Հայաստանում սկսվել է սեփականության վերաբաշխում, և արդեն կարելի է հետևել սեփականության բռնագրավման մի քանի խոշոր քեյսերի, միայն պարզ չէ, թե ում է փոխանցվելու այդ սեփականությունը։

Քեյս առաջին 

Հայաստանն ընդդեմ սփյուռքի. Հայկական էլեկտրական ցանցեր

Երեկ Նիկոլ Փաշինյանը հաստատեց, որ ռուսաստանյան գործարար Սամվել Կարապետյանին պատկանող Հայկական էլեկտրական ցանցերը պետք է ազգայնացվեն։

Սամվել Կարապետյանն ինքը մի քանի շաբաթ է, ինչ ձերբակալված է Հայաստանում, և ձերբակալման օրը նա ասել է, որ թքած ունի Էլեկտրացանցերի վրա։ Այսինքն՝ պարզ էր, որ Էլեկտրական ցանցերի հարցը նրա հետ քննարկվել է սկանդալային ձերբակալությունից առաջ։ Ռուսաստանի իշխանությունները որևէ հայտարարություն չեն արել Հայաստանի կառավարության կողմից ռուսաստանյան գործարարից սեփականություն բռնագրավելու մտադրության վերաբերյալ։ Ավելին՝ դեռևս պարզ չէ, թե ինչ է լինելու Կարապետյանի հսկայական անշարժ գույքի հետ Ռուսաստանում։ Մասնագետները, հիմնվելով ադրբեջանական սփյուռքի առաջնորդների նկատմամբ Ռուսաստանի իրավապահ մարմինների գործողությունների վրա, ասում են, որ Ռուսաստանը սկսել է «քամել» չափից դուրս հարստացած ազգային փոքրամասնությունների սեփականությունը։

«Հայկական էլեկտրական ցանցերը» սփյուռքի ներկայացուցիչների կողմից տիրապետվող քիչ հայկական ակտիվներից մեկն է: Այս ակտիվի բռնագրավումը կնշանակեր սփյուռքի կապիտալի գրեթե զրոյացում Հայաստանում։

Բացի այդ, պարզ չէ, թե ում են փոխանցվելու այդ ակտիվները. Փաշինյանը միայն ասաց, որ դա չեն կարող լինել երկրներ, որոնց հետ Հայաստանը դիվանագիտական հարաբերություններ չունի: Նկատի ունի Թուրքիան և Ադրբեջանը, բայց դա կարող է լինել վրացական կամ այլ ընկերություն՝ նույն թուրքական կապիտալով։

Քեյս երկրորդ 

Հայաստանն ընդդեմ եկեղեցու. Հայկական եկեղեցու սեփականությունը պետք է կառավարի կառավարությունը 

Երեկվա մամուլի ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանը ուղղակիորեն հայտարարեց, որ կաթողիկոսի դեմ սկանդալային պատմությունը կապված է եկեղեցու տիրապետած հսկայական գույքի հետ: Փաշինյանն ասաց, որ քանի որ այս սեփականության պաշտոնական սեփականատերը կաթողիկոսն է, նրա զավակը կարող է դառնալ այդ սեփականության ժառանգորդը։

Այս հայտարարության անհեթեթությունը քննարկելու արժանի չէ, բայց սա առաջին դեպքը չէ, որ Փաշինյանը անառողջ հետաքրքրություն է ցուցաբերում եկեղեցական սեփականության նկատմամբ։ Նա նախկինում էլ դժգոհում էր, թե ինչ իրավունքով պետք է Եկեղեցին տիրապետի սեփականության, հատկապես արտասահմանում, որը գտնվում է ՀՀ կառավարության իրավասությունից դուրս։

Խոսքը, օրինակ, Երուսաղեմում, Կոստանդնուպոլսում, Անթիլիասում գտնվող սեփականության մասին է, որը պաշտոնապես պատկանում է Եկեղեցուն։

Հստակ չէ, թե ինչպես է Փաշինյանը մտադիր լուծել այս հարցը՝ արդյոք նա փոխարինելու է կաթողիկոսին, պայմանագիր կնքելու նոր պատրիարքի հետ և դառնալու այդ գույքի համասեփականատեր։ Եվ ինչպե՞ս է նա տնօրինելու սեփականությունը Հայաստանից դուրս՝ փոխանցելու հայկական եկեղեցական կալվածքները Թուրքիայի, Իսրայելի, Ռուսաստանի և այլ երկրների իշխանությունների՞ն։

Քեյս երրորդ 

Հայաստանն ընդդեմ Արցախի. Վերջին սեփականությունը

ՀՀ դատախազությունը սկսել է վարույթ՝ 2017 թվականից ի վեր Արցախի Հանրապետության սեփականությունը հանդիսացող Երեւանում Արցախի ներկայացուցչության շենքը ՀՀ-ին վերադարձնելու համար։

Երեկվա մամուլի ասուլիսի ժամանակ Փաշինյանը կրկին հայտարարեց, որ չպետք է լինի պետություն պետության մեջ և այլն, բայց չասաց, թե ինչպես է Հայաստանը մտադիր տնօրինել վերադարձված գույքը։

Ինչպես հայտնի է, այս շենքում մինչև 1988 թվականը գտնվել է ադրբեջանական թատրոն, և կասկած չկա, որ շենքը գտնվում է այն անշարժ գույքի ցանկում, որը Բաքվի իշխանությունները պահանջում են Հայաստանից։

Իհարկե, անհրաժեշտ է պարզել, թե ինչու է 2000-ականների սկզբին Արցախի ներկայացուցչությունը Մոսկովյան փողոցի հարմար շենքից տեղափոխվել ներկայիս շենք և ինչու է դրա համար ընտրվել նախկին ադրբեջանական թատրոնի շենքը։ Ի՞նչ էին ուզում դրանով ասել այդ ժամանակվա ՀՀ իշխանությունները։

Այնուամենայնիվ, Արցախում մնացած հայերի մասնավոր և կոլեկտիվ սեփականության հարցը «հաջողությամբ» ցրվեց. կորցրած սեփականության փոխհատուցման հարցը նույնիսկ չի բարձրացվում, իսկ Հայաստանի կառավարության քաղաքականությունը սահմանափակվում է միայն արցախցիներին բնակարաններով ապահովելու հարցով։ Այսինքն՝ Արցախում թողնված հսկայական գույքի սեփականության Բաքվի ռեժիմին պատկանելիությունը այլևս ոչ մեկի կողմից չի վիճարկվում։

Մնացել է միայն նախկին ադրբեջանական թատրոնը Երևանում։

Նախօրեին Իսրայելի ռազմաօդային ուժերը հարվածներ են հասցրել Սիրիայի տարածքին՝ «դրուզ բնակչության պաշտպանության համար», ըստ էության հրթիռային հարվածներով ոչնչացնելով Դամասկոսում գտնվող Սիրիայի պաշտպանության նախարարությունը:

Սիրիայի թուրքամետ նախագահ Ահմեդ ալ-Շաարան արտակարգ հայտարարություն արեց, որում բացահայտ հայտարարեց արտաքին ուժերի կողմից Սիրիան մասնատելու մտադրության մասին: «Դամասկոսը չի վախենում պատերազմից, բայց այս պահին առաջնահերթությունը երկրի միասնության պահպանումն է: Հին ժամանակներից Սիրիան դեմ է եղել ցանկացած բաժանման, ուստի թույլ չի տա բաժանում արտաքին ճնշման տակ: Դրուզները մեր հայրենիքի անբաժանելի մասն են կազմում, և նրանց պաշտպանությունը մեր առաջնահերթությունն է», – ամփոփեց Սիրիայի նախագահը:

Հիշեցնենք, որ դրուզները համարվում են Իսրայելի բարեկամներ, և նրանց պաշտպանելու պատրվակով Իսրայելը, Թուրքիայի հետ միասին, ակնհայտորեն պատրաստվում է բաժանել Սիրիան: Օրերս Բաքվում հանդիպում տեղի ունեցավ Սիրիայի նախագահի և Իսրայելի ներկայացուցիչների միջև, և, ինչպես նշվում էր, որոշակի հարցերի շուրջ համաձայնություն ձեռք բերվեց:

Սիրիայի բաժանումը կարող է դառնալ նոր աշխարհակարգի կառուցման սկիզբ, առաջին հերթին՝ Մերձավոր Արևելքում, որտեղ գլխավոր գործող անձինք կլինեն Թուրքիան և Իսրայելը։ Այս նախադեպը կտարածվի ամբողջ տարածաշրջանում, որտեղ կարող են ի հայտ գալ նոր սահմաններ։ Էրդողանի մտադրությունը՝ փոխել սահմանադրությունը և երկիրը դաշնության վերածել՝ քրդական ինքնավարության ստեղծմամբ, տարածաշրջանը բաժանելու ծրագրի մի մասն է։

Պատահական չէ, որ Նիկոլ Փաշինյանը երեկվա բազմաժամյա մամուլի ասուլիսի ժամանակ գրեթե ոչինչ չասաց «խաղաղության պայմանագրի», «Բաքվի պայմանների» կատարման, Սահմանադրության փոփոխության և Երրորդ Հանրապետության հետ կապված այլ ծրագրերի մասին։ Մասնագետների կարծիքով՝ Երրորդ Հանրապետությունը վերացնելու համար լիարժեք նախապատրաստություն է ընթանում, և դրա համար խաղաղության պայմանագրեր կամ Սահմանադրություն չեն պահանջվում։

Հայտնի չէ՝ կստեղծվի՞ Չորրորդ Հանրապետությունը, թե՞ ոչ, բայց Սիրիայի հավանական բաժանումը, տարածաշրջանում նոր սահմանների վերաբերյալ համաշխարհային գործարքն, ըստ սահմանման չեն ենթադրում հայկական պետականության գոյություն։

Սա չափազանց ցավոտ է զգացվում նաև Իրանում, որտեղ բացահայտ խոսում են այն մասին, որ սիրիական ճակատից զինյալները՝ Բաքվի, Անկարայի և Թել Ավիվի միջև համաձայնությամբ, կարող են տեղափոխվել իրանական սահման՝ Ղարաբաղ, որտեղ կստեղծվեն թուրքական և իսրայելական բազաներ։

Իրանում գրում են, որ զինյալները Սիրիայից կարող են տեղափոխվել Միացյալ Նահանգների խնդրանքով՝ որպես Իսրայելի համար պոտենցիալ սպառնալիք և որպես տարածաշրջանում նոր սահմանների երաշխավորներ։

Նրանք կարող են վերաբնակեցվել Ղարաբաղում, ինչպես, ի դեպ, Ռուսաստանից վտարված ադրբեջանցի գործարարները։

Մեղրիի ապագա ճանապարհի աութսորսինգը կարող է նաև լավ հիմք դառնալ Իրանի սահմանին թուրքական և իսրայելական ռազմականացված ստորաբաժանումների տեղակայման համար։