Վաշինգտոնում տեղի ունեցած անպատվությունից և Հայաստանի կողմից սեփական հարավից հրաժարվելու մասին փաստաթղթի ստորագրումից հետո, Հայաստանի ռուսամետ ուժերի շրջանում սկսեցին «զգուշացումներ» հնչել. ուր որա Մոսկվան ուշքի գա և իր բոլոր ուժերը կներդնի Հայաստանի հարավի համար պայքարում, այ, կտեսնեք։ Արևմտյան մամուլը ևս փորձեց բացատրել Հայաստանի հարավի բանալ անեքսիան այն փաստով, որ իբր «Ռուսաստանին դուրս են մղում տարածաշրջանից, և սա արդեն լավ արդյունք է»։
Այս խոսույթը՝ այլ փաստարկների բացակայության նշան են։ Ինչպե՞ս միջազգային վերլուծաբանները բացատրեն կնքված համաձայնագրերի «դրականությունը» Հայաստանի համար։ Չկա որևէ օգուտ, որը կարելի է նշել որպես Հայաստանի կողմից ձեռքբերում։ Եվ որպեսզի սա չանվանեն ուղղակի անեքսիա, սկսեցին ասել, որ սա «Ռուսաստանի վտարումն» է տարածաշրջանից։
Սակայն Մոսկվան ամեն ինչ փչացրեց. նրա արձագանքը անսպասելիորեն բարեկամական էր, ինչը լիակատար շփոթության մեջ գցեց նրանց, ովքեր փորձում էին շահարկել ռուսական գործոնը և աճող «զայրույթը»։
«Հարավային Կովկասի հանրապետությունների ղեկավարների հանդիպումը Վաշինգտոնում, որը միջնորդվել է ամերիկյան կողմից, արժանի է դրական գնահատականի», – ասել է Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Նա միայն հիշեցրել է, որ «հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման ներկայիս փուլը սկսվել է Ռուսաստանի անմիջական աջակցությամբ և կենտրոնական դերով՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ամենաբարձր մակարդակով եռակողմ հայտարարության ընդունմամբ՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադարի և բոլոր ռազմական գործողությունների վերաբերյալ» և ռուսական խաղաղապահ զորքերի տեղակայմամբ։
«Ռուսաստանի մասնակցությամբ եռակողմ համաձայնագրերը, որոնցից ոչ մի կողմ առ այսօր չի դուրս եկել, մնում են արդիական։ Կարևոր է նաև հաշվի առնել Հայաստանի անդամակցությունը ԵԱՏՄին և միասնական մաքսային տարածքը, մասնավորապես՝ տարանցիկ բեռնափոխադրումների կազմակերպման առումով», – ասվում է մեկնաբանության մեջ։
Այսինքն՝ ոչ մի առարկություն, ամեն ինչ ОК է։ Քիչ էր մնում Զախարովան ասեր, որ այս ամենը Մոսկվան վաղուց համաձայնեցրել է Թուրքիայի հետ՝ Կարսի պայմանագրից դուրս գալու և Հայաստանը վերացնելու կոնտեքստում, և լավ է, որ Թրամփը ամեն ինչ արեց Ռուսաստանի և Թուրքիայի փոխարեն։
Այնուամենայնիվ, նա նշեց, որ «ցանկալի կլինի խուսափել Մերձավոր Արևելքում հակամարտությունների լուծման գործում Արևմուտքի օգնության տխուր փորձից»։
Այսպիսով, Մոսկվան ճանաչում է, որ Հայաստանը վերածվել է Սիրիայի և Պաղեստինի՝ միասին վերցված, որտեղ ոչ ոք չի կարողանում հասկանալ, թե ում պրոքսիներն են կռվում միմյանց դեմ և ով ունի բռնության օրինական իրավունք։
Ինչպես Ռուսաստանը սիրով զիջեց Սիրիան Թուրքիային և Իսրայելին, այնպես էլ զիջում է Հայաստանը։ Դրա դիմաց, իհարկե, Մոսկվան շատ ավելին կստանա. օգոստոսի 15-ին Ալյասկայում կկայանա Պուտին-Թրամփ հանդիպում, և չի բացառվում Ուկրաինայի բաժանումը։ Բացի այդ, Պուտինի և Թրամփի միջև «ընկերությունը» կարող է վերածվել ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ի 5-րդ հոդվածի վրա վետո դնելու խոստման, եթե Ռուսաստանը որոշի վերադարձնել Բալթիկան։
Իհարկե, այս ամենը անհարմար վիճակի մեջ է դնում Հայաստանի ռուսամետ ուժերին, որոնք հիմա չգիտեն՝ ինչ անել՝ հանե՞լ սուրը և «կռվել» Ռուսաստանի շահերի համար՝ Մոսկվայի փոխարեն, թե՞ սկսել գովաբանել Փաշինյանի և Թրամփի միջև կնքված գործարքը։
Շփոթությունն այնպիսին է, որ նույնիսկ Երևանի աղբանոցը հրդեհվեց։ Երկու օր է անցել այն բանից, երբ Երևանը համաձայնվեց իր սեփական տարածքի անեքսիային, իսկ Երևանում ամեն ինչ նման է Բաղդադին՝ շուկա, սրճարան, աղբի այրումից առաջացած մառախուղ և ամոթից կախ աչքեր։
Նաիրա Հայրումյան
