Ստեփանակերտի մոտ գտնվող Հայկազովի բենզինի պահեստում տեղի ունեցած ավերիչ հրդեհից երկու տարի անց այս գործում մեղադրյալներ չկան: Հայաստանի Քննչական կոմիտեի կողմից սկսված քննությունը դեռևս անավարտ է, և կան կասկածներ, որ այն փակվել է։
Մեկ տարի առաջ լրատվամիջոցները հաղորդեցին, որ Քննչական կոմիտեն հարցաքննել է վկաներին և զոհերին, բայց կասկածյալներ չի բացահայտել։
Աղետից մեկ ամիս անց, Արցախի հանրային հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում, Սամվել Շահրամանյանը միջադեպը վերագրեց խուճապին և քաոսին։ Շահրամանյանը կոչ արեց Քննչական կոմիտեին հետևողական լինել, հետաքննել բոլոր հանգամանքները և գտնել մեղավորներին։
Հիմնական հարցերը մնում են բաց. դա դիվերսիա՞ էր, թե՞ ողբերգական պատահականություն: Ի՞նչ ճակատագիր ունեն 22 անհետ կորած անձինք: Կա՞ն արդյոք հիմքեր կարծելու, որ նրանք ողջ են և պատանդ են պահվում Ադրբեջանում: Հետաքննվե՞լ է ականատեսների կողմից հիշատակված անօդաչու թռչող սարքի վարկածը:
«Ոչ ոք, ոչ ոք ինձ չի համոզի, որ անձրևի և հեղեղի ժամանակ պայթյունը տեղի է ունեցել ծխախոտի պատճառով։ Զոհերի ընտանիքները այդպես էլ որևէ հետաքննություն կամ ցավակցություն չեն ստացել։ Ինձ անվերջ տանջում է հարցը. ինչո՞ւ էր սա պետք բարձրագույն տերություններին, այդ պահին մեր ապրած բոլոր սարսափներից բացի։ Ի՞նչ էին նրանք ուզում ասել։ Որ զոհվածների հոգիները մնան իրենց հայրենիքում, որ մենք բոլորս մնանք մեր հայրենիքո՞ւմ։ Փաստը մնում է փաստ. այդ հրեշավոր պայթյունից հետո նույնիսկ նրանք, ովքեր որոշել էին մնալ Արցախում, չնայած մահացու վտանգին, սկսեցին հավաքվել։ Այդ պահին մենք վստահ էինք, որ թուրքերը մեզ այսպես էին ուղարկում՝ հուսահատեցնելու համար մնալուց, որպեսզի հասկանայինք, թե ինչ է սպասվում ողջ մնացածներին», – գրել է Նունե Առաքելյանը Ֆեյսբուքում։
219 զոհ, 300 վիրավոր, 22 անհետ կորած։ Տեղի ունեցածը ահաբեկչություն է, գրում է Նորություններ Արցախից աղբյուրը։
Հայաստանի քննչական մարմինները ինչ ասես քննում են․ Շուշիի հանձնման հետ կապված գործերը, որի շրջանակներում ավելի քան երեք տարի է, ինչ բանտարկված է Արցախի պաշտպանության նախկին նախարար Միքայել Արզումանյան։ Մեկ այլ պաշտպանության նախարար՝ Ջալալ Հարությունյանը, վերջերս դատապարտվել է ազատազրկման պատերազմի ժամանակ անփույթ գործողությունների համար։ Սամվել Շահրամանյանը բազմիցս կանչվել է հարցաքննության՝ 2023 թվականին Արցախում թողնված մեծ քանակությամբ ռազմական տեխնիկայի վերաբերյալ։
Բայց այն հարցը, թե արդյոք հայտնի՞ էր 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին նախատեսված ագրեսիայի մսսին, որի հետևանքով զոհվել էր ավելի քան 250 մարդ, այդ թվում՝ քաղաքացիական անձինք, և ով է մեղավոր բենզալցակայանում հրդեհի համար, քննության առարկա չէ։
Այս հարցերին պետք է պատասխան տրվի։ Սամվել Շահրամանյանը վերջերս հայտարարել է, որ սեպտեմբերյան օրերին անընդհատ կապի մեջ է եղել Նիկոլ Փաշինյանի հետ։ Արդյո՞ք Փաշինյանը զգուշացրել է նախատեսված ագրեսիայի մասին։ Արդյո՞ք հայկական հետախուզությունը գիտեր դրա մասին։ Եթե ոչ, ապա ի՞նչո՞վ էր զբաղված այդ հետախուզությունը։
Այս հարցերը հավերժ կմնան որպես սև բիծ հայկական պետականության վրա, որը չկարողացավ կամ չցանկացավ կանխել աղետը, որը դժոխք դարձավ 150,000 մարդու համար։
Երեկ Արամ Խաչատրյանի տուն թանգարանում կազմակերպվել է <<Ծնվել եմ Արցախում>> ծրագրի անդրանիկ համերգը։
Դահլիճը լեփ-լեցուն էր երաժշտասեր հասարակությամբ։ Մարդիկ եկել էին ունկնդրելու պատանի երաժիշտների ելույթները, գնահատելու նրանց կատարողական վարպետությունը և երաժշտության հանդեպ անմնացորդ նվիրումը։
Համերգը մի յուրահատուկ ճամփորդություն էր դասական երաժշտության աշխարհ, որտեղ հանդիսատեսի առաջ իրենց առաջին սոլո ելույթներով ներկայացել են ծրագրի բոլոր 23 մասնակիցները։
Համերգը ոչ միայն երաժշտական իրադարձություն էր, այլև այն ճանապարհի խորհրդանշական արդյունքը, որը պատանիներն անցել են վերջին ամիսների ընթացքում՝ նոր իրականության մեջ շարունակելով իրենց երաժշտական կրթությունն ու նոր գիտելիքների ձեռք բերումը։
Արցախցի երաժիշտները մեծ պատասխանատվությամբ ու սիրով էին հանդես գալիս։ Նրանց համար այս օրը նշանակալից է, քանի որ համերգային ծրագրով առաջին անգամ են ներկայանում հանդիսատեսին, իսկ ծրագրի խորագիրը՝ <<Ծնվել եմ Արցախում>> ավելի մեծ հպարտություն է ներշնչում ու պարտավորեցնում լինել լավագույնը։
Պատանի երաժիշտների համերգը ծրագրի առաջին կարևոր մշակութային ելույթը դարձավ, որը կրկին ապացուցեց, որ ամենադժվար պայմաններում անգամ արվեստը շարունակում է մնալ ուժի, տոկունության և հույսի աղբյուր։
2023 թվականի բռնի տեղահանումից հետո նախաձեռնված <<Ծնվել եմ Արցախում>> կրթական ծրագրի նպատակն է պահպանել և զարգացնել Արցախում ծնված, այսօր Հայաստանում ապրող տաղանդավոր պատանի երաժիշտների մշակութային ժառանգությունը և շարունակում է իր կարևոր առաքելությունը՝ աջակցել Արցախից տեղահանված պատանի երաժիշտների մասնագիտական կրթությանը և մասնագիտական զարգացմանը։
Ծրագրի գաղափարը Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր, UNICEF-ի ազգային դեսպան Սերգեյ Սմբատյանինն է։
Ծրագրի շրջանակում ընտրված 23 պատանի երաժիշտներ 5 տարի շարունակ ստանալու են խորացված մասնագիտական կրթություն և հնարավորություններ՝ ելույթ ունենալու աշխարհի տարբեր բեմերում հնչեցնելով՝ <<Ծնվել եմ Արցախում>> արտահայտությունը։
Ծրագիրն իրականացվում է <<Մենք ենք մեր սարերը>> զարգացման գործակալության, <<Հայաստան>> համահայկական հիմնադրամի Գերմանիայի և Նիդերլանդների տեղական կառույցների, Ամերիկայի հայ ավետարանչական ընկերակցության Հայաստանի մասնաճյուղի, ԴԻԱԼՈԳ կազմակերպության, <<Իգնայթ>> ՍՊԸ և անհատ բարերարներ՝ Կարո Սարգսյանի և Հայկ Եգանյանի աջակցությամբ։
Կարինե ԲԱԽՇԻՅԱՆ
Երեկ լուրեր տարածվեցին Բորիս Ավագյանի ողբերգական մահվան մասին Սանկտ Պետերբուրգի հայկական հյուպատոսության զուգարանում, որտեղ՝ ինքնասպանությունից կամ սպանությունից ընդամենը մի քանի ժամ առաջ նա դիմել էր հայ հանրությանը՝ խնդրելով նրան արտահանձնել Հայաստան։
Բորիս Ավագյանի մահը նույնքան անիրական է, որքան նրա կյանքը՝ լի խաբեությամբ, ֆանտազիայով և արկածներով։
2020 թվականին Հայաստան ժամանած Բորիս Ավագյանը, որը ներկայանում էր որպես գնդապետ, անմիջապես հայտնվեց լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում։ Բարձրաձայն կանխատեսումները, հայտարարությունները, մեղադրանքներն ու դատապարտումները, ավելի մանրակրկիտ ուսումնասիրությունից հետո, պարզվեցին, որ պարզապես փուչ աղմուկ էին, բայց նախքան փուչիկի պայթելը, նա կարողանում էր վստահություն ձեռք բերել, հայտնվել իրադարձությունների կիզակետում և անվտանգ խուսափել պատասխանատվությունից։
Ոմանք նրան համարում էին գաղտնի ծառայությունների գործակալ, թեկուզ ասում էին, որ գործակալներն այդքան բացահայտ չեն լինում, ոմանք՝ փող աշխատող խաբեբա, բայց հայ փաստաբան Տիգրան Աթանեսյանը նրան անվանեց ժամանակակից Օստապ Բենդեր։
Բորիս Ավագյանի արկածների ու ավանտյուրաների սյուժեներով կարելի է ֆիլմեր նկարահանել և զարմանալ, թե ինչպես է այս մարդը ոչնչից կարողացել շահել կարևոր մարդկանց վստահությունը և նույնիսկ զբաղեցնել պատասխանատու պաշտոններ։
Դեռ 2021 թվականի դեկտեմբերին Բորիս Ավագյանը ձերբակալվել է Մոսկվայում։ Հայկական թերթերից մեկը կապվել է նրա հետ կնոջ՝ Էլենի միջոցով։ Ի պատասխան՝ նա սկանդալային հայտարարություն է արել Մաքսային ծառայության ղեկավար Շուշանիկ Ներսիսյանի մասին։ Ավագյանը պնդել է, որ իբր Մոսկվայում ձերբակալվել է Հայաստանի գլխավոր դատախազության բողոքի հիման վրա։ Ավագյանը «խոստովանել» է, որ 2018 թվականի հունիսին օգնել է Շուշանիկ Ներսիսյանին և Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած «բանդայի» մնացած անդամներին խուսափել մաքսային տուրքերից՝ իբր «խնայված» գումարը հայկական հետախուզությանը ուղղորդելու համար։ Նա ասել է, որ հավատացել է Փաշինյանի բանդային, բայց ավելի ուշ հասկացել է, որ նրանք յուրացրել են գումարը, և հայտնել է այդ մասին Ազգային անվտանգության ծառայության ղեկավար Արթուր Վանեցյանին։ Արդյունքում, Ավագյանին արգելվել է մուտք գործել Հայաստան, և որևէ մեղադրանք չի առաջադրվել։
Fip.am-ը պարզեցլ էր, որ Ավագյանը 2016 թվականի հուլիսին նույնպես ձերբակալվել էր Ռուսաստանում՝ հարկերից խուսափելու մեղադրանքով։ Սակայն սեպտեմբերին նա փախել էր տնային կալանքից՝ Ավստրիայի և Ֆրանսիայի միջոցով հայտնվելով Հայաստանում և հրաժարվել Ռուսաստանի քաղաքացիությունից։
2020 թվականի Արցախյան պատերազմի ժամանակ նա կարճ ժամանակով աշխատել է որպես Արցախի Ազգային ժողովի նախագահի հատուկ հարցերով խորհրդական։ Պատերազմից հետո Ավագյանը նշանակվել է Արցախի նախագահի ներկայացուցիչ, ևս հատուկ հարցերով, այնուհետ՝ փրկարար ծառայության պետի տեղակալ։ Դրանից առաջ նա կարճ ժամանակով եղել է Արթիկի փոխքաղաքապետ։
Արցախում բարձր պաշտոններ զբաղեցնելու ընթացքում Բորիս Ավագյանը սկանդալային հայտարարություններ է արել։ Սկզբում նա լրտեսության մեջ է մեղադրել HALO Trust բրիտանական կազմակերպությանը, որը զբաղվում էր ականազերծմամբ Արցախում։ Հետագայում նրան ազատել են Արցախի նախագահի աշխատակազմում իր պաշտոնից, որը նա զբաղեցնում էր հասարակական հիմունքներով։ Այնուհետև, Հայաստանի Ազգային ժողովում, Ավագյանը քննադատել է «Իմ քայլը» կուսակցության պատգամավորին գերիների հարցով և ազատվել Արցախի փրկարար ծառայության պետի տեղակալի պաշտոնից։ Հետո նա պնդել է, որ երեք գերի վերադարձվել են իր ջանքերի և գեներալ Մուրադովի հետ ընկերական կապերի շնորհիվ, սակայն պարզվել է, որ գերիները վերադարձվել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերով։
Ինչպես հայ լրագրողներն այն ժամանակ պարզեցին, մինչև Հայաստան ժամանելը, Ավագյանն ամուսնացել է Լենինգրադի մարզի նախկին փոխդատախազ Արմեն Առաքելյանի դստեր հետ։ Անմիջապես դրանից հետո նա պետական պաշտոններ է զբաղեցրել Ռուսաստանի Դաշնային գույքի կառավարման գործակալությունում և Պետական գրանցման, կադաստրի և քարտեզագրության դաշնային ծառայությունում, որտեղից հետագայում ազատվել է աշխատանքից, նույնպես սկանդալով։
Այնուհետև Ավագյանը սկսել է լուրեր տարածել, որ շուտով դառնալու է Հայաստանի ներկայացուցիչը ԵԱՏՄ խորհրդում և արդեն հարցազրույցներ էր տալիս որպես ԵԱՏՄ պաշտոնյա։ Նա միաժամանակ բողոքներ էր գրում Դաշնային մաքսային ծառայության և Դաշնային անվտանգության ծառայության (ԱԱԾ) պաշտոնյաների հասցեին՝ մեղադրելով նրանց կոռուպցիայի մեջ։
Հայաստան ժամանելուց հետո նա դարձել է Արթիկի փոխքաղաքապետ, որտեղ նա պլանավորում էր բացել ազատ տնտեսական գոտի, սակայն կառավարությունը մերժել է Նյու-Վասյուկիի նախագիծը։ Նրա կինը հայտնել է, որ Ավագյանը պլանավորում էր ներգրավել 50 միլիոն դոլար իրանական կապիտալ։
2020 թվականի պատերազմի սկսվելուն պես Ավագյանը հայտնվել է Արցախում՝ գնդապետի կոչումով, և պարզ չէ, թե արդյոք որևէ մեկը ստուգել է նրա կոչումը։
Ռուսական լրատվամիջոցները հաղորդել են, որ նա մասնակցում էր Արցախում ռուսական ուղղափառ եկեղեցու կառուցմանը։
Խծաբերդում 60 հայ զինվորների գերի վերցնելուց հետո նա ներկայացել է որպես գերիների վերադարձի պատասխանատու անձ, չնայած նրա դերը անհասկանալի էր։ Այդ ժամանակ հաղորդվում էր, որ նա ընկեր է եղել Արցախի հրամանատար գեներալ Մուրադովի հետ։ Ավագյանը հետագայում խոստովանեց, որ Մուրադովի հետ իր հարաբերությունները պարզապես «լավ գործնական» էին։
Ավագյանը պաշտպանել է Արցախում ռուսերենը որպես երկրորդ պաշտոնական լեզու ճանաչող օրենքի ընդունումը, ինչպես նաև կոչ է արել Ղրիմը ճանաչել որպես Ռուսաստանի մաս։ Առաջին օրենքն ընդունվել է, բայց Արցախը այդպես էլ չի ճանաչել Ղրիմը։
Մարտ ամսին, հղում անելով Ավագյանին, հաղորդվել է, որ HALO Trust-ը Թուրքական հետախուզական ծառայություններին է հանձնում Արցախում ականապատ դաշտերի քարտեզներ։ Այս տեղեկատվությունը հետագայում չհաստատվեց, բայց աղմուկ առաջացրեց։
Նրա կինը նշել է, որ ամուսնու Ռուսաստանում կալանավորումը կապված է Ռուսաստանում և Հայաստանում ենթադրաբար գործող թուրքական հետախուզական ցանցի մասին նրա տեղեկատվության հետ, և որ նրան պարզապես հարցաքննում են։
2021 թվականի նոյեմբերի 18-ին Ավագյանը հաղորդել է Բաքվում գտնվող հայ գերու մասին, որը վիրահատվել էր, և Բաքուն իբր խոստացել էր վերադարձնել նրան հայկական կողմին: Նա պնդել է, որ գերիների և անհետ կորածների ցուցակ չկա, չնայած ՀՀ պաշտպանության նախարարությունն արդեն իսկ ցուցակը փոխանցել էր Մուրադովին: Նա նաև հաղորդել է գերիների և ռուսական կողմի գործունեության մասին տեղեկություններ, որոնք հետագայում չեն հաստատվել։
2021 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Ավագյանը իր Ֆեյսբուքյան էջում գրել է, որ Փաշինյանը շուտով կզիջի Տավուշի վեց գյուղերը, կսկսվի սահմանազատումը և ամեն ինչում կմեղադրի ռուսներին։
Մինչ այդ՝ 2021 թվականի ապրիլի 19-ին, Ավագյանը պնդել է, որ հայկական պետությունը չպետք է թույլ տա, որ մեկ այլ պետություն, մասնավորապես Ռուսաստանը, զբաղվի գերիների խնդրով, քանի որ Մոսկվան որևէ նման պատասխանատվություն չի կրում: Նույն օրը նա ազատվել է Արցախի փրկարար ծառայության պետի տեղակալի պաշտոնից։
2021 թվականի ապրիլի 20-ին Արցախի փրկարար ծառայությունը ներկայացրել է Բորիս Ավագյանի ազատման իր հիմնավորումը՝ նշելով պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահումը և էթիկական չափանիշների խախտումը։ Նա ոչ մի լիազորություններ չունի լուծելու գերիների, պատանդների կամ անհետ կորած անձանց հետ կապված հարցերը և գործում է սեփական նախաձեռնությամբ, նշվում է հայտարարության մեջ։
Բորիս Ավագյանը Արցախում որևէ պաշտոն չի զբաղեցրել և չի կարող ներկայանալ որպես Արցախի նախագահի նախկին ներկայացուցիչ, 2021 թվականին հայտարարել է Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի մամուլի քարտուղար Լուսինե Ավանեսյանը։
Նա կոչ է արել լրատվամիջոցներին չներկայացնել Ավագյանի մեկնաբանությունները որպես Արցախի ղեկավարության ներկայացուցչի կարծիք։
2022 թվականի փետրվարին 41-ամյա Բորիս Ավագյանը հայտարարվել է հետախուզման մեջ Հայաստանում։ Shamshyan.com կայքի փոխանցմամբ՝ նա հետախուզվում էր հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված գույքը օրինականացնելու և խոշոր չափերի փողերի լվացման մեղադրանքով։
2025 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Ռուսաստանում տնային կալանքի տակ գտնվող Ավագյանը «Փաստինֆո»-ին հայտնել է գործարար Արայիկ Ամիրխանյանի ձերբակալության մասին, որը մեղադրվում էր Ռուսաստանում նախկին Գերագույն ռադայի պատգամավոր Իլյա Կիվայի սպանության մեջ, որ Ամիրխանյանը, իբր, եղել է Հայաստանում լրտեսությամբ զբաղվողների թվում։
Ավագյանը հայտնել է, որ Ամիրխանյանը, իբր, կապեր է ունեցել երգիչ Հայկոյի կնոջ՝ Անաիտ Սիմոնյանի, քրեական հեղինակությունների և Ռուսաստանի դեմ աշխատող այլ անձանց հետ։
Ազգային անվտանգության ծառայությունը (ԱԱԾ) գործ չհարուցեց, չնայած Ավագյանը, իբր, ասել էր, որ Ամիրխանյանն աշխատում էր Ուկրաինայի հետախուզական ծառայությունների համար՝ նրանց փոխանցելով այն տեղեկությունները, որոնք Ուկրաինան փոխանցում է հետո Ադրբեջանին։
Ի դեպ, ըստ ռուսական լրատվամիջոցների, Ռուսաստանում Ավագյանի դեմ մեղադրանքները հանվել են՝ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության հետ նրա պայմանագրի դիմաց, որը Ավագյանը հետագայում խզել է։ Պարզ ասած՝ նա հրաժարվել է մասնակցել Ուկրաինայի հետ պատերազմի։ Դրանից հետո նրա դեմ գործը վերաբացվել է, և սա դարձել է նրա վերջին արկածը։
Ինչքանով է Ավագյանի մահը կապված Ամիրխանյանի ձերբակալության, Ուկրաինայի, հետախուզական ծառայությունների և իրական կյանքի հետ, և արդյոք նա տեղեկացված անհատ էր, թե պարզապես հնարամիտ ֆանտազյոր, պատմությունը, հավանաբար, երբեք չի իմանա, քանի որ նրանք, ով նրան վստահում էին, դժվար թե խոստովանեն, որ իրենց ամոթակի ձևով խաբել են։
2023թ. սեպտեմբերի 19-ին զոհված զինվորներին հնարավոր եղավ միայն 24-ին հուղարկավորել: Ամոնիակի եւ դիզելի հոտը միախառնվել եւ տարածվել էր Եղբայրական գերեզմանատանը:
Մարութ Վանյան
Ուկրաինան ցերեկը օդային հարված է հասցրել Ռուսաստանի Նովոռոսիյսկ քաղաքի վրա, որտեղ գտնվում են Սևծովյան նավատորմի մնացորդները: Անօդաչու թրչող սարքերի և անօդաչու նավակների հարձակման հետևանքով զոհվել է երկու մարդ, վիրավորվել են մի քանիսը, վնասվել են բնակելի շենքեր, հյուրանոց և Կասպյան խողովակաշարի կոնսորցիումի գրասենյակը։
Հարվածը թիրախավորել է “Նովոռոսիյսկ” հյուրանոցի շրջակայքը՝ վնասելով հինգ շենք, այդ թվում՝ բնակտլի: Վերջին տեղեկությունների համաձայն՝ երկու մարդ զոհվել է, յոթը՝ վիրավորվել: Քաղաքում հայտարարվել է արտակարգ դրություն:
Նիկոլ Փաշինյանը կմասնակցի Մոսկվայում կայանալիք Գլոբալ ատոմային ֆորումին, հայտնել է Կրեմլի մամուլի ծառայությունը։
Ավելի վաղ ՀՀ խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողներին հայտնել էր, որ Մոսկվայում նախատեսվում է Հայաստանի և Ռուսաստանի ղեկավարներ Նիկոլ Փաշինյանի և Վլադիմիր Պուտինի հանդիպումը։ Նա այս հայտարարությունն արել է՝ մեկնաբանելով այն տեղեկությունները, որ Փաշինյանը պլանավորում է մասնակցել սեպտեմբերի վերջին Մոսկվայում կայանալիք Համաշխարհային ատոմային շաբաթին։
Նշվում է, որ Պուտինը ելույթ կունենա սեպտեմբերի 25-ին՝ Ռուսաստանի միջուկային արդյունաբերության 80-ամյակին նվիրված Գլոբալ ատոմային ֆորումում։
«Ռուսաստանի ղեկավարի հետ միասին ֆորումին կմասնակցեն Բելառուսի Հանրապետության նախագահ Լուկաշենկոն, Մյանմայի Միության նախագահի պաշտոնակատար Մին Աուն Հլայնը, ՀՀ վարչապետ Փաշինյանը, Եթովպիայի Դաշնային Դեմոկրատական Հանրապետության վարչապետ Ահմեդը, Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության (ՄԱԳԱՏԷ) գլխավոր տնօրեն Գրոսին, ինչպես նաև Իրանի Իսլամական Հանրապետության, Ուզբեկստանի Հանրապետության, Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետության, Նիգերի Հանրապետության և մի շարք մասնագիտացված կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ», – ասվում է հայտարարության մեջ։
Փաշինյանը կարող է Մոսկվայում մնալ մի քանի օր։
Դատավոր Արմինե Մելիքսեթյանը հրապարակեց Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանի գործով վերդիկտը, որով Աջապահյանին մեղավոր ճանաչեց:
«Հետևությունն այն է, որ Միքայել Աջապահյանին պետք է մեղավոր ճանաչել ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 422 հոդվածի 2-րդ մասով առաջադրված մեղադրանքով: Վերդիկտով խափանման միջոցը թողնվել է անփոփոխ՝ իր սահմանափակումներով», – հայտարարեց դատավերը:
Սեպտեմբերի 29-ին նշանակվեցին լրացուցիչ դատալսումներ ժամը 15:30-ին:
Նյու Յորքում կայացած «Միջին միջանցքի երկայնքով. հաղորդակցություն, ֆինանսներ և էներգետիկա» 6-րդ Կասպիական գործարար ֆորումում Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը հայտարարել է, որ Հայաստանում սկսվել են «Թրամփի ուղու» վրա աշխատանքները։
Ադրբեջանի նախագահի օգնականը նշել է, որ «Բաքվից մինչև Զանգիլան և Հայաստանի հետ սահման երկաթուղու նախագծի իրականացումը սկսվել է 2020 թվականին» և նախատեսվում է ավարտել մինչև 2026 թվականի կեսերը։
«Ինչպես նաև աշխատանքներ են տարվում Հայաստանի տարածքում գտնվող Զանգեզուրի միջանցքի 42-կիլոմետրանոց հատվածում։ Դրանցում ներգրավված են ԱՄՆ-ի մեր գործընկերները»,- հայտարարել է Հաջիևը, հայտնում է haqqin.az-ը։
Բաքուն չի թաքցնում, որ «Թրամփի ճանապարհի» հայկական հատվածի վրա ամերիկյան կողմից “Թուրքիայի ընկերները” կաշխատեն: Իրականում, TRIPP-ի անվան մեջ «Թրամփի ճանապարհը» հեշտությամբ կարող է դառնալ «Թուրքիայի ճանապարհ»:
«Ի՞նչ կլինի, եթե հայ ժողովուրդը հրաժարվի Արցախ վերադառնալու նպատակից, կլինի հայոց պետականության անկում, որովհետեւ կստացվի, որ մենք մեր հավաքական իրավունքներից, մեր հայրենիքի, մեր ժառանգության, մեր անհատական իրավունքների հանդեպ պատասխանատվությունից հրաժարվում ենք՝ Ալիեւին, թուրք-ադրբեջանական տանդեմին ասելով, որ մենք մեր իրավունքների սահմանները չունենք։ Եթե իշխանությունների տրամաբանությամբ շարժվենք, որ ասում են՝ բախումնային տրամաբանությունից խուսափում ենք, ապա Սյունիքը գրավելու դեպքում կրկին կարող ենք ասել, որ խուսափում ենք բախումնային տրամաբանությունից, եկեք Սյունիքից հրաժարվենք, որպեսզի լավ ապրենք»,- այսօր Արցախ վերադարձի հարցով խորհրդաժողովի ժամանակ ասաց Արցախի նախկին պետնախարար, Արցախ միության ղեկավար Արտակ Բեգլարյանը։
Նա նշեց, որ սա եւ անվտանգային մեծ ռիսկեր է առաջացնում, եւ ազգային դիմադրողականության ռիսկեր։ «Եթե ավելի նեղացնենք այս հարցը, արցախցիների՝ 150 հազար հավաքական ժողովրդի անհատական ու հավաքական հիմնարար իրավունքների հարցն է սա։ Բայց ավելի լայն նայենք՝ հայ ժողովրդի տեսանկյունից, եւ մենք կարող են առնչվել ցեղասպանության նոր փուլերի»,- ասաց Բելգարյանը։
Նա նշեց, որ իշխանություններն ուղիղ կամ անուղղակի կերպով փորձում են վախեցնել ադրբեջանական հայելային պահանջներով, չակերտավոր ասած՝ «արեւմտյան Ադրբեջան» եւ ադերբեջանական ռեժիմի այլ պահանջներ, որոնք օգոստոսի 8-ից հետո էլ շարունակվում են։
«Ինչո՞ւ մենք չպետք է ընկնենք այս ծուղակը եւ չպետք է ասենք, որ Արցախի ժողովրդի վերադարձի հարցը համադրելի է Հայաստանից տեղափոխված ադրբեջանցիների վերադարձի հետ, ես վեց հիմնական փաստարկ ունեմ։ Առաջին փաստարկը կարգավիճակն է, Արցախի ժողովուրդն ուներ եւ ունի միջազգային իրավունքի տեսանկյունից ժողովրդի կարգավիճակ, որը նշանակում է, որ մենք եւ խորհրդային, եւ անկախության տարիներին մեր ինքնորոշման իրավունքի հիման վրա ունեցել ենք ինքնակառավարման սուբյեկտ։ Եվ մենք իրացրել ու պաշտպանել ենք մեր ինքնորոշման իրավունքը։ Ընդ որում, վերադարձի իրավունքը պետք է դիտարկել ինքնորոշման իրավունքի համատեքստում»,- ասաց նա։
Արտակ Բեգլարյանը նշեց, որ երկրորդ փաստարկը տեղահանման պատճառներին ու ձեւին է վերաբերում։ Ի տարբերություն ադրբեջանցիների, արցախցիները բռնի տեղահանվել են միջազգային հանցագործության, տվյալ պարագայում՝ ցեղասպանության հետեւանքով։ Կամ ոմանք դա որակում են էթնիկ զտում, որը մարդկության դեմ հանցագործություն է։ Եվ սա ամրագրվել է միջազգային տարբեր իրավապաշտպան ու միջազգային կառույցների եւ փորձագետների կողմից։ Իսկ ադրբեջանցիները ոչ թե Հայաստանից տեղահանվել են, այլ խորհրդային ադրբեջանական իշխանությունների կազմակերպմամբ խաղաղ ձեւով տեղափոխվել են՝ հնարավորություն ունենալով իրենց տները վաճառել, փոխհատուցում ստանալ։ Ըստ Բեգլարյանի՝ Արցախի հայերն ու ադրբեջանահայերը ցեղասպանությանը առերեսվելով՝ բազմաթիվ զոհեր ու վիրավորներ են ունեցել եւ մազապուրծ փախել են՝ առանց գույքի փոխհատուցման ու այլ հնարավորությունների։
«Երրորդ փաստարկը իրավական հիմքերն են։ Արցախի ժողովրդի վերադարձի վերաբերյալ ոչ թե ընդհանրական միջազգային ակտեր կան, այլ կա, օրինակ, Արդարդատության միջազգային դատարանի՝ միջազգային հանրության բարձրագույն դատարանի ակտը՝ 2023 թվականի նոյեմբերի 17-ի հրամանը, որտեղ հստակ գրված է, որ ԼՂ-ից տեղահանված անձինք պետք է արագ, անխոչընդոտ եւ անվտանգ կերպով վերադառնան իրենց հայրենիք։ Ի տարբերություն սրա՝ ադրբեջանցիների վերադարձի վերաբերյալ որեւէ իրավական հիմք չկա։ Ավելին ասեմ, մեր պարագայում կան նաեւ բազմաթիվ քաղաքական բանաձեւեր ու հայտարարություններ, ադրբեջանցիների վերաբերյալ չկա»,- ընդգծեց նա։
Չորրորդ փաստարկը, Արտակ Բեգլարյանի խոսքով, ժամկետն է։ Եթե իրավունքի տեսակետից ժամկետն էական չէ, ապա գործնական տեսակետից ժամկետն էական է։ «Արցախի ժողովրդի բռնի տեղահանումը վերջերս է տեղի ունեցել, ցավը առկա է դեռեւս խորը, խնդիրը հրատապ է, ժողովրդի մոտ ցանկությունն առկա է։ Վերջին հարցումներով՝ արցախցիների ավելի քան 70 տոկոսը ցանկանում է վերադառնալ՝ համապատասխան պայմանների առկայության պայմաններում։ Իսկ ադրբեջանցիների պարագայում իրենք շուրջ 40 տարի առաջ են տեղափոխվել, ոչ թե բռնի տեղահանվել։ Հինգերորդ փաստարկը քանակն է։ Բռնի տեղահանվել է 150 հազար արցախցի, ըստ սովետական մարդահամարի՝ բռնի տեղահանվել է 360 հազար, իսկ փորձագիտական հիմնավոր հաշվարկներով՝ ավելի քան 500 հազար ադրբեջանահայ, որոշ փորձագետներ նաեւ հաշվարկում են ավելի քան 700 հազար։ Ադրբեջանական իշխանությունները բավականին հմուտ կերպով կեղծում էին փոքրամասնությունների թվերը։ Իսկ ադրբեջանցիները, ըստ մարդահամարի եւ փորձագիտական հաշվարկի, 1988 թվականի դրությամբ շուրջ 160 հազար էին խորհրդային Հայաստանում։
Եվ վեցերորդ փաստարկը դա վերադարձի որոշման հիմքն ու ձեւն է։ Եթե Ադրբեջանն ավտորիտար պետություն է, եւ այնտեղ առ այսօր առկա են փախստականների վրաններ, եւ փասխսատականների մի մասն ուղիղ կախվածության մեջ է գտնվում ալիեւյան ռեժիմից, ապա Հայաստանում թե արցախցիները, թե Ադրբեջանից բռնի տեղահանված մնացած հայերը որեւէ կախվածություն չունեն իշխանությունից։ Եվ ՀՀ-ն առնվազն նույն ավոտրիտար ռեժիմը չունի։ Իսկ միջազգային իրավունքն ասում է, որ վերադարձը պետք է տեղի ունենա կամավոր»,- ասաց Արտակ Բեգլարյանը։
Հայաստանում սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Քամին հյուսիս-արևելյան է՝ 5-9 մ/վ։ Օդի ջերմաստիճանը դեռ մի փոքր կբարձրանա։ Երևանում սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Առաջիկա գիշերը մայրաքաղաքում կլինի +9+11, վաղը ցերեկը՝ +23+25 աստիճան։
Օդի ջերմաստիճանը մարզերում՝
Շիրակում՝ գիշերը՝ -1+4, ցերեկը՝ +17+22,
Կոտայքի լեռներում՝ գիշերը՝ 0+4, ցերեկը՝ +17+20,
Կոտայքի նախալեռներում՝ գիշերը՝ +8+11, ցերեկը՝ +20+22,
Սևանա լճի ավազանում՝ գիշերը՝ +1+5, ցերեկը՝ +16+20,
Լոռիում՝ գիշերը՝ +2+7, ցերեկը՝ +19+23,
Տավուշում՝ գիշերը՝ +9+12, ցերեկը՝ +23+26,
Արագածոտնի լեռներում՝ գիշերը՝ 0+4, ցերեկը՝ +17+20,
Արագածոտնի նախալեռներում՝ գիշերը՝ +7+11, ցերեկը՝ +19+23,
Արարատում՝ գիշերը՝ +8+12, ցերեկը՝ +23+26,
Արմավիրում՝ գիշերը՝ +7+11, ցերեկը՝ +23+26,
Վայոց ձորի լեռներում՝ գիշերը՝ +1+4, ցերեկը՝ +16+19,
Վայոց ձորի նախալեռներում՝ գիշերը՝ +7+11, ցերեկը՝ +21+25,
Սյունիքի հովիտներում՝ գիշերը՝ +9+13, ցերեկը՝ +24+27,
Սյունիքի նախալեռներում՝ գիշերը՝ +4+7, ցերեկը՝ +16+20։