Այս թեմայով ես արդեն խոսել եմ, և ավելացնելու ոչինչ չունեմ. Հայաստանում չեն կարող լինել երկրորդ կառավարություն և Ազգային ժողով, երեկ խորհրդարանում ասաց Նիկոլ Փաշինյանը՝ պատասխանելով ընդդիմադիր պատգամավորների հարցին, թե ինչ սպառնալիք է ներկայացնում Արցախի վտարանդի կառավարությունը հայոց պետականության համար։

Փաշինյանն արձագանքեց՝ ասելով, որ Հայաստանի Սահմանադրության մեջ դրույթ չկա վտարանդի կառավարությունների վերաբերյալ։ Բայց Սահմանադրության մեջ կա՞ մի կետ, որն արգելում է Հայաստանում վտարանդի իշխանության գոյությունը։ Ըստ երեւույթին ոչ։ Հիշվում է՝ Արևմտյան Հայաստանն ունի վտարանդի իշխանություն, որը լավ էլ գործում է։

Ինչու Փաշինյանը չի ցանկանում, որ Հայաստանում լինեն արցախցիների ինքնակառավարման մարմիններ, հասկանալի է. ատոմացնել, ցրել արցախցիներին, ոմանց մղել արտագաղթի, մյուսներին անօթևանների վերածել՝ առանց քաղաքացիության, առանց աշխատանքի, իշխանության ողորմության սպասող, որպեսզի վերջնականապես փակվի ոչ միայն Արցախի և Նախիջևանի, այլեւ ողջ Հայաստանի հարցը։ Ես եմ պետությունը, ասում է Փաշինյանը՝ արգելելով Արցախի բնակիչներին ներկայացնել և պաշտպանել իրենց կոլեկտիվ իրավունքները ընտրովի մարմինների միջոցով։

Նախկինում Փաշինյանը մեղադրել էր արցախցիներին Հայաստանում իշխանափոխության նպատակով հայրենիքը միտումնավոր լքելու մեջ։

Արցախի ժողովրդի նկատմամբ նման անհեթեթ վերաբերմունքը սկսեց հարցեր առաջացնել Հայաստանից դուրս՝ ինչո՞ւ է Հայաստանի իշխանությունն այդքան արհամարհական վերաբերմունք ցուցաբերում 30 տարի հայկական պետության պատվարը հանդիսացող հայերի նկատմամբ, արդյո՞ք «չափանիշը»՝ Փաշինյանի իշխանության նկատմամբ հայերի վերաբերմունքն է։

Արցախի ժողովրդին արհամարհող Հայաստանի իշխանության տարօրինակ բարքերին Եվրոպայում նախ անվստահությամբ վերաբերվեցին, իսկ այժմ՝ տարակուսանքով։ Փաշինյանը եվրոպացիների հետ մասնավոր զրույցներում իր ժողովրդի մի մասի նկատմամբ նման վերաբերմունքը բացատրել է իբր արցախցիների՝ Հայաստանում իշխանությունն ու ժողովրդավարությունը տապալելու և Ռուսաստանին փոխանցելու նենգ մտադրությամբ։

Բայց տեղահանությունից հետո 7 ամիսների ընթացքում արցախցիները Հայաստանում երբեք չփորձեցին «իշխանափոխություն անել» կամ խաղալ Ռուսաստանի խաղերը, այնինչ Փաշինյանի օրոք Հայաստանի կախվածությունը Ռուսաստանից նկատելիորեն մեծացավ։ Եվ այս մասին արդեն բացահայտ խոսում են Եվրոպայում։

Այդ իսկ պատճառով Փաշինյանը որոշեց փոխել տոնը. երեկ խորհրդարանում նա ասաց, որ պարզվում է՝ շարքային արցախցիները չեն մասնակցել «հակապետական ​​դավադրությանը»՝ իբր ՀՀ կառավարության ցուցաբերած օգնության պատճառով։ Ու թեև նա տեղեկություններ ունի, որ «Լեռնային Ղարաբաղի մի խումբ ներկայացուցիչներ», դեռ Արցախում գտնվելով, որոշել են, որ «քանի Ղարաբաղում չի ստացվում, ուրեմն մենք իշխանությունը կվերցնենք Երևանում», բայց շարքային արցախցիները ցույցաբերեցին “պետական ​​մտածողություն» և չմասնակցեցին Հայաստանի պետականության դեմ «օտար խաղերին»։ Ի տարբերություն վերնախավի, ասաց Փաշինյանը։ Թեև վերնախավի մասով նա եւս իշխանությունը զավթելու մտադրության մասին որևէ ապացույց չի ներկայացրել։

Միևնույն ժամանակ, Արցախի ժողովուրդը հնարավորություն չունի ներկայացնելու իր հավաքական շահերը՝ ո՛չ Հայաստանի կառավարությանը, ո՛չ միջազգային հանրությանը։ Ընտրված իշխանությունները (չենք քննարկելու ընտրությունների օրինականությունը) մեկուսացված է՝ դավադրությանը մասնակցելու անհիմն մեղադրանքներով։ Նոր ընտրություններ և ինքնակազմակերպում նույնպես չկան։ Եվ պարզվում է, որ արցախցիներ չկան, կան առանձին ընտանիքներ, որոնց օգնում են հասցեագրել «կարճաժամկետ» խնդիրները։ Իսկ ում դուր չի գալիս՝ կայարան-Մոսկվա, ճանապարհը բաց է:

Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար Դեյվիդ Քեմերոնը հարցազրույց է տվել CNN-ին Դոնալդ Թրամփի հետ հանդիպումից հետո։ Քեմերոնը գրեթե չի խոսել Թրամփի հետ զրույցի բովանդակության մասին, ասելով միայն, որ Պուտինին ուկրաինական տարածքների զիջումները չեն հանգեցնի պատերազմի ավարտին։ Պատերազմը կարելի է դադարեցնել միայն Ուկրաինային աջակցելով, ընդգծել է Կեմերոնը։

«Խաղաղություն կլինի ուժի միջոցով, այլ ոչ թե թուլության և ագրեսորին բավարարելու միջոցով», ասել է Կեմերոնը, զուգահեռ անցկացնելով 1930-ականներին Հիտլերին արևմտյան ժողովրդավարությունների (Մեծ Բրիտանիա և Ֆրանսիա) զիջումների քաղաքականության հետ:

Ինչպես հայտնի է, ԱՄՆ եւ Եվրոպան գրեթե դադարեցրել են աջակցությունն Ուկրաինային, չնայած հռետորաբանությանը։ Այս առումով, յուրահատուկ իրավիճակ է ստեղծվել ԱՄՆ-ում։ Թրամփը գրեթե ոչնչացրել է Հանրապետական կուսակցությունը եւ ենթարկել իրեն Ներկայացուցիչների պալատը, որտեղ արգելափակվել է Ուկրաինային աջակցության մասին օրենքը։ Թրամփին աջակցող զլմ-ները բացահայտ տարածում են Կրեմլի թեզերը:  

Իր հերթին, Բայդենի աշխատակազմում հաղթել է Սալիվան-Բըրնս տանդեմը, որը բացահայտորեն հանդես է գալիս ուկրաինական տարածքների ռուսական օկուպացիան ճանաչելու օգտին, պատճառաբանելով «գլոբալ կայունությունը» եւ Ռուսաստանի պարտության դեպքում այդ երկրի փլուզման մարտահրավերները։ Նմանատիպ իրավիճակ է Եվրամիությունում։

Միեւնույն ժամանակ, Բրիտանիայի ԱԳ նախարարը չի հիշատակում այն հանգամանքը, որ ներկայիս իրավիճակի հիմքը Արցախի հարցում ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության կողմից ագրեսորի, այսինքն՝ Կրեմլի ծրագրերի «լեգիտիմացումն» է, Հայկական պետականության վերացման շուրջ Մոսկվայի հետ կոնսենսուսը 2023-ի սեպտեմբերին Ստամբուլի գաղտնաժողովում եւ ՄԱԿ ԱԽ-ում։ Դրա հետեւանքները դեռ զգացնել են տալու, ընդ որում՝ ամենադաժան ձեւով։     

Եթե ​​որոշում կայացվի, հայտարարություն կարվի։ Այս մասին ապրիլի 11-ին լրագրողների հետ զրույցում ասաց Հայաստանի արտաքին գործերի փոխնախարար Վահան Կոստանյանը՝ պատասխանելով հարցին, թե ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մասնակցելո՞ւ է ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի երդմնակալության արարողությանը։ Այսինքն՝ ՀՀ ԱԳՆ-ն չի բացառում Փաշինյանի մասնակցությունը։

Հիշեցնենք, որ Պուտինի երդմնակալությունը տեղի կունենա մայիսի 7-ին, իսկ ԵԱՏՄ խորհրդի հոբելյանական նիստը նախատեսված է մայիսի 8-ին։ Թեև Հայաստանը 2024 թվականին նախագահում է ԵԱՏՄ-ում, կազմակերպության ստեղծման 10-ամյակին նվիրված հոբելյանական գագաթնաժողովը տեղի կունենա ոչ թե Երևանում, ինչպես հարկն է, այլ Մոսկվայում։ Դա պայմանավորված չէ նրանով, որ Պուտինը չի կարող Հայաստան գալ Հռոմի ստատուտին Հայաստանի միանալուց հետո. Փաշինյանն արդեն ակնարկել է, որ պետությունների ղեկավարները միջազգային անձեռնմխելիություն ունեն նույնիսկ Միջազգային դատարանի համար։

Մայիսի 8-ին Մոսկվայում ԵԱՏՄ գագաթնաժողովի անցկացումը նպատակ ունի ցույց տալ, թե ով է «տերը»։ Ավելին՝ Մոսկվա ժամանած ԵԱՏՄ, ԱՊՀ և այլ “տուսովկաների” առաջնորդներին «կթողնեն» Մոսկվայում՝ մայիսի 9-ի շքերթին մասնակցելու համար։

Հայաստանի ԱԳՆ-ն, փաստորեն, չի բացառում Փաշինյանի մասնակցությունը այս երեք միջոցառումներին՝ Պուտինի երդմնակալությանը, ԵԱՏՄ գագաթնաժողովին և մայիսի 9-ի շքերթին։ Ամենայն հավանականությամբ, Փաշինյանը կգնա Մոսկվա. Արևմուտքի հետ խաղերի, ապրիլի 5-ի «պատմական» հանդիպման և ԱՄՆ-ի ու ԵՄ-ի չհնչած առաջարկների ֆոնին տեղի կունենա Հայաստանի՝ Ռուսաստանին խոնարհվելու հերթական ակտը։

Երեկ Փաշինյանը Բրյուսելում ապրիլի 5-ին կայացած հանդիպման արդյունքները ներկայացրեց այսպես․«Արևմուտքը վերջնականապես ի հoդս ցրեց Հայաստանի՝ որպես ագրեսորի կերպարը»։ Այսինքն՝ հանդիպման նպատակն էր «ապացուցել», որ Հայաստանը ագրեսոր չէ, այսինքն՝ չի պատրաստվում դիմադրել և պաշտպանել իր տարածքային ամբողջականությունը։

ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ն ի գիտություն են ընդունել դա և Հայաստանին «անպարկեշտ» առաջարկներ չեն արել, ինչպիսիք են ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը կամ ռազմական աջակցություն ցուցաբերելը: Նրանք ասացին, որ ոչինչ անել չեն կարող, քանի որ Փաշինյանը եւ նրա դիմադրությունից հրաժարվելն է «հայ ժողովրդի ընտրությունը»։

Իսկ հիմա կարելի է գնալ Մոսկվա և զեկուցել Պուտինին. շնորհավորել ընտրվելու կապակցությամբ (ի դեպ Փաշինյանի հարազատն արդեն հաստատել է, որ ընտրություններն արդար են եղել), խոսել ԵԱՏՄ առավելությունների մասին և դիտել Ռուսաստանի ռազմական հզորությունnերը շքերթում, որտեղից հրթիռները կուղարկվեն Ուկրաինա։ Հետո կարելի է Աննա Հակոբյանին ուղարկել Ուկրաինա, որպեսզի նա մարդասիրական օգնություն տրամադրի այս հրթիռներից տուժած երեխաներին։ Աննա Հակոբյանը կարծես դեռ չի հանդիպել ռուս խաղաղապահների կողմից տեղահանված արցախցի երեխաներին։

Ապրիլի 10-ին «Մարաղա․ շարունակվող ցեղասպանություն. չընդհատվող պայքար» խորագրով քննարկման ժամանակ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանն անդրադարձավ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարություններին։

«Հայաստանի ու իրական Հայաստանի հակադրության մասին կան հայտարարություններ, ինչը ցավալի է, բայց և իրականություն։ Մենք ոչ թե ամեն անգամ նոր ցեղասպանություն ենք ունեցել, այլ ունեցել ենք մի ընդհանուր ցեղասպանական շղթայի 30-ամյա ընդհատված ժամանակահատված։ Եվ մինչեւ դա էլ 70-ամյա ժամանակահատվածում՝ սկսած Շուշիի ջարդերից, Բաքվի ջարդերից, հետո գալիս հասնում ենք Սումգայիթ, նորից Բաքու, Կիրովաբադ, Մարաղա, Հյուսիսային Արցախ, եւ այսպես շարունակ։ Եվ 30 տարի մեր Պաշտպանության բանակի շնորհիվ կանխվել է հայ ժողովրդի ցեղասպանությունը։ Այսինքն՝ ոչ թե առանձին դրվագներով ցեղասպանություն էր սա, այլ ամբողջական ցեղասպանության առանձին արարներ։

Եվ այսօր էլ չի վերացել այդ վտանգը, եթե հետեւեք, ապա կտեսնեք, որ միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունները, այց թվում՝ ցեղասպանագիտությամբ զբաղվող կենտրոններն անընդհատ ահազանգում են ՀՀ-ում հայ ժողովրդին սպառնացող ցեղասպանության մասին։ Եվ պետք է առնվազն չգիտեմ ինչ աստիճանի պարզամիտ լինել, որ այս ամեն ինչը չտեսնել, եւ խոսել՝ եկեք հրաժարվենք պատմական Հայաստան ասվածից եւ խոսենք իրական Հայաստանի մասին։ Լավ, դու խոսեցիր իրական Հայաստանի մասին, բայց քո պատմական թշնամին չի փոխվում։ Այսինքն՝ յաթաղանը ձեռքին եկել քեզ սպանում է, եւ դու խոսում ես չգիտեմ ինչերի մասին, խոսում ես հարեւանության մասին։ Եվ այս վտանգը չի վերանալու, այդ ֆոնին իրական պատմություն կա, թե ինչպես կարելի է այդ վտանգը չեզոքացնել, եւ այդ իրական պատմությունը Պաշտանության բանակն էր, այսինքն՝ Զինված ուժերն է, որը տալիս է այդ հնարավորությունը՝ ինքդ քեզ պաշտպանելու եւ չթողնելու, որ կրկնվի ցեղասպանության շղթան»,- ասաց Գեղամ Ստեփանյանը։

Նրա խոսքով՝ այս ամենից հայ ժողովուրդը պետք է դասեր քաղի եւ որպես ազգ՝ խելքը գլուխի հավաքի՝ հասկանալով, որ ցեղասպանության վտանգը եւ սպառնալիքը՝ լինի դա Մարաղա, Սումգայիթ, Բաքու, Շուշի, թե ամբողջ Արցախը, չի դադարելու, եթե դու քո ազգային նպատակները դնում ես մի կողմ եւ սկսում ես խոսել մի լեզվով, որով տարածաշրջանում որեւէ մեկը չի խոսում։

Ըստ Ստեփանյանի՝ թշնամու ձեռագիրը չի փոխվել․ «Ընդամենը օրեր առաջ Ստեփանակերտի փողոցում Արցախում մնացած հազվադեպ մարդկանցից մեկին ծաղրում էին ուղղակի, խոսքը տարեց մարդու մասին է։ Այսինքն՝ էլ ի՞նչ պետք է լինի, որ հասկանանաք, մարդկանց ուղեղը մտնի, որ այլ տարբերակ, քան սեփական ուժերով պատասխանատվության ենթարկելը չկա՝ օգտագործելով միջազգային ատյանները, չկա։ Սա է այն ճանապարհը, որը կարող է կանխել այս չընդհատվող ցեղասպանությունների շղթան»։

Արցախի ՄԻՊ-ն ասաց, որ այն քայլերը, որոնք պետք է միտված լինեին միջազգային հարթակներում Ադրբեջանին պատժի ենթարկելուն, չեն արվել։ «Հայաստանի իշխանությունների կողմից այսօր խոսվում է Ադրբեջանի դեմ հայցերը հետ կանչելու եւ դրանցից հրաժարվելու մասին, ինչը ոչ այլ ինչ է, քան համաձայնություն հայտնել Մարաղային, Բաքվին, Սումգայիթին եւ այն ամեինին, ինչը տեղի է ունեցել Արցախի ժողովրդի հետ՝ սկսած 2020 թվականից։ Մենք չպտեք է դադարենք պահանջատիրությունը առաջ մղել, անկախ նրանից, թե ով է դա ուզւոմ կամ չի ուզում, արդարությունը չի կարող բազմաթիվ երեսներ ունենալ։ Արդարությունն այն է, որ ոճրագործ ժողովրդի վերահսկողության տակ Արցախում հայի գոյությունն անհնար է, արդարություն այն է, որ այս մարդիկ, որոնք զոհ են գնացել ադրբեջանական ոճրագործություններին, ի վերջո պետք է տեսնեն, որ Ադրբեջանը ենթարկվում է պատասխանատվության։

Իսկ դրա համար պետք է օգտագործել բոլոր ատյանները՝ պահանջատիրությունը տեղ հասցնելու համար։ Շրջափակումը Լուի Մորենո Օկամպոյի կողմից գնահատվել է որպես ցեղասպանություն, ես ամբողջությամբ համաձայն եմ, այն, ինչ արել է Ադրբեջանը 2020 թվականից հետո, ոչ միայն շրջափակման ժամանակ, այս գործողությունները միտված էին նրան, որ հայ մարդն ուղղակի հրաժարվի Արցախից, դուրս գա։ Եվ տեսնելով, որ դա չի լինում, ի վերջո 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին հերթական հարձակումն են գործել, եւ օգտվեով անպատժելիությունից, երբ ռուս խաղաղապահները միջամտություն չեն ցուցաբերում, իսկ միջազգային դերակատարներն ուղղակի աչք են փակել այդ ամենի վրա, Ադրբեջանը ժամանակավոր ավարտին է հասցրել Արցախի նկատմամբ իր ցեղասպանական նպատակները եւ այսօր էլ անցել է Հայաստանի Հանրապետությանը»,- հավելեց Գեղամ Ստեփանյանը։