհվել։ Մեզ ուղղակի աջակցություն էր պետք»:

step1.am/blog/2024/04/01/13452/

 

63-ամյա Էլմիրա Աբրահամյանը Խնկավան գյուղից մոտ տասը օր անցկացրել է ադրբեջանական գերության մեջ։

«Վախենում էին, կարող էին գալ ու սպանել։ Մեր տունը գյուղի սկիզբն էր, առաջինը մեր տուն են մտել, սնայրադները ընկնում էին մեր դեմը, ծառերը կտրվում ընկնում էին գետին»,-Էլմիրա Աբրահամյանն ու ամուսինը տեսնելով, որ Խնկավանում մնալն անհնարին է, տեղափոխվել են այլ գյուղ՝ Հարությունագոմեր։

«Անտառով գնում էինք, մի հատ փոս կար, ընկա, ձեռքս կպավ քարին, կոտրեցի։ Զոռով վեր կացա, հասզիվ գնացինք այդ գյուղ։ Հասանք, տեսա, որ աղջկաս պատրոնը (սկեսրայրը) դեռ տանն է»,-այստեղ հասնելուց հետո նրանց գյուղապետն ասել է, որ այս գյուղից էլ պետք է հեռանան։ «Պետք է գնայինք Հորաթաղ, որ մեզ զինվորականները տեղափոխեին, բայց չհասցրեցինք, գնացել էին։ Գնացինք գյուղի վերջը շաքարս բարձրացավ, էլ չէի կարողանում քայլել, ամուսինս չէր ուզում ինձ թողներ, ասում էր՝ մնաս, քեզ ի՞նչ կանեն, պատասխանեցի՝ բա, որ դու ու աղջկաս սկեսրայրն էլ մնան, ձեզ էլ սպանեն, ինչ կլինի»։

Գերության մեջ հայտնված Էլմիրա Աբրահամյանը նաև մի սարսաթելի դեպքի մասին է պատմում, որը տեղի է ունեցել Հոռաթաղում։ «Այդտեղ մի կին էլ կար, նա փախավ գնաց ուրիշ տուն, ինձ հարցրեցին տեսե՞լ ես, ասացի՝ չէ։ Նրան տարել են զինվորների հուշարձանի մոտ մորթել են։ Մի 35-40 տարեկան կին էր, Հոռաթաղ գյուղից էր»։

step1.am/blog/2024/02/05/10527/

 

Արցախի Հանրապետության պետական ​​նախարար Արթուր Հարությունյանը՝ արցախցի հայերի զանգվածային արտագաղթի պատճառների մասին.

Սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի կողմից Արցախի վրա հարձակման առաջին ժամերից ամբողջությամբ խափանվել են ենթակառուցվածքները՝ էլեկտրամատակարարում, բջջային կապ, ինտերնետ։

Արդեն սեպտեմբերի 22-ին Արցախի բոլոր շրջանները, նրա խոսքով, կտրվել են մայրաքաղաք Ստեփանակերտից։ Մարտակերտի շրջանն ամբողջությամբ շրջափակվել է, Մարտունու շրջանը Ստեփանակերտին կապող երկու ճանապարհներ անցել են ադրբեջանական զորքերի վերահսկողության տակ, հավելել է պետնախարարը։

Մարտակերտի, այնուհետև Մարտունու և Ասկերանի շրջանների բնակիչների տարհանումը շարունակվել է նաև հաջորդ օրերին՝ արդեն ռուս խաղաղապահների ուղեկցությամբ, ասաց Հարությունյանը։

(https://golosarmenii.am/article/195601/gosministr-o-prichinax-massovogo-isxoda-armyan-iz-arcaxa_

 

Հասմիկ Վերդյան, Ստեփանակերտի մանկական հիվանդանոցի անեսթեզիոլոգ-ռեանիմատոլոգ.

Օրը սովորական աշխատանքային էր սեպտեմբերի 19-ին: Արցախի «Արեւիկ» մանկական հիվանդանոցում բուժվող երեխաներ կային: Կեսօրին պայթյունների ձայներ լսվեցին: Դրանց ձայները գնալով ուժգնանում եւ ավելի էին մոտենում: Բուժանձնակազմը սկզբից հանգիստ էր, բայց հետո հասկացան, որ շրջափակված Արցախը միայնակ պատերազմի մեջ է հայտնվել: Պայթյուններից մոտ 20 րոպե անց մանկական հիվանդանոց են տանում առաջին քաղաքացիական զոհ դարձած երեխային՝ 11-ամյա մի տղայի, որը Ստեփանակերտից էր: Երբ դպրոցում սկսվել էր տարհանումը, վազվզոցի, տագնապի մեջ երեխան վախից կաթված էր ստացել: Նրան արդեն մահացած վիճակում էին տեղափոխել հիվանդանոց: Բժիշկները 40 րոպե ռեանիմացիոն սարքերով փորձում էին փրկել, բայց անկարող էին: Հետո պարզվեց, որ երեխան պոլիկլինիկայի բուժաշխատողներից մեկի թոռն էր:

«30-քանի տարվա ռեանիմատոլոգ եմ, չեմ տեսել, որ 11 տարեկան երեխան սրտի կայծակնային ինֆարկտ ստանա»,- ամիսներ անց Երեւանի «Մուրացան» համալսարանական հիվանդանոցում՝ իր նոր աշխատավայրում, հիշում է Հասմիկ Վերդյանը: Նա 1995 թվականից աշխատել է Արցախի մանկական հիվանդանոցում որպես անեսթեզիոլոգ-ռեանիմատոլոգ:

Սեպտեմբերի 19-ի կեսօրին սկսված պայթյուններից շատ չանցած՝ մեծ թվով վիրավոր երեխաներ էին տարել հիվանդանոց: «Սառնաղբյուրի դեպքը երեւի լսել եք, երբ գյուղապետը երեխաներին հավաքել էր մի տեղ, որ հանի, Աղդամից մինամյոտով ուղիղ խփել էին էդ երեխաների վրա՝ հա՛մ զոհվել էին, հա՛մ վիրավորներ էին եղել, որոնց իրար հետեւից հիվանդանոց են բերել։ Մենք ընդունեցինք նրանց: Երեխաներ կային, որ մեր վիրաբույժները 5 ժամ վիրահատել են։ Տարբեր աստիճանի ծանրության վիրավորման դեպքեր են եղել»,- ասում է ականատես բժիշկը:

Սեպտեմբերի 19-ին մանկական ընդունված երեխաներից մեկը Սառնաղբյուրում զոհված երկու եղբայրների՝ Նվերի ու Միքայելի երրորդ եղբայրն էր՝ Նարեկը, որը գլխուղեղի ծանր վիրավորում էր ստացել: Ավելի ուշ դատաբժշկական փորձաքննությունը, ըստ Հասմիկ Վերդյանի, ցույց էր տվել, որ ադրբեջանցիները կտրել էին սպանված երեխաների պարանոցները:

https://hetq.am/hy/article/162599

 

Արցախի Մարտակերտի շրջանի Նոր Ղազանչի համայնքի ղեկավար Ռուսլան Առստամյան.

Սեպտեմբերի 19-ին՝ մեր դիրքերի վրա հարձակում սկսելուց 40 րոպե անց, ադրբեջանցիները սկսեցին գնդակոծել մեր գյուղը։ Չմնաց մի տեղ, որ ռմբակոծված չլինի։ Բառերը չեն կարող նկարագրել, թե ինչպես են հարվածել դպրոցի շենքերին, գյուղապետարանին, բնակելի շենքերին։ 10 անգամ մենակ մեր տանը խփեցին։

Ադրբեջանցիներն այնպիսի ինտենսիվությամբ են կրակել գյուղի ուղղությամբ, որ նույնիսկ բնակիչների տարհանումը չի հաջողվել։ Հարձակման տակ էր նաև գյուղը մնացած Արցախի հետ կապող միակ ճանապարհը, որը տանում էր դեպի հարեւան Կիչան և միանում մայրուղուն։

Մոտ 60 մարդ, այդ թվում կանայք և երեխաներ, ոտքով փախել են անտառ: Անտառում մի կամուրջ կար, որը հստակ չէր երեւում, բայց նույնիսկ դրա վրա ադրբեջանցիները կրակեցին։ Տեսնելով, որ սրանում էլ փրկություն չկա, բնակիչները շարժվեցին առաջ։ Նրանք անտառում մնացին 26 ժամ, այնտեղ անցկացրին նաեւ սեպտեմբերի 19-ի գիշերը։ Նրանց հետ ևս երկու ամսական երեխա կար… Մտածում էինք, որ մի քանի ժամում կկարողանան հասնել Առաջաձոր։ Գիշերվա ժամը երկուսին ես մի քանի համագյուղացիների հետ գնացինք Առաջաձոր, բայց այնտեղ մարդ չգտա։ Մտածեցինք՝ գուցե փոխել են երթուղին և մտել Չլդրան, քանի որ հրետակոծությունը շարունակական է եղել։ Սեպտեմբերի 20-ի առավոտյան՝ ժամը 11:00-ի սահմաններում, մարդիկ են հայտնվել Առաջաձորի դիմացի բլրի վրա։ Մոտեցանք ու տեսանք, որ սրանք մերոնք են…

Գյուղապետի խոսքով՝ ճանապարհին, անտառում, 35-ամյա երիտասարդ է մահացել՝ հավանաբար իր ապրած սարսափից։ Նոր Ղազանչիի բնակիչները մի քանի ժամ մնացին Առաջաձորում. Նույն օրը՝ սեպտեմբերի 20-ին, գյուղացիները տեղափոխվել են Իվանյան և Ստեփանակերտ։

«Մի քանի օր ուտելու բան չկար։ Մարդիկ գյուղից հեռացել են՝ առանց որևէ բանի, միայն իրենց հագած շորերով։ Նրանք նույնիսկ տուն գնալու ժամանակ չեն ունեցել։ Մի քանի օր առաջ մնացած ցորենը՝ մոտ վեց տոննա, տեղափոխեցինք, աղացրինք, որպեսզի յուրաքանչյուր ընտանիք գոնե մեկ պարկ ալյուր ստանա։ Սեպտեմբերի 21-ին մի քանի հոգի մտել են գյուղ՝ ալյուրը վերցնելու, սակայն ելքի մոտ չորս կողմից արդեն նկատել են ադրբեջանցիների՝ մոտ 200 մետր հեռավորության վրա։ Երբ նկատեցին մեր ժողովրդին, սկսեցին ավտոմատով կրակել»։

(http://russia-artsakh.ru/node/17682)

 

43-ամյա Իրինա Գրիգորյանը Ասկերանի շրջանի Սարուշեն գյուղից է.

43-ամյա Իրինա Գրիգորյանը Ասկերանի Սարուշեն գյուղից է: Նա ասում է, որ դադարել է որեւէ բան հասկանալ կամ զգալ, չի պատկերացնում, թե ինչպես կարող էր նման բան տեղի ունենալ։

«Սեպտեմբերի 19-ին ժամը 14:10 առաջին ռմբակոծությունը լսեցինք, մոտակայքում էր: Մենք խուճապի մատնվեցինք, երեք ժամ գյուղում մնալուց հետո գյուղապետը տեղեկացրեց, որ պետք է գնանք մոտակա մարզադաշտը, որ տղամարդիկ կարողանան գյուղը պաշտպանեն: Հետո ասացին` չէ, մարզադաշտը ապահով չէ, պետք է գնանք անտառներ: Անտառների միջով երկար ճանապարհ գնացինք, մանուկ, երեխա, կին, անցանք, երկու ժամ մնացինք  անտառում, բոլորով հավաքվեցինք, որ հասկանանք, թե ինչ է լինում, հնարավոր չէր երկար մնալ, գետինը խոնավ էր, որոշեցինք հասնել մոտակա գյուղ: Անցանք հասանք մոտակա գյուղ, գիշերվա կեսին  գյուղապետը ավտոբուսներով եկավ, թե պետք է գնանք քաղաք, էլ ճար չկա: Շատ զոհեր ունեինք, բայց գյուղը էլ չէր լինի պահել, գյուղը դատարկ էր: Եկանք քաղաքի նկուղներ, գիշերը մնացինք, հետո տարան օդանավակայան, այնտեղ էլ օրը չթամամած ասացին` ով բարեկամ ունի, թող գնա, ով էլ չունի, թող մնա, տեսնենք, թե  ինչ է լինում: Մամաս քաղաքում էր, գնացինք իր տուն, մնացինք:  Հետո իմացանք, որ մեր պապիկին սպանել են… Նա մեծ մեքենա ուներ, դրանով ուզում էր գար մեր հետեւից, երբ մենք անտառներում էինք: Չգիտեր, որ դեպի քաղաք տանող ճանապարհը արդեն թուրքերը վերցրել էին: Հետո ենք իմացել, որ նրան հենց ճանապարհին սպանել են»,- պատմում է Իրինան:

Սարուշեն գյուղի բնակիչները՝ շուրջ 400 հոգի, հրաշքով են դուրս եկել ադրբեջանական շրջափակումից ու փրկվել։ Սարուշենն Ասկերանի շրջանում է։ Հարձակումը դիրքերի ուղղությամբ սկսվել է առավոտյան 11:00-ից։ Դիրքերը գյուղից հեռու են 200-300 մետր։

step1.am/blog/2024/01/30/10254

 

72-ամյա Գեմմա Մարադանյան Սառնահրուր գյուղից.

72-ամյա Ջեմմա և 37-ամյա Լիպարիտ Մարդանյանները առողջական լուրջ խնդիրներ ունեն։ Վերջիններս իրենց համագյուղացի ևս 2 կնոջ հետ ադրբեջանական գերության մեջ են հայտնվել սեպտեմբերի 20-ին։ Թե ինչ է կատարվել նախքան Ստեփանակերտ վերադառնալը՝ մայր ու որդի դժվարանում են պատմել։

«Ծեծել են, անխնա ծեծել են, հաշվի չառնելով, որ վիրավորում ենք ստացել, որ անգամ քայլել չենք կարողանում։ Որտե՞ղ է գրված, որ տարեց կնոջ հետ այդպես վարվեն, մանավանդ բժիշկ կոչվածը, որ «կամեռաների» առաջ ժպտում է, հոգ տանում, քաղցրավենիք հյուրասիրում, ստիպում մենք էլ ժպտանք։ Հետո, երբ անջատում ու էլ չեն նկարում՝ սպառնում էին, ծեծի ենթարկում»,- հիշում է Ջեմմա Մարդանյանը։

Կտտանքների ենթարկելով սառնաղբյուրցի խաղաղ բնակիչներին՝ նրանց նախ ոտքով հասցրել են ադրբեջանական հենակետ, այնտեղից տարել Ակնա (Աղդամ)։ Մեր զրուցակիցներն ասում են, որ երբ հասցրել են բուժծառայության համար նախատեսված տնակներ, մտածել են, որ փրկվել են, այնինչ բժիշկներն իրար հերթ չտալով` մի կողմից բուժել, մյուս կողմից տանջել են հայ գերիներին։

«Դա հիվանդանոց չէր, այլ նման էր բանտախցի, որտեղ սպիտակ խալաթի տակ թաքնված մարդասպաններ են։ Երբ բժիշկը մտնում էր իմ սենյակ, «ադեալը» գցում էի դեմքիս, հետո ուժեղ հարվածները զգում մարմնիս վրա։ Այդ ժամանակ ես միայն Լիպոյի մասին եմ մտածել։ Եթե ինձ ծեծում են, բա Լիպարիտին ի՞նչ են անում»,- հիշում է  իր ապրումները կինը։

Այդ օրերին ադրբեջանական լրատվամիջոցներն իրար հերթ չտալով ցուցադրում էին հայ գերեվարվածների մասին տեսանյութերը, թե իբր վերջիններս չեն ցանկացել հեռանալ գյուղից, հայերն են կրակել նրանց ուղղությամբ, իսկ իրենք «ջանասիրաբար» մարդասիրական օգնություն են ցուցաբերում։ Մինչդեռ, տեսախցիկների հակառակ կողմում՝ անպատմելի ցավ ու տանջանքներ են, կտտանքներ, որոնց միջով անցել են նաև մայր ու որդի Մարդանյանները։

step1.am/blog/2024/02/09/10751/

 

Այդ մարտում ընկավ Անդրանիկ Հարությունյանը

Օրինակելի ու նվիրված զինվորական էր։ Մասնակցել է 44-օրյա պատերազմին։ Նրա վերջին կռիվը Խնապատ – Խրամորթ տարածքում էր։ Սեպտեմբերի 19-ին սկսված ցեղասպան պատերազմը ծանր վիճակի մեջ էր դրել այդ գյուղերը, դեմից Ակնան էր, իսկ թիկունքին դեռ 2022 թվականի մարտի 24-ին ռուսների կողմից դավադրաբար հանձնված Քարագլուխ-Շիկաքարի բարձունքը, ինչը հատկապես Խրամորթի պաշտպանության հնարավորությունը հասցրել էր զրո-յի, բայց տղաները որոշել էին կռիվ տալ, մասսայական կոտորածից բնակիչներին փրկելու համար։

step1.am/blog/2024/02/11/10811/

 

Սարսափների կյանքը՝ սեպտեմբերի 19-ին Սառնաղբյուրում.

Մի քանի ժամ անց արկերը սկսեցին թռչել տան վրայով, շատ մոտ։ Բոլորը հասկացան, որ պատերազմ է, և արագ սկսեցին տնից դուրս փախչել, դեպի անտառ, ձոր՝ փորձելով թաքնվել այնտեղ։ Ամուսինը վստահ էր, որ խաղաղ բնակիչներին, որոնց մեծ մասը երեխաներ են, չեն հարվածի, կհարվածեն անցակետերին։

Այդ առավոտ շատ մեծահասակներ գործերով գնացին քաղաք: Շրջափակման ժամանակ մարդիկ փորձում էին վառելիք օգտագործել խնայողաբար, ուստի մի քանի հոգի օգտվելով առիթից՝ մեկ մեքենայով գնացին քաղաք։ Գարիկն ու Օքսանան հավաքեցին հարևան տներից բոլոր երեխաներին ու վազեցին դեպի ձորը։ Գյուղում ռմբապաստարան չի եղել, ինչի մասին մի քանի անգամ փորձել են փոխանցել իշխանություններին ու խաղաղապահներին։

Հայրը փորձել է կապ հաստատել մարզկենտրոնի հետ, օգնություն կանչել, ինչպես ավելի ուշ հայտնել են, նրան լսել են, բայց ոչ ոք չի կարողացել գալ։

Առաջին անօդաչուն ռումբ է նետել ուղիղ ամբոխի մեջ: Ամբոխ՝ երեխաների մի ամբողջ փունջ:

Շրջվելով՝ Օքսանան տեսել է որդուն, նա պառկած էր անգիտակից վիճակում՝ գլխից վիրավոր, իսկ Օքսանայի մայրը պառկած էր նրա կողքին։ Մինչ նա փորձում էր գիտակցել կատարվածը, մինչ ամուսինը վազում էր այնտեղ, ևս երկու ռումբ են նետել նրանց վրա։

Այս խառնաշփոթի մեջ Օքսանան մտածում էր միայն որդու մասին, որը դեռ շնչում էր։ Նրա ոտքն այրվում էր, բայց  ուշադրություն չդարձրեց դրա վրա, նա պարզապես կանչեց ամուսնուն և շատ էր ուզում չկորցնել գիտակցությունը, քանի որ հասկանում էր, որ ոչ ոք չի կարող օգնել ամուսնուն որդուն տեղափոխել մեքենա:

Ինքն էլ արյունահոսում էր, բայց գերմարդկային ջանքերով օգնեց ամուսնուն որդուն նստեցնել մեքենան և միասին, թողնելով այնտեղ մի քանի մահացած երեխաների, մորն ու սկեսրայրին, մեքենան սեղմեցին ևս 12 երեխաների և տարան Ասկերան…

«Մենք նայեցինք միմյանց և առանց խոսքերի հասկացանք, որ մորս և նրա հորը չենք կարող փրկել, մենք պետք է թողնեինք նրանց այնտեղ, իսկ մնացածին դուրս հանեցինք», – ասում է Օքսանան:

Ճանապարհին նրանք տեսել են ռուս խաղաղապահներին ու խնդրել դուրս բերել մնացած չափահասներին ու սպանվածներին։

24-ին գյուղ են ժամանել Արտակարգ իրավիճակների նախարարության աշխատակիցները, ովքեր հանել են ջարդից հետո մնացած բոլոր դիակները։

step1.am/blog/2024/04/03/13614/

 

Ալեքսանդր ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

russia-artsakh.ru

Արցախ․ Իրանի դեմ հարձակման ճանապարհը բաց է

ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը զգուշացրել է, որ Իրանը Իսրայելին սպառնում է «լուրջ հարձակումով», ինչը կարող է տեղի ունենալ ամեն օր։ ԱՄՆ-ում կարծում են, որ Թեհրանը կարող է պատասխանել ապրիլի 1-ին Սիրիայում Իրանի հյուպատոսության շենքի վրա կատարված հարձակմանը, որը հանգեցրեց իրանցի բարձրաստիճան զինվորականների մահվան։

«Նրանք սպառնում են լուրջ հարված հասցնել Իսրայելին։ Ինչպես ես ասացի վարչապետ Նեթանյահուին, Իրանի և նրա պրոքսիների այս սպառնալիքներից Իսրայելի անվտանգությունն ապահովելու մեր հանձնառությունը երկաթյա է: Մենք մտադիր ենք հնարավոր ամեն ինչ անել Իսրայելի անվտանգությունը պաշտպանելու համար»,- ասել է ԱՄՆ նախագահը։

Իրանն ու Սիրիան հարձակման համար մեղադրել են Իսրայելին: Իրանի հոգեւոր գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեին չորեքշաբթի օրը մահմեդականների սուրբ Ռամադան ամսվա ավարտին նվիրված ելույթում ասել է, որ Իսրայելը «պետք է պատժվի և կպատժվի» Իրանի հյուպատոսության վրա հարձակման համար:

«Ցանկացած երկրում հյուպատոսություններն ու դեսպանատները այն երկրի տարածքն են, որին պատկանում են: Երբ հարձակվեցին մեր հյուպատոսության վրա, նշանակում է, որ հարձակվել են մեր տարածքի վրա։ Սա համընդհանուր օրենք է»,- ասել է Խամենեին, հայտնում է BBC-ն:

Իսրայելի դեմ Իրանի հնարավոր գործողությունները համաշխարհային մամուլի կենտրոնական թեման է։ Փորձագետները նշում են, որ Իսրայելը նման հանդուգն քայլի է գնացել Իրանի պատասխան գործողությունները հրահրելու համար։ Իսրայելում կարծում են, որ Իրանը արդեն մշակել է միջուկային զենք, եւ նրա միջուկային պոտենցիալը ոչնչացնելու համար պատրվակ է պետք։ Բայդենի հայտարարությունը Իսրայելին «երկաթյա աջակցության» մասին հենց դա է նշանակում։  

Իրանը բարդ վիճակում է․ մի կողմից, չհարվածելու դեպքում Իրանը կորցնում է դեմքը, մյուս կողմից, պատասխան գործողությունները կարող են դառնալ հենց այդ պատրվակը։ Իրանը, ըստ փորձագետների, առայժմ չունի այն ռազմական պոտենցիալը, որը թույլ կտա դիմակայել ԱՄՆ-ի ու Իսրայելի հարձակումներին եւ պաշտպանել իր միջուկային եւ այլ օբյեկտները։ Իսրայելը շտապում է հենց այս պատճառով, այդ թվում գործադրելով քարոզչության ողջ հնարավորությունները համաշխարհային, այդ թվում ռուսական միջոցներով։

ԱՄՆ-ն Ռուսաստան չէ եւ կատարում է իր դաշնակցային պարտավորությունները, չնայած Նաթանյահուի վարչակարգի՝ Բայդենին թիկունքից հարվածներին։ Մասնավորապես, Իսրայել-ՀԱՄԱՍ պատերազմի մեկնարկին ԱՄՆ-ն ռազմական ուժեր մտցրեց տարածաշրջան եւ թույլ չտվեց երրորդ երկրների հնարավոր միջամտությունը։ Իրանի պատասխան հարվածների հարցում, Իսրայելից հետո շահագրգիռ մյուս կողմը Ռուսաստանն է, ինչը Մոսկվան չի էլ թաքցնում։ Արեւմուտքի դեմ «երկրորդ ճակատը» ռուսների առջեւ լայն հնարավորություններ է բացում։

Իրանը ներկայիս մեղմ ասած բարդ, իսկ ավելի ստույգ՝ գոյութենական սպառնալիքի տակ է հայտնվել Հայաստանի դեմ ռուս-թուրքական արշավի հետեւանքով։ Դա արշավ էր նաեւ Իրանի դեմ։ Այսպես կոչված «ադրբեջանի» տարածքային ամբողջականության, «աշխարհքաղաքական սահմանների փոփոխության անթույլատրելիության» մասին իրանական մանթրաները ընդամենը թույլ արդարացումներ են այն իրողության հանդիման, որում հայտնվել է Թեհրանը։ Արցախի օկուպացիան եւ բնիկ մեծամասնության արտաքսումը բացել է Իրանի դեմ հարձակումների ճանապարհը։       

Փաշինյանը իր գլխավոր զենքն անվանեց լեզուն

«Մեր արժեքներից մեծագույնը մեր լեզուն է, և եթե ինձ որևէ մեկը հարցնի, թե ինչն է պատճառը, որ ձեր նշած թվարկածներից հետո շարունակում եմ մնալ ՀՀ վարչապետ: Ես կասեմ՝ իմ կարծիքով, որովհետև ես տիրապետում եմ մեր ազգային ամենակարևոր արժեքներից մեկին՝ հայոց լեզվին և ոչ միայն տառին, այլ հոգուն, ոգուն, էմոցիային, որով զգում եմ ՀՀ քաղաքացիների էմոցիաները»։

Այդ մասին Նիկոլ Փաշինյանը ասել է ի պատասխան ընդդիմադիրների մեղադրանքների։

Փաշինյանը խոստովանում է, որ ամեն ինչի լեզվով է հասնում, եւ դա է նրա գլխավոր զենքը՝ զրահապատ, քայքայիչ նյութով լիցքավորած լեզու, մարդկանց հոգեբանության վրա ճնշում գործադրող, էմոցիանեերի վրա խաղող, ահաբեկող, ամեն ինչ արդարացնող  էժան զենք։