Շուշի, Ռեալական
Այն հայտարարությունից մի քանի օր անց, որ ինքը մտադիր չէ մասնակցել շոուին, ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Մարկ Լիբբին կնոջ հետ, այնուամենայնիվ, այցելել է օկուպացված Շուշի և Վարանդա։
Այցը տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ ադրբեջանական լրատվամիջոցները քննադատել են դեսպանին Շուշի այցելելուց խուսափելու համար։
Ըստ տեղեկությունների՝ դեսպանների զույգը հանդիպել է «Շուշիում նախագահ Ալիևի ներկայացուցչի», իսկ Վարանդայում հանդիպել է տեղի ուսուցիչների հետ և հույս է հայտնել, որ նրանք արժանի քաղաքացիներ կդաստիարակեն։
Պարզապես չոր տեղեկատվություն, բայց շատ հարցեր է առաջացնում ամերիկյան կողմի հանդեպ։
Միամտություն կլինի կարծել, որ գերտերության դեսպանը, որը 30 տարի շարունակ զբաղվում է ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման խնդրով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում, չգիտի, թե ինչպես են Շուշին ու Վարանդան օկուպացվել 2020 թվականին Արցախի Հանրապետության դեմ անհավասար պատերազմի արդյունքում, որին մասնակցել են 5 պետությունների զինված ուժեր։ Ավելին, ագրեսիան տեւել է 44 օր՝ Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Իսրայելի, Պակիստանի, Սիրիայից վարձկանների անմիջական մասնակցությամբ՝ համաշխարհային հանրության աչքի առաջ։ Թեկուզ նույն լուռ «համաձայնությամբ» այսօր էլ պատերազմը շարունակվում է Ուկրաինայում և Պաղեստինում, նաեւ Հայաստանում։
Կասկածից վեր է, որ դեսպանը տեղյակ է Շուշիի տաճարների ավերման, Շուշիի մոտ գտնվող Քարին տակ գյուղի լիակատար ավերման փաստերին, եկեղեցիների, որոնք ադրբեջանցի «պատմաբանները» ներկայացնում են որպես ալբանական կամ ուդիական։ Իսկ ադրբեջանական կողմին հարցեր չկա՞ն. լավ, ասենք Արցախը ձեզ նվիրել են արծաթյա սկուտեղի վրա, ինչո՞ւ եք ոչնչացնում բոլոր հայկական հետքերը։ Դե, կամ գոնե նախատինք ադրբեջանին, որ քաղաքակիրթ պետությունները քաղաքակիրթ են վարվում, թեկուզ նրանց օգնել են օտար հող գրավել։ Իսկ կողոպուտով, թալանով, պատմամշակութային ժառանգության ոչնչացմամբ զբաղվում են բարբարոսները:
Վարանդայի հետ ավելի հետաքրքիր է: Չի կարող այնպես լինել, որ գերտերության դեսպանը չիմանա, որ Վարանդան Արցախի մելիքություններից մեկի պատմական կենտրոնն է։ Որ 90-ականներին Հադրութի և շրջանի գյուղերի խաղաղ բնակիչները գնդակոծվել են Վարանդայից, ինչի հետևանքով զոհվել են տասնյակ բնակիչներ, երբեմն՝ ամբողջ ընտանիքներ։ Եվ դրա համար էլ արցախյան զինյալները ստիպված եղան ճնշել այդ կրակակետերը եւ ժողովրդին ազատել մշտական գնդակոծություններից ու 2 տարի ապաստաններում ապրելուց։
Հետաքրքիր է, թե ինչ են զգացել դեսպանն ու նրա կինը Վարանդայում, որտեղից 20 կիլոմետր հեռավորության վրա Հադրութում 3,5 տարի առաջ ադրբեջանցի հրոսակները գլխատել են, մասնատել, գնդակահարել 23 մարդու, այդ թվում՝ ծերերի ու կանանց։ Գիտե՞ն արդյոք, որ հադրութցի 16 մարդ դեռևս անհետ կորած է համարվում, այդ թվում՝ 4 կին և երկու երեխա։ Ավելին, երկու կին (Մելիքաշեն գյուղի մի տարեց կին և նրա դուստրը) գերության մեջ են եղել նաւ 90-ականներին։
Ամենայն հավանականությամբ, նա գիտի, քանի որ այս բոլոր տվյալներն ու փաստերը ներկայացվել են ԱՄՆ դեսպանատանը, միջազգային կազմակերպություններին, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ին, այժմ նաև Միջազգային քրեական դատարանին։
Հետաքրքիր է, որ դեսպանը (ըստ ադրբեջանական լրատվամիջոցների տեղեկությունների) բարձր է գնահատել ուսուցիչների աշխատանքը։ Անհնար է, որ նա չիմանա, որ ադրբեջանական դպրոցների բոլոր դասագրքերում կատաղի հակահայկական քարոզչություն կա, որ ադրբեջանում երեխաներին, սկսած նախադպրոցական տարիքից, սովորեցնում են, որ հայերը թշնամիներ են, և նրանց պետք է ոչնչացնել, որտեղ էլ որ լինեն։
Ինչո՞ւ դեսպանը գովեց այս ուսուցիչներին։ Որովհետև ադրբեջանցի երեխաներին կսովորեցնեն, թե ինչպես սպանել հայերին, ինչպես իրենց զինվորները արեցին՝ անհոգի, առանց մի փոքր սարսռելու գլխատելով մի ծերունու, ով աղաչում էր իրեն չսպանել։ Կամ ինչպես Հադրութում մի երիտասարդի գլխատեցին և կատաղի ծիծաղով զվարթացան նրա տառապանքով ու լացով։ Կամ ինչպես Հադրութի գլխավոր հրապարակում, որտեղ խաղաղ պայմաններում տոնական միջոցառումներ էին անցկացվում, գնդակահարեցին Արցախի դրոշով փաթաթված երկու կապկպված տղամարդու։
Մինչև վերջերս ուզում էինք հուսալ, որ Միացյալ Նահանգները քայլեր չի ձեռնարկի, որոնք կվարկաբեկեն իրեն որպես ժողովրդավարության բաստիոն և համաշխարհային գերտերություն: Բայց, ավաղ, նրանք ցույց տվեցին, որ ոչնչով չեն տարբերվում Ռուսաստանի նման ավտորիտար պետություններից և հանուն իրենց շահերի պատրաստ են ամեն ինչի։ Հանուն այդ շահերի նրանք պատրաստ են ոտնահարել Արցախի ժողովրդի արժանապատվությունը, ով Խորհրդային Միության փլուզումից հետո առաջինն է ստեղծել սեփական պետությունը, սեփական բանակը՝ միջազգային իրավունքին և ժողովրդավարական։ սկզբունքներին համապատասխան։ Հիմա վստահաբար կարող ենք ասել, որ Արցախի ժողովրդի իրավունքների հարցում նրանք ոչնչով չեն տարբերվում Ռուսաստանից։
Ըստ երևույթին, «նոր աշխարհակարգը», որի մասին շատ է խոսվում վերջին տարիներին, կլինի կորպորացիաների և արհեստական բանականության մոլորակ, որտեղ մարդկային կյանքը ոչինչ չի արժենա։
Մարգարիտա Քարամյան
