Վերջին ժամանակաշրջանում արցախցիներից շատերն են դիմում բնակապահովման ծրագրից օգտվելու համար։  Սակայն հավաստագիր ստանալով ու շահառու դառնալով՝ դեռևս չի նշանակում, որ կարող են հեշտությամբ բնակարան ձեռք բերել։ Հիմնական դժվարություններն սկսվում են հավաստագիր ստանալուց հետո, երբ մարդիկ ընկնում են տան փնտրտուքների մեջ։

Հատկացված հավաստագրով ոչ բոլորն են կարողանում համապատասխան տուն գտնել, քանի որ բնակարանների թանկացումն արդեն ակնհայտ է, իսկ շատ–շատերը բանկերից օգտվել չեն կարող՝ առանձնապես 60-ն անց անձինք։

Ընտանիքը, որի հետ զրույց ունեցանք, երկու հոգուց է բաղկացած։ Տղամարդը՝ Արցախյան առաջին պատերազմում զոհված ազատամարտիկ–սպայի հայր է։ Նա 92 տարեկան է, դուստրը՝ 62։ Բնակվում են Մասիսի գյուղերից մեկում։

Հավաստագիրն ստացել են մոտ 3 ամիս առաջ ու այդ օրվանից հարմար տուն են փնտրում։ Վարկային միջոցներից չեն կարող օգտվել, որովհետև համապատասխան տարիքում չեն և ոչ մի տեղ գրանցված աշխատող չեն։

Հայրը վրդովված պատմում է

-Հայաստանի տարբեր բնակավայրերում տուն ենք փնտրում, իհարկե, այն տեղերում, որտեղ մեկ շնչին տրամադրվում է 4 մլն դրամ գումար։ Տներ ենք նայել Լոռու մարզի Վանաձոր, Ստեփանավան քաղաքներում ու հարակից գյուղերում, Կոտայքի մարզի Հրազդան, Չարենցավան քաղաքներում, Արմավիրի մարզի մի քանի գյուղերում։ Ոչ մի տեղ չկարողացանք նորմալ պայմաններով տուն գտնել։ Այդ գումարով (8 մլն) հիմնականում քարուքանդ բնակարաններ են առաջարկվում, որտեղ հնարավոր չէ բնակվել առանց վերանորոգման, կահավորման։ Մտադիր ենք օրերս տուն նայել նաև Արարատ քաղաքում․ գո՞ւցե կարողանանք գտնել, թեև հույս չունենք։

Լավ կլիներ, որ արցախցիների բնակապահովման ծրագրի շրջանակներում ստեղծվի ինչ-որ մի կազմակերպություն, իր ձեռքը վերցնի գործընթացն ու օգնի բոլոր արցախցիներին՝ հեշտ կողմնորոշվելու, համապատասխան տուն գտնելու հարցում։

Տարիքս առած մարդ եմ․ կարող է վաղը չլինեմ։ Ի՞նչ պետք է անի իմ դուստրն այս հավաստագրով։ Պարզապես նա կմնա դրսում։ Ստեփանակերտում մենք երկու հարկանի առանձնատուն ենք թողել՝ տնամերձ հողամասով։ Չեմ հավատում, որ ես կտեսնեմ Արցախը, բայց հույսս չեմ կորցնում, որ այն կհասնի իմ սերունդներին։ Այնտեղ եմ թողել որդուս, կնոջս, նախնիներիս գերեզմանները։

Կարինե ԲԱԽՇԻՅԱՆ

2015 թվականի սեպտեմբերին Ստեփանակերտում կատարվեց այն, ինչը շատ արցախցիներ անվանեցին մեծ առաջընթաց նորարարական տեխնոլոգիաների ոլորտում: Բացվեց “Թումո” ստեղծագործական տեխնոլոգիաների կենտրոնի արցախյան մասնաճյուղը: Կենտրոնը դարձավ բոլոր արցախցի երեխաների և դեռահասների սիրելի վայրը: Նրանք հնարավորություն ունեցան փորձել իրենց նորարարական տեխնոլոգիաների ոլորտում և որոշել իրենց ապագա մասնագիտությունը: Երեխաներին սովորեցրին ժամանակակից մասնագիտություններ՝ ծրագրավորում, դիզայն, անիմացիա, լուսանկարչություն և այլն: Թումոյի շատ շրջանավարտներ կիրառել են ձեռք բերված գիտելիքները գործնականում և աշխատում են համապատասխան ոլորտներում:

Դայանա Խաչատուրյանը “Թումո Արցախում” լավագույն ուսանողներից և շրջանավարտներից մեկն է: Step1.am-ի հետ զրույցում Դայանան պատմեց “Թումո Արցախի”՝ իր ապագա կյանքի վրա ազդեցության մասին և կիսվեց հիշողություններով:

Ինչպե՞ս և ե՞րբ իմացար Թումոյի մասին։

Բացումից կարճ ժամանակ առաջ բոլորը խոսում էին քաղաքում բացվող նոր կրթական կենտրոնի մասին։ Մենք՝ երջանիկ դպրոցականներ, որոնք դեռ լիովին չէինք հասկանում նախագծի էությունը, գնացինք պարզելու, թե ինչ է այնտեղ կատարվելու։ Եթե չեմ սխալվում, ես 14 տարեկան էի։

Ի՞նչն է քեզ հետաքրքրել Թումոյում։ Պատմի մթնոլորտի մասին, ի՞նչ հիշողություններ ունես թիմի և ուսանողների մասին, կապ պահպանո՞ւմ ես նրանց հետ Արցախից արտաքսվելուց հետո։

Թումոյի գաղափարն ինձ դուր եկավ առաջին իսկ օրերից։ Եվ ես շարունակում եմ կարծել, որ շատ կարևոր է ոչ մեծ քաղաքներում ապրող երեխաներին ցույց տալ մեծ հնարավորություններ, կյանքի այլ տարբերակներ և նրանց մեջ սերմանել այն գաղափարը, որ դու՝ փոքրիկ մարդը, կարող ես ամեն ինչի հասնել, եթե փորձես։ Ես վայելում էի տարբեր երկրներից մարդկանց հետ շփումը, որոնք շատ հեռու են իմ երկրից, սեմինարների ժամանակ։ Ահա այսպիսինն էր ինձ համար Թումո Արցախ-ի առաջին սերունդը։

Հիշում եմ Կենտրոնի առաջին աշխատակիցներին, նրանց արձագանքողականությունը և բառացիորեն ամեն ինչում օգնելու պատրաստակամությունը։ Ես դեռ շփվում եմ նրանցից շատերի հետ։ Մենք հաճախ համագործակցում ենք շրջանավարտների հետ տարբեր աշխատանքային հարցերի շուրջ, չէ՞  որ մենք աշխատում ենք հարակից ոլորտներում։

Պատմի ուսումնական գործընթացի մասին, ի՞նչ էիր ուսումնասիրում և որ ոլորտներն ես ամենաշատը սիրել։

Ուսումնական գործընթացն այդ ժամանակ բավականին նոր էր Արցախի համար՝ մենթորներ, հրավիրված մասնագետներ, նրանց հետ համատեղ աշխատանք, տեղեկատվություն ստանալու և ստուգելու ծավալուն գործընթաց և շատ ավելին։ Անձամբ ես խորացել եմ ավելի ստեղծագործական մասի մեջ՝ լուսանկարչություն, կարճամետրաժ ֆիլմերի ստեղծում, մոդելավորում և այլն։

Ստացած գիտելիքները կիրառե՞լ ես գործնականում, եթե այո, ապա ինչպե՞ս։

Ես աշխատում և սովորում եմ ստեղծագործական ինդուստրիաների, գովազդի, հասարակայնության հետ կապերի ոլորտում։ Եվ անկասկած, հիմքը դրվել է Թումոյում։

Պատմիր, թե ինչպես ես ապրում տեղահանությունից հետո, ինչո՞վ ես զբաղվում, ի՞նչ ծրագրեր ունես ապագայի համար։ Որտե՞ղ եք պատկերացնում ապագա կյանքդ՝ Հայաստանում, թե՞ արտերկրում։

Ես վերջերս եմ ավարտել համալսարանը, աշխատում եմ մարքեթինգային գործակալությունում իվենթ-կազմակերպման ոլորտում։ Փնտրում եմ հնարավորություններ սովորելու և այլ ոլորտներում։ Ես միշտ կողմ եմ նոր հետաքրքրություններին և հայտնագործություններին։ Դեռևս պաշտում եմ ստեղծագործականության ցանկացած դրսևորում իմ կյանքում։ Արդյո՞ք ես պատկերացնում եմ իմ կյանքը Հայաստանում, թե դրանից դուրս՝ դժվար հարց է, որը հստակ պատասխան չունի, բայց արդյո՞ք ես ինձ տեսնում եմ շատ, բոլորովին տարբեր վայրերում։ Այո։

Կարոտո՞ւմ ես Արցախը։ Կվերադառնայի՞ր Ստեփանակերտ։ Եթե այո, ապա ի՞նչ պայմաններում։

Չի կարելի դադարել կարոտել այն վայրը, որտեղ մեծացել և կայացել ես, հատկապես, եթե այս վայրը այլևս քեզ չի պատկանում։ Շատ դժվար է շրջապատի մարդկանց բացատրել, թե ինչու է քո աչքերում դեռևս այդքան տխրություն զգացվում տան, Արցախի երեխաների մասին անգամ չնչին հիշատակման ժամանակ։ Բայց նրանք պարտավոր չեն դա հասկանալ։ Այս ցավը իմն է, ապրում է ներսումս և օգնում է ինձ գնահատել այն, ինչ ունեմ հիմա։

Ես իսկապես հավատում եմ, որ Արցախը կախարդական վայր է, մի ուտոպիա, որտեղ միշտ լավ է, գոնե ինձ համար։ Այդ ժամանակվանից ի վեր շատ բան է փոխվել։

Բայց այսօրվա իրականություններում վերադառնալու համար պետք է հաշվի առնել բազմաթիվ որոշիչ գործոններ։ Սա նույնպես բարդ հարց է։

Արսեն Աղաջանյան

«Հայաստանում երբեք ոչ մի ժամանակաշրջանում այսպիսի իրավիճակ չի եղել, որ իրավապաշտպանությունը իջեցվի զրոյի։ Գրեթե բոլորն առաջնորդվում են քաղաքական հայացքներով, Հայաստանում այսօր իրավապաշտպանություն չկա»,- Step1.am-ի հետ զրույցում ասում է իրավապաշտպան Ժաննա Ալեքսանյանը՝ անդրադառնալով այս փուլում հնչեղություն ունեցող քրեական գործերով դատավարություններին ու դրանց վերաբերյալ իրավապաշտպան համայնքի վերաբերմունքին։

Ալեքսանյանի խոսքով՝ ականատես եղանք, թե ինչ բացահայտ քաղաքական քարոզ է իրականացվում Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ այսպես կոչված «ահաբեկչության նախապատրատսման» գործով։ «Նույնիսկ Ազգային ժողովում հայտարաություն ընդունվեց, որ բոլորը պետք է գնահատական տան, այսինքն՝ համաձայնեն իրենց տեսակետի հետ, նույնսիկ հասարակական սեկտորին են կոչ արել։ Ոչ մի իշխանության ժամանակ այսպիսի պարտադրանք չի եղել, ես չեմ բացառում, որ այս պարտադրանքը կհասնի նրան, որ նույնիսկ հետապնդումներ կլինեն։ Եվ իրավապաշտպաններ չկան, որոնք կխոսեն այս դատավարությունների մասին»,- ասաց նա։

Իրավապաշտպան ժաննա Ալեքսանյանն իշխանամերձ շրջանակների կողմից թիրախավորվել է այն բանի համար, որ անդրադարձել է Բագրատ սրբազանի գործով հրապարակված ձայնագրություններին։ «Գեներալի կոչումով գլխավոր դատախազը անխոցելի կեցվածքով Ազգային Ժողովում պնդում էր ահաբեկչության նախապատրաստում մեղադրանքը, մասնավորապես հղումներ անելով գաղտնալսված ձայնագրությանը, որն արդեն իսկ լայնորեն տարածվել էր հանրության շրջանում։ Տեւական ժամանակ է՝ փաստաբաննեերը հրապարակել են ձայնագրության ամբողջական տարբերակը եւ ներկայացրել տիկին դատախազի պնդումների հակառակ պատկերը, այսինքն՝ ամբողջությամբ ժխտել են մեղադրանքի, որքան հասկանում եմ, հիմնական մասը։ Տիկին դատախազ, ինչո՞ւ եք լուռ։ Դուք պարտավոր եք եիս մեկ անգամ այցելել ԱԺ եւ բացատրություններ տալ, եթե, իհարկե ձեր նպատակը միայն հանրությանը մոլորության մեջ գցելը չէր։ Ի վերջո դուք եք պատասխանատու մեղարանքի համար»,- Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում գրել էր Ժաննա Ալեքսանյանը։

Նա նշում է, որ փաստաբանների հրապարակածով ժխտվեց հիմնական թեզը, որ ահաբեկչություն է նախապատրաստվել։ «Եվ նույնիսկ դրանից հետո ես չեմ լսել, որ հասարակական սեկտերից, իրավապաշտպան կազմակերպություններից մեկը խոսել է այդ մասին։ Ես գրեցի դատախազի այդ պահվածքի մասին՝ հիմա գնա ու քո մեղադրանքը պաշտպանիր, ասա տեսնենք՝ եղել է դա, թե՞ չի եղել, դու էիր պնդում, ավելի շուտ՝ ստում։ Բայց երբ ես գրառումներ եմ անում, արդեն ինձ էլ են սաստում եւ այն զոմբիական մտածողությամբ, թե իբր Միքայել սրբազանի կոչով կարող էին հարյուրավոր մարդիկ զոհվել։ Այսինքն՝ ես հասկացա, որ ինձ էլ են զգուշացնում մերձիշխանական շրջանակները»,- ասաց Ալեքսանյանը։

Ինչ վերաբերում է Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանի գործին՝ Ժաննա Ալեքսանյանն ասում է, որ նրա հարցազրույցներում իշխանությունը բռնազավթելու եւ հեղաշրջում իրականացնելու ոչ մի կոչ չկա, ինչը նրան առաջադրված մեղադրանքի հիմքում է դրված։ «Սա ցույց է տալիս, որ վարչապետն այս ձեւով շարունակեց պայքարը եկեղեցու դեմ՝ բարձրաստիճան հոգեւորականներին դատապարտելով։ Ես հետեւում եմ դատավարություններին եւ տեսնում եմ դատարանի կեցվածքը, բացահայտորեն գործը տանում են այն ուղղությամբ, որ պատժեն։ Եվ այս համատարած լռության մեջ մարդիկ դատապապարտվելու են, այս հերքված մեղադրանքներով դատապարտվելու են։ Նույնը վերաբերում է Սամվել Կարապետյանի գործին, Նիկոլ Փաշինյանն ինչ ուզում է, այն էլ անում է»,- հավելեց իրավապաշտպանը։

Ժաննա Ալեքսանյանի խոսքով՝ հազարավոր դատավարություններ ենք տեսել, բայց այսպիսի ցածրորակ, չհիմնավորված քննություն չի եղել։

«Բայց արձագանք չկա, թե այս մարդիկ ի՞նչ մեղք են գործել, որ իրենց վրա ահաբեկչության, իշխանությունը զավթելու հոդվածներ եք դրել։ Ոչ իրավապաշտպաններ կան, ոչ էլ իրավապաշտպանություն կա։ Նաեւ դա է հանգեցնում այս որակի դատավարությունների, եթե չկա հսկողություն։ Նախկինում եւ հայտարարություններ էին լինում, եւ մենք փաստաբանների հետ ասուլիսներ էինք տալիս։ Հիմա ակնհայտ ապօրինի դատավարություններ են ընթանում եւ Միքայել սրբազանի, եւ Բագրատ սրբազանի գործերով, նրանք մեր մեղքերը վերցրել են իրենց վրա եւ այս լռության պայմաններում դատվում են»,- ասաց նա։

Ռոզա Հովհաննիսյան