russia-artsakh.ru
Ապրիլի 25-ին ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան, պատասխանելով հարցին, թե ինչպես կմեկնաբանի «հայկական լրատվամիջոցներում տարածված այն թեզը, թե ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը իբր Լեռնային Ղարաբաղի Ադրբեջանին պատկանելիությունը ճանաչել է դեռ 2020թ․», – ասաց.
«Ռուսաստանի ղեկավարության խոսքերն ու գործողությունները բացարձակապես անամոթաբար խեղաթյուրված են… 2020 թվականի նոյեմբերի 17-ին մամուլի ասուլիսի ժամանակ Պուտինը ուշադրություն հրավիրեց այն փաստի վրա, որ նույնիսկ Հայաստանը չի ճանաչել Ղարաբաղի անկախությունը։ Միջազգային իրավունքի տեսանկյունից Ադրբեջանը վերադարձնում էր տարածքներ, որոնք համաշխարհային հանրությունը համարում էր ադրբեջանական տարածք։ Միևնույն ժամանակ, նա նշել է, որ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակը չի կարգավորվել, և կողմերը պայմանավորվել են պահպանել ստատուս- քվոն» («ՌԴ ԱԳՆ-ն մեկնաբանել է Վլադիմիր Պուտինի խոսքերը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի մասին», https://news.am/rus/news/819881.html)/):
Ի՞նչ է իրականում ասել ՌԴ նախագահ Վ.Պուտինը 44-օրյա պատերազմից հետո Լեռնային Ղարաբաղի մասին։ Մենք կտրամադրենք մեջբերումներ, այլ ոչ թե թեմայի վերափոխում, ինչպես արեց տիկին Զախարովան։
2020 թվականի նոյեմբերի 17-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը մեծ ասուլիսի ժամանակ ասաց. «Միջազգային իրավական տեսանկյունից Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս է, բայց իրականում իրավիճակն ավելի բարդ է։ Այստեղ յուրաքանչյուր կողմ ունի իր ճշմարտությունը» (https://www.kommersant.ru/doc/4617117):
2020 թվականի նոյեմբերի 22-ին «Մոսկվա. Կրեմլ. Պուտին» «Ռոսիա 1» հեռուստաալիքի եթերում (https://www.vesti.ru/article/2488891) Վլադիմիր Պուտինն ասել է. «Հայաստանը չի ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունն ու ինքնիշխանությունը։ Սա նշանակում էր, որ միջազգային իրավունքի տեսանկյունից և՛ Լեռնային Ղարաբաղը, և՛ հարակից բոլոր տարածքները եղել և մնում են Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքի անբաժանելի մասը»։
Չպատասխանելով այս հայտարարությանը միջազգային իրավունքի տեսանկյունից (սա առանձին քննարկման թեմա է) հարց տանք՝ արդյո՞ք Վ. Պուտինի բառերը չեն նշանակում, որ նա հակամարտությունը համարում էր սպառված։
Այդ դեպքում ինչո՞ւ Պուտինն առաջարկեց 2020 թվականին ռուս խաղաղապահներ ուղարկել Լեռնային Ղարաբաղ։
Այս հարցին անձամբ է պատասխանել Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վ. Պուտինը իր “Указ от 10 ноября 2020 г. № 695 «О мерах по поддержанию мира в Нагорном Карабахе» հրամանագրում։ Դրանում հստակ նշվում է խաղաղապահների տեղակայման նպատակը՝ «հրադադարը պահպանելու և Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղությունը պահպանելու համար»։
Միևնույն ժամանակ, Դաշնության խորհուրդը որոշում ընդունեց Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերը Ռուսաստանի Դաշնության տարածքից դուրս օգտագործելու մասին՝ քննարկելով Նախագահ Վ.Պուտինի դիմումը Դաշնության խորհրդին: Սենատին ուղղված ուղերձում ասվում էր.
«…Ադրբեջանական և հայկական կողմերի միջեւ հրադադարի և այլ ռազմական գործողությունների մասին պայմանավորվածությունները պահպանելու նպատակով, Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ բնակչության զանգվածային մահերից և քաղաքացիական օբյեկտներին էական վնաս պատճառելուց խուսափելու նպատակով, ես որոշեցի. անհապաղ Լեռնային Ղարաբաղ ուղարկել Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերի զորախումբ…»:
Այս կետերը ռուս խաղաղապահների մանդատն էին։ Դրանք բոլորը խախտվել են Ադրբեջանի կողմից 2021-2023թթ. Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարության անգործության պատճառով։
Տիկին Զախարովան ևս մեկ անգամ կրկնեց, որ «Հայաստանը ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ներառյալ Ղարաբաղը որպես դրա մաս, ԵՄ հովանու ներքո 2022 թվականի հոկտեմբերին Պրահայում կայացած գագաթնաժողովում» (https://news.am/rus/news). /819881.html):
Այս դիրքորոշումը նոր չէ։ Ինչպես գիտեք, դեռևս 2023 թվականի հուլիսի 15-ին ՌԴ ԱԳՆ-ն հանդես եկավ հայտարարությամբ, որում անշնորհքաբար փորձեց խուսափել պատասխանատվությունից Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ճակատագրի համար. «Այս պայմաններում պատասխանատվությունը հայ բնակչության ճակատագրի համար Ղարաբաղում չպետք է տեղափոխվի երրորդ երկրների վրա։ Մենք պետք է անհապաղ սկսենք խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստումը Բաքվի և Երևանի միջև՝ հիմնվելով նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների վրա։ Մենք ելնում ենք նրանից, որ Ղարաբաղի հայերի իրավունքների և անվտանգության հուսալի և հստակ երաշխիքները պետք է դառնան այս պայմանագրի անբաժանելի մասը…» (https://news.am/rus/news/770705.html):
«ՌԴ ԱԳՆ հայտարարության համաձայն՝ ստացվում է, որ Երևանը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, և այն, ինչ մտածում է ինքը՝ Լեռնային Ղարաբաղը, էական չէ։ Սա աղաղակող դիրքորոշում է։ Ինչ է՝ այնտեղ մարդիկ չե՞ն ապրում: Այնտեղ ապրում է 120 հազար մարդ, և նրանք ցանկանում են ապրել իրենց ձևով՝ իրենց ավանդույթներով, իրենց գաղափարներով։ Ստացվում է, որ նրանց պետք է վռնդել այնտեղից։ ՌԴ ԱԳՆ-ն ընդհանրապես չի անդրադառնում այս հարցին, թեև Ռուսաստանը պարտավորվել է պաշտպանել Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությանը։
Ռուսաստանը համաձայնեց խաղաղապահներ մտցնել, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղը վերցնել իր պրոտեկտորատի տակ, և դրա համար մի քանի տարածքներ վերադարձվեցին Ադրբեջանին առանց կռվի։ Բայց այնտեղ պատերազմը կարող էր շարունակվել ամիսներ շարունակ ու հայտնի չէր, թե ինչով կավարտվի։ Հայերը գնացին զիջումների՝ որպեսզի Ռուսաստանը իր պաշտպանության տակ վերցնի Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությանը։ Եվ հիմա Ռուսաստանն ասում է՝ ինչո՞ւ եք տեղափոխում երրորդ երկրների վրա։ Մենք դրա հետ կապ չունենք»,- ասել է ռուս քաղաքագետ Միխայիլ Ալեքսանդրովը։ (https://news.am/rus/news/770970.html):
2023 թվականի սեպտեմբերի 12-ին, այսինքն՝ Արցախ Ալիևի բանդաների վերջին ներխուժումից մեկ շաբաթ առաջ, Ռուսաստանի նախագահ Վ. Պուտինը ասել է․ “Ադրբեջանի ղեկավարությունը մեզ միշտ ասել են, և դեռ ասում են, որ շահագրգռված չեն որևէ տեսակի էթնիկ զտումներով: Ավելին, ընդհակառակը, շահագրգռված են, որ այս գործընթացը մեղմ լինի»։
Այս կապակցությամբ քաղաքական գիտությունների դոկտոր Միխայիլ Ալեքսանդրովը իրավացիորեն հարցրեց. «Նախագահ Պուտինի ելույթի այս վերջին դրույթը շատ երկիմաստ էր հնչում։ Պարզվում է, որ Ադրբեջանի ղեկավարությունը կարծես համաձայն է Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումներ չանցկացնելուն, բայց մյուս կողմից՝ «շահագրգռված է ապահովել, որ այդ գործընթացը ընթանա մեղմորեն»։ Հարցն այն է, թե ի՞նչ գործընթաց։ Էթնիկ զտումների գործընթաց, բայց մե՞ղմ» («Ռուսաստանի ղեկավարությունը շփոթված է Լեռնային Ղարաբաղի հարցում», http://russia-rtsakh.ru/node/16409):
Ալիևի նացիստական վարչակարգի սեպտեմբերյան ագրեսիայից արցախահայության դեմ, էթնիկ զտումներից և Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի իր հազարամյա հայրենիքից բռնի գաղթից հետո ռուսաստանյան խաղաղապահ կոնտինգենտի առկայության նպատակահարմարության հարցը տարածաշրջանում դե ֆակտո փակվել է։
Կրեմլի անգործությունը Բաքվի ռեժիմի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի դեմ ագրեսիայի ժամանակ արմատապես փոխել է իրավիճակը տարածաշրջանում։ Ադրբեջանն ու Թուրքիան հաղթեցին, Ռուսաստանը պարտվեց. Ռուսաստանը երկու անգամ պարտվեց, քանի որ կորցրեց ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղը, այլ նաև Հայաստանը, բայց չստացավ նոր իրական դաշնակիցներ՝ ի դեմս Բաքվի և Անկարայի։
Ալեքսանդր ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ
