Հայաստանում Սիրիայի դեսպանատան վրայից հանվել է Սիրիայի Արաբական Հանրապետության դրոշը: Այս մասին հայտնում է NEWS.am-ի թղթակիցը։
Լրագրողներին դեսպանատանը թույլ չեն տվել տեսանկարահանել կամ լուսանկարել այն։
Հեղինակ՝ naira
Հակոբ Բաբայան․ Արցախում ամեն ինչ կիսատ թողեցի․ սկսել էի շարականների կատարումների նկարահանումներս
Արցախցի երաժիշտ Հակոբ Բաբայանը 6 տարեկան էր, երբ դժբախտ պատահարի պատճառով կորցրեց տեսողությունը, և նրա համար աշխարհը հավերժ մութ մնաց։ Սակայն Հակոբը չկորցրեց ամենակարևորը․ դա կյանքի հանդեպ ունեցած հույսն ու հավատն էր։ Նա իր մեջ գտավ այն անչափելի ուժը, որ իրեն թևեր տվեց ապրելու և ստեղծագործելու։ Իր կամքի ուժի ու տաղանդի շնորհիվ դարձավ ճանաչված երաժիշտ”
Արցախի հայաթափումից հետո Հակոբը բարեկամների հետ ապրում է Երևան քաղաքում։
-Ծնվել եմ Արցախի Խնապատ գյուղում։ Մանկությունս համընկել է Արցախյան առաջին պատերազմի տարիներին։ Հիշողությանս մեջ հայրս ու հորեղբայրներս են, որ գնում էին մարտի դաշտ, իսկ, երբ վերադառնում էին, մեր գերդաստանում ցնծում էին բոլորը։ Պատերազմի հաղթական ավարտից հետո շարունակվում էին աղետալի իրադարձություններ լինել։
1995-ի ապրիլի 6-ն էր, իմ ծննդյան օրը։ Հորեղբորս տղաների հետ որոշեցինք այն նշել բնության գրկում։ “Ճղպրոտ” էր կոչվում այդ տեղամասը։ Փոքր էինք և չէինք հասկանում, որ ամենուր պատերազմի հետքեր են՝ չպայթած ռումբեր և ականներ։ Հենց այդ ռումբերից մեկն էլ պատահեց մեզ ու պայթեց մեր ոտքերի տակ։ Միայն երեկոյան մեր ծնողները կարողացան գտնել մեզ։ Եղբայրներս չփրկվեցին, իսկ ես կորցրի մեկ աչքս։
Երկար բուժում ստացա Երևան քաղաքում, հետո վերադարձա գյուղ ու 1996-ի սեպտեմբերին հաճախեցի դպրոց։ Երկու տարի հետո, սակայն, ես կորցրի նաև մյուս աչքս։ Լրիվությամբ կորցնելով տեսողությունս՝ տեղափոխվեցի Երևան և ուսումս շարունակեցի տեսողական խնդիրներ ունեցող հ․ 14 հատուկ դպրոցում։ Այնտեղ սովորեցի 10 տարի, որի ընթացքում հաճախում էի շվիի խմբակ։
Դպրոցական արձակուրդներին միշտ գնում էի գյուղ։ Հարազատներիս, ընկերներիս, համագյուղացիներիս միջավայրը հոգեհարազատ էր ինձ։ Այնտեղ երջանկանում էի ինձ ապրումակցող մարդկանց կողքին։ Խնապատում ես զգում էի մեր բնաշխարհի ողջ հմայքը, բնության հնչյունները հասնում էին մինչև հոգուս խորքը։ Թեև ոչինչ չէի տեսնում, սակայն պատկերացնում էի գյուղիս ամեն մի մասնիկը, ու դա ուժ էր տալիս ինձ։
Հակոբը նպատակ ուներ և հաստատակամորեն գնում էր նրա հետևից։ 2010-ին նա ընդունվել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի ժողնվագարանների շվիի բաժինը։ Հպարտությամբ է թվարկում իր ունեցած ելույթները
-Երբ ավարտել եմ կոնսերվատորիան, վերադարձել եմ Արցախ։ Աշխատանքի եմ անցել Ասկերանի “Բերդ” համույթում՝ որպես մենակատար։ Երազում էի, որ մեր մշակույթը լսելի լինի ամբողջ աշխարհում։ Տարբեր բեմերում բազմաթիվ ելույթներ եմ ունեցել, որոնցից յուրաքանչյուրը հիշում եմ սրտի թրթիռով։ Ամեն մի ելույթ առանձնահատուկ էր ինձ համար։
Առաջին ելույթս 2000-ին էր՝ Երևանի Ֆիլհարմոնիայի փոքր դահլիճում։ Ներկայացել եմ Երևանի քաղաքապետարանում կազմակերպված միջոցառումների, արժանացել եմ պատվոգրերի։ Մասնակցել եմ Սփյուռքի նախարարության կողմից կազմակերպված “Իմ Հայաստան” դուդուկի համահայկական 2-րդ, “Երգում ենք Կոմիտաս” համահայկական փառատոններին, Երևանի քաղաքապետարանի կողմից կազմակերպված հաշմանդամություն ունեցող անձանց ստեղծագործական ցուցահանդեսին, “Հայկական հեքիաթները երեխաների աչքերով” միջոցառմանը՝ արժանանալով հավաստագրերի, շնորհակալագրերի և մեդալների։ Ուսման մեջ ցուցաբերած առաջադիմության համար “Տաշիր” բարեգործական հիմնադրամի կողմից արժանացել եմ դրամական պարգևի և հավաստագրի։ Դպրոցական 11 ընկերներիս հետ մեկնել եմ Փարիզ և նվագել հովանավոր Ալեն Միկլիդարյանի հետ հանդիպման ժամանակ։ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին կազմակերպված համերգի ժամանակ նվագել եմ Արցախի պետական կամերային նվագախմբի հետ։
2016-ին Երևանի “Գաֆեշճյան” արվեստի կենտրոնում հանդես եմ եկել մենահամերգով։ Այդ ողջ տարիների ընթացքում ես նվագել եմ ու կշարունակեմ նվագել, որ համայն աշխարհն իմանա հայկական հարուստ մշակույթի մասին, որի պահպանումն այսօր ավելի քան անհրաժեշտ է։ Ցավոք, Արցախում ամեն ինչ կիսատ թողեցի․ սկսել էի շարականների կատարումների նկարահանումներս։ Հասցրել էի միայն նկարահանումներ անել Շուշիում՝ 2020-ի սեպտեմբերի սկզբներին։
Հայաստանում հաստատվելուց հետո
–Արցախի շրջափակման ժամանակ գյուղում էի։ Բոլոր արցախցիների նման դիմանում էի ու սպասում կյանքի ճանապարհի բացմանը։ Սակայն առողջական խնդիրներիս պատճառով Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջոցով ստիպված տեղափոխվեցի Հայաստան ու չկարողացա այլևս հետ վերադառնալ։ Հետո մեկօրյա պատերազմ, Արցախի բռնատեղահանում․․․ Ծանր ապրումների և անորոշ իրավիճակի մեջ հայտնվեցինք բոլորս։ Հանգամանքներից ելնելով՝ մեկնեցի Ռուսաստան և մի քանի ամիս այնտեղ մնալուց հետո վերադարձա Հայաստան։
Շարունակում եմ ապրել Արցախ վերադառնալու հույսով։ Ինձ օգնում են հիշողությունները, այն գեղեցիկն ու վեհը, որ մնացել են իմ հայրնեի հողում։ Այստեղ դժվարություններ, իհարկե, կան։ Ինչքան էլ նվագեմ, ստեղծագործեմ, ապրեմ հուշերով, միևնույն է, ապրուստի միջոցներ են հարկավոր։
Ցանկանում եմ աշխատանք գտնել և մտածում եմ, որ հարմար կլինի, եթե ես ելույթներ ունենամ պանդոկ-ռեստորաններում և վաստակեմ իմ հանապազօրյա հացը։ Եթե հարմար աշխատանքներ առաջարկվեն, ուրախությամբ կընդունեմ։ Շատ եմ սիրում Գյումրի քաղաքը։ Կցանկանայի աշխատել ինչպես Երևանում, այնպես էլ Գյումրիում։
Կարինե ԲԱԽՇԻՅԱՆ
Արցախցին դաժան ծեծի է ենթարկվել Չարենցավանի ոստիկանությունում, նա հիվանդանոցում է
Արցախից բռնի տեղահանված Արա Օհանյանն ահազանգում է ոստիկանները իրեն ծեծի են ենթարկել։ 34-ամյա տղամարդը Forrights.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ դեպքը տեղի է ունեցել դեկտեմբերի 4-ին ոստիկանության Չարենցավանի բաժնում։ Արա Օհանյանն այժմ Միքայելյան բժշկական կենտրոնում է՝ տարատեսակ վնասվածքներով։
Ոստիկանները տղամարդուն ծեծի են ենթարկել այն բանից հետո, երբ աշխատավայրում՝ Չարենցավանի երկաթի ձուլարանում, կորել է կնոջ եղբոր ոսկյա շղթան։ Փորձել են գտնել, բայց ապարդյուն։ Արա Օհանյանը գործընկերներին առաջարկել է յուրաքանչյուրը մեկ-երկու հազար դրամ հավաքեն և տան շղթան կորցրածին՝ հաշվի առնելով նրա սոցիալական ծանր վիճակը։ Մի քանի օր անց ոչ շղթան է վերադարձվել, ոչ էլ գումարն են հավաքել ու տվել, շղթան կորցրած տղամարդը դիմել է ոստիկանություն։ Այնտեղ տեղեկացել են Արայի դրամահավաքի նախաձեռնության մասին և, ինչպես ինքն է պնդում, ծեծի ենթարկելով ստիպել են, որ մեղքն իր վրա վերցնի։
«Ոստիկանությունում փորձում էին ստիպել, որ դեպքը ես եմ արել, կորածը վզնոց է եղել։ Ասում էին, որ դու ես վերցրել, որ դրամահավաք կազմակերպես, պետի տեղակալն էր ասում։ Անուն ազգանունը Արթուր Իսկանդարյան էր, մեկի անունն էլ Սամվել էր, մյուսինը՝ չգիտեմ»,-Forrights.am-ի հետ զրույցում պատմեց Արա Օհանյանը։
Արա Օհանյանը Forrights.am-ին փոխանցեց, որ Չարենցավանի ոստիկանության բաժնի պետի տեղակալ Արթուր Իսկանդարյանն է իրեն ծեծի ենթարկել՝ այլ ծառայողների հետ, երբ պահանջել են ցուցմունքը իրենց նկարագրածով կազմել, բայց ինքը չի համաձայնվել։
«Խփում էին, որ պրիզնատ գամ: Ասում էին քո վրա վերցրա, մենք քեզ ոչ մի բան չենք անի, գործը կփակենք, կգնա։ Ձեռքով խփում էին, որ խփեցին թուլացա, ընկա գետին։ Գնում-գալիս հարց էին տալիս ու խփում էին, երբ իրենց ուզածը չէի ասում»,-ասում է արդեն մի քանի օր հիվանդանոցում բուժում ստացող Արա Օհանյանը։
Նա նշում է, որ մինչ այս էլ առողջական խնդիրներ ուներ, ոստիկանության բաժնում էլ է այդ մասին ասել, բայց դա ոչ թե մեղմացրել է իրավիճակը, այլ ավելի են սկսել դաժան վարվել։
«Ես լյարդի խնդիր ունեմ, արդեն մի քանի անգամ ԿՏ ու սոնոգրաֆիա են արել, հիմա աջ կողս ցավում է։ Ես իրենց տեղյակ եմ պահել, որ լուրջ խնդիր ունեմ, երբ առաջին անգամ փորիս հարվածեցին, մտածեցին՝ սուտ եմ ասում, որ չծեծեն։ Առաջին անգամ գնալուց սկսել են խփել»։
Արա Օհանյանը պնդում է, որ այս գործի շրջանակներում ոստիկանության ծառայողները ծեծի են ենթարկել նաև իր երկու այլ գործընկերների, որպեսզի մեղքը իրենց վրա վերցնեն։
Այս դեպքի մասին ահազանգել է նաև արցախցի փաստաբան Ռոման Երիցյանը։ Ըստ նրա՝ Արա Օհանյանին ոստիկանները բռնության ենթարկելուց հետո սպառնացել են, որ ծեծի մասին չբարձրաձայնի։ «Ոստիկանները սպառնացել են նրան, որ ասի, թե վնասվածքները ստացել է ընկնելու հետևանքով։ Արա Օհանյանը գտնվելով սպառնալիքների ներքո հիվանդանոցում նշել է, թե վնասվածքները ստացել է ընկնելու հետևանքով, սակայն, հետո պատմել է, թե իրականում ինչ է տեղի ունեցել»,-հայտնում է Ռոման Երիցյանը՝ նշելով, թե ինչպես են իրադարձությունները զարգացել։
«Նրան կանչում են բաժին և առաջարում են, որ ընդունի իր մեղքը, սակայն, Արան չի ընդունում՝ նշելով, որ ինչու պետք է իր վրա վերցնի մի բան, որը չի արել։ Մեղքը չընդունելուց հետո ոստիկանության բաժնում նրան շատ դաժանաբար ծեծի են ենթարկում, գցում են գետնին ու ոտքով ու ձեռքերով հարվածներ հասցնում, քաշելով դուրս են բերում բաժնից»,-պնդում է փաստաբանը։
ՀՀ ՆԳՆ-ից Forrights.am-ին փոխանցեցին, որ նշվածի առնչությամբ ՆԳ նախարարի հանձնարարությամբ ՆԳՆ ներքին անվտանգության և հակակոռուպցիոն վարչությունում նշանակվել է ծառայողական քննություն։
Forrights.am-ը դիմել է նաև ՀՀ ՄԻՊ գրասենյակ։ Այստեղից փոխանցեցին, որ ուսումնասիրում են ահազանգը․ «Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի թեժ գիծ հեռախոսահամարին դեկտեմբերի 7-ին փաստաբան Ռոման Երիցյանի կողմից ահազանգ է ստացվել, առ այն որ Չարենցավանի բաժնում ոստիկանները ծեծի են ենթարկել քաղաքացու: Փաստաբանը տեղեկացրել է, որ դեպքը տեղի է ունեցել դեկտեմբերի 4-ին և քաղաքացին այս պահին գտնվում է բժշկական կենտրոնում: Պաշտպանի հանձնարարությամբ՝ աշխատակազմում դեպքի մանրամասներն ուսումնասիրվում են, ահազանգի և ԶԼՄ-ների հրապարակումների հիման վրա պարզաբանումներ կպահանջվեն նաև Ներքին գործերի նախարարությունից»:
Նարեկ Կիրակոսյան
ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել է սահման
ՀՀ-ում Ֆրանսիայի դեսպան Օլիվիե Դըկոտինյին այցելել է հայ-ադրբեջանական սահման։
«Մեզ համար մեծ պատիվ է կենտրոնակայանում ընդունել Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանին»,- հայտնում են ԵՄ առաքելությունից։
Դեսպանը տեղեկացվել է առաքելության աշխատանքների մասին․ «Նա նաև միացել է Խաչիկ գյուղի պարեկին, որպեսզի տեղում հետևի մեր գործողություններին»,- ասված է գրառման մեջ։
Համեցեք տոնավաճառ, համեղ կլինի, եթե ժամանակին գաք
Svetlana Danielyan-ը գրում է:
Tumanyan’s ART / Թումանյան’ս ART -ի Քրիստինը հրավիրել էր մասնակցելու մի նախագծի, որտեղ կանանց սովորեցնում էին թթխմորով հաց թխել, տարբեր տեսակի գաթաներ և փախլավա: Արդեն հաց էի թխում ու վաճառում, բայց հացի մասին գիտելիքներս խորացնելու ակնկալիքով գնացի։
Այսպիսով, եկեք մեր տոնավաճառ: Քիչ ենք, 10 հոգի էլ չկա։ Տեսականին ներառում է թթխմորով հաց, տարբեր տեսակի գաթա, փախլավա, տարբեր խմորեղեն և որոշ արհեստի գործեր։ Առավոտյան եկեք, որ մի բան հասնի ձեզ։
Իսկ ես կգնամ այնտեղ հացով՝ ամբողջական ձավարեղենով, տարեկանով, զանազան սերմերով, գաթաներով, մանդարինի մուրաբայով ու գեղեցիկ անձեռոցիկներոր, որոնք հյուսում եմ երկար երեկոներին՝ դասախոսություններ լսելիս։
Կսպասենք ձեզ Մոսկովյան 6/7 հասցեում, ժամը 11-17.00։ Մեզանից յուրաքանչյուրն իր հոգին է դնում այն ամենի մեջ, ինչ անում է: Բայց եթե լուրջ, ինձ համար ամեն ինչ նման է խաղի։ Ես դա անում եմ պարզապես զվարճալի և անհավանական հաճույք եմ ստանում: Եվ երբեմն նույնիսկ փող։
Ասադը ընկավ, ոչ ոք ափսոսանք չհայտնեց, բայց Բայդենը ռիսկեր է տեսնում
ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ Վաշինգտոնը չի միջամտի Սիրիայում տիրող իրավիճակին։ «Սիրիան խառնաշփոթ է, բայց դա մեր ընկերը չէ <…>։ Սա մեր կռիվը չէ. Թող նրանք խաղան իրենց կանոններով»,- ասել է Թրամփը։
Բայդենն իր հերթին ընդգծել է, որ Սիրիայում Ասադի վարչակարգի տապալումը «արդարության ակտ է»։ Նա նաև հույս է հայտնել, որ Սիրիայի ժողովուրդն այժմ կկարողանա կառուցել «ազատ հասարակություն»։ Միաժամանակ, Վաշինգտոնը հնարավորություն չի տա ահաբեկիչներին վերադարձնել Սիրիան իրենց վերահսկողության տակ, ինչի պատճառով հենց երեկ ԱՄՆ-ն ավելի քան 10 օդային հարված է հասցրել ԴԱԻՇ ահաբեկիչների ռազմական ճամբարներին։
Ապստամբների որոշ խմբավորումներ նույնպես ունեն «ահաբեկչության պատմություն», ասել է Բայդենը։ ԱՄՆ-ն ուշադիր հետևելու է ոչ միայն բուն խոսքերին, այլև ապստամբների գործողություններին։
Սիրիայի ժողովուրդը պետք է ինքնուրույն որոշի իր երկրի ապագան, ներառյալ նրա քաղաքական և կառավարական համակարգը: Այս մասին հայտարարել է Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշկյանը, փոխանցում է IRNA-ն։
Իրանի ղեկավարն ընդգծել է սիրիական հասարակության տարբեր շերտերի միջև երկխոսության կարևորությունը՝ փոխըմբռնման հասնելու համար և հույս է հայտնել, որ ռազմական հակամարտությունը շուտափույթ ավարտվի և բռնությունը դադարեցվի։
«Սիրիայի ժողովուրդը պետք է հանգիստ միջավայրում, առանց կործանարար արտաքին միջամտության, որոշումներ կայացնի՝ համահունչ սիրիացի ազգի մեծությանը», – ասել է Պեզեշյանը։
Սիրիայի նախկին նախագահ Բաշար ալ-Ասադը ժամանել է Մոսկվա, Ռուսաստանը նրան ապաստան է տվել, հայտնում է ՏԱՍՍ-ը՝ վկայակոչելով Կրեմլի աղբյուրը։ Նա եկել էր ընտանիքի անդամների հետ։
Զինված ընդդիմության առաջնորդները Ռուսաստանին երաշխավորել են Սիրիայում ռազմակայանների և դիվանագիտական հաստատությունների անվտանգությունը։ Աղբյուրն ընդգծել է, որ Մոսկվան հույս ունի շարունակել քաղաքական երկխոսությունը՝ հանուն սիրիացի ժողովրդի շահերի և Ռուսաստանի և Սիրիայի միջև երկկողմ հարաբերությունների զարգացման։ «Ռուսաստանը միշտ աջակցել է սիրիական ճգնաժամի կարգավորման քաղաքական լուծման որոնմանը։ Մենք ելնում ենք ՄԱԿ-ի հովանու ներքո բանակցությունները վերսկսելու անհրաժեշտությունից»,- ասել է աղբյուրը։
Իր հերթին Իսրայելը 1973 թվականից ի վեր առաջին անգամ բացահայտորեն մտել է Սիրիայի տարածք բուֆերային գոտուց դուրս, գրում է NYT-ը։ Թերթի աղբյուրները հաստատել են իսրայելական հարվածները Սիրիային։ Նեթանյահուն Իսրայելի պաշտպանության բանակի գործողությունները բացատրել է որպես սահմանների պաշտպանություն։
Axios-ը գրել է, որ Իսրայելը տեղեկացրել է Միացյալ Նահանգներին բուֆերային գոտում վերահսկողություն հաստատելու իր պլանների մասին՝ ասելով, որ դա ժամանակավոր քայլ է, որը կտևի մի քանի օրից մինչև մի քանի շաբաթ, մինչև սահմանի երկայնքով անվտանգության իրավիճակը կայունանա:
Էրդողանը, Պուտինն ու Նեթանյահուն նույն պլանով են գործում՝ հաջորդ կայարանը Հայաստանն է
Ներկայիս համաշխարհային առաջնորդներից միայն Պուտինն ու Էրդողանն են իշխանության ղեկին արդեն 22 տարի։ Այս մասին դեկտեմբերի 8-ին հայտարարել է Թուրքիայի նախագահը` ասելով, որ աշխարհում միայն երկու առաջնորդ կա, հայտնում է Hurriyet ռեսուրսը։ Նա իր հայտարարությունն արել է երիտասարդների հետ դիվանագիտական ճակատում ունեցած հաջողությունների մասին խոսելիս։
Թուրքիայի նախագահը գովել է Պուտինին։ Նա ընդգծել է, որ ինքը և Պուտինը 22 տարի ղեկավարում են իրենց երկրները, ինչը նշանակում է, որ իրենք են հենց «համաշխարհային առաջնորդները»։ Ընդ որում, թիվ 1 առաջատարն անձամբ Էրդողանն է։
Էրդողանը չհիշատակեց Նեթանյահուին, ում հետ նրանք այժմ «սցենարով» թշնամիներ են, թեև Պուտին-Էրդողան-Նեթանյահու եռյակը երկար տարիներ աշխարհի «առանձնակի կեղտոտ գործերի գործակալությունն» է: Նրանց ձեռքով վերագծվում են սահմանները, ավերվում են ամբողջ պետություններ։
10 օրում Սիրիայի գրավումը պատմության մեջ կմտնի որպես Պուտին-Էրդողան-Նեթանյահու գործողության կարեւոր դրվագ՝ աշխարհը պառակտելու շուրջ մեծ կոնսենսուսի շրջանակներում։
Առաջին խոշոր գործողությունը Ղրիմում իրականացվել է 2014 թվականին, իսկ 2019 թվականին իսրայելամետ Զելենսկու իշխանության գալուց հետո Ռուսաստանը լայնամասշտաբ ներխուժում է սկսել 2022 թվականին։ Պատերազմը Ուկրաինայում, ըստ վերլուծաբանների, կշարունակվի մինչև Թրամփի երդմնակալությունը։ Էրդողանը բնականաբար ընդունելի է և՛ Զելենսկու, և՛ Պուտինի համար։ Պատերազմի արդյունքը պետք է լինի Ուկրաինայի մասնատումը, ընդհուպ մինչև դրա իսպառ վերացումը։
Հետո 2020-ին եղավ Ղարաբաղը. օպերացիան ձգձգվեց 3 տարի, որպեսզի ռուսները ժամանակ ունենան իրենց ձեռքը վերցնելու ողջ անվտանգության համակարգը և 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին հեշտությամբ զինաթափեն կատաղի կռվող արցախցուն և արտաքսեն երկրից։ Արցախը հայկական պետականության հենասյունն է, իսկ Արցախում հայկական հանրապետության կործանումը Հայաստանի հետագա վերացման գլխավոր պայմանը։
Արցախից տեղահանությունն ավարտվելուն պես թուրքամետ ՀԱՄԱՍ-ը պատերազմ սադրանք Պաղեստինում, որը սկիզբ դրեց Գազայի եւ Լիբանաի ոչնչավմանը։ Եվ կրկին ուժի մեջ էր Պուտին-Էրդողան-Նեթանյահու եռանկյունին։ Թրամփի գալուց հետո ոչ ոք չի խոսում Պաղեստինի ճանաչման մասին, այլ ավելի շուտ բնակչության ամբողջական արտաքսման, Պաղեստինի «փակման» և Լիբանանի վերացման մասին։
Հիմա եկել է Սիրիայի ժամանակը. Ռուսաստանն այնտեղ զորքեր ուղարկեց 2015 թվականին, յուրացրեց անվտանգության համակարգը, որը նախկինում կառուցված էր Իրանի կողմից, իսկ Թրամփի վերադարձից հետո Սիրիան հեշտությամբ հանձնեց Թուրքիային և Իսրայելին:
Սխեման գործում է անթերի. ժամանակ առ ժամանակ «առաջնորդները» թշնամանք են խաղում՝ ցույց տալով, թե ով է ալֆա որցը։ Բայց կարծես թե Պուտինը հրաժարվել է առաջնորդությունից՝ “բավարարվելով” հետխորհրդային տարածի սլավոնական մասով՝ Ուկրաինա, Բելարուս։
Հաջորդ կայանը Հայաստանն է, թուրքական կառավարությունն արդեն ասում է, որ Ասադը չէր ուզում սեղմել Թուրքիայի մեկնած ձեռքը, դրա համար էլ ամեն ինչ այսպես եղավ։ Թուրքիան, ինչպես գիտեք, «ձեռքը մեկնել է» նաեւ Հայաստանին և այժմ պահանջում է Բաքվի հետ համաձայնագրի շուտափույթ ստորագրում։
Մակրոնը “ներկայացրել է” Փաշինյնին Թրամփին եւ Մասկին
Նիկոլ Փաշինյանը Աննա Հակոբյանի հետ Փարիզում ներկա է գտնվել Աստվածամոր տաճարի վերաբացման արարողությանը, շփումներ ունեցել Ֆրանսիայի նախագահ Էմանյուել Մակրոնի, ԱՄՆ ընտրված նախագահ Դոնալդ Թրամփի, ամերիկացի միլիարդատեր Իլոն Մասկի և այլոց հետ:
Երեկոյան Նիկոլ Փաշինյանը և Աննա Հակոբյանը Ելիսեյան պալատում մասնակցել են Էմանյուել և Բրիջիթ Մակրոնների անունից:
«Փարիզի Աստվածամոր տաճարի վերաբացման արարողությունը ԱՄՆ ընտրված նախագահ Դոնալդ Թրամփի եւ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ շփվելու լավ առիթ ընձեռեց», – Ֆեյսբուքում գրել է Նիկոլ Փաշինյանը՝ նաև լուսանկար հրապարակելով:
Ֆեյսբուքյան մեկ այլ գրառմամբ Փաշինյանը հայտնում է, որ Իլոն Մասկի հետ շփվելու առիթ նույնպես ունեցել է:
Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ Մասկը խոստացել է Հայաստանը միացնել իր Սթարլինք համակարգին։
Փաշինյանն իր հերթին Թրամփի ընտրվելուց հետո դադարեցրել է խոսալ ժողովրդավարության մասին եւ, ուժային բլոկի ղեկավարներին առանց բացատրության պաշտոնանկ անելով, ցույց տվել Թրամփին, որ ինքն է Հայաստանի “դիկտատորը”։
Դամասկոսը գրավվեց, Ասադը հեռացավ Սիրիայից, Էրդողանը հաղթեց
Մինչ աշխարհի առաջնորդները բացում էին Փարիզի Աստվածամոր տաճարը, որը վերականգնվել էր 2019 թվականին հրդեհից հետո, Թուրքիան գրավեց Սիրիան:
Թուրքամետ ուժերը «Հայաթ Թահրիր ալ-Շամ» (HTS) խմբավորման գլխավորությամբ մտել են Սիրիայի մայրաքաղաք Դամասկոս, հայտնում են լրատվական գործակալությունները կիրակի լույս 8-ի գիշերը։ Ապստամբների կոալիցիան սոցցանցերում հայտնել է, որ «բռնակալը փախել է», և երկրի մայրաքաղաքն ազատագրվել է։
Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադը Դամասկոսից հեռացել է «անհայտ ուղղությամբ», Reuters-ին հայտնել են նաև սիրիական բանակի երկու բարձրաստիճան սպաներ: Ասադը մեկնել է Դամասկոսի միջազգային օդանավակայանից։
Սիրիայի վարչապետ Ալ-Ջալիլին Facebook-ում հրապարակված տեսանյութում ասել է, որ պատրաստ է կառավարական լիազորությունները փոխանցել Սիրիայի ժողովրդի կողմից հավանության արժանացած ցանկացած ղեկավարության։
Սիրիական բանակի հրամանատարությունը սպաներին տեղեկացրել է, որ «նախագահ Ասադի կառավարումը ավարտվել է», հայտնում է Reuters-ը՝ վկայակոչելով բանակի աղբյուրները։
Ապստամբների կոալիցիան կոչ է արել սիրիացիներին, ովքեր լքել են իրենց հայրենիքը, «վերադառնալ ազատ Սիրիա»։
Էրդողանի դուստրը գրել է.«Ասադը պարտված է, Էրդողանը հաղթեց»։
17-րդ կետ․ Հայաստանի նվաճումը «ոչ պատերազմով»
Երեկ խորհրդարանը գրեթե պաշտոնապես քննարկեց Բաքվի հետ «խաղաղության պայմանագրի» տեքստում «ադրբեջանցիների վերադարձի» մասին կետի հարցը։ Ազգային ժողովում «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության քարտուղար Արթուր Հովհաննիսյանը հայտարարեց, թե ոչ հաստատում է, ոչ հերքում դա։
Իր հերթին, Մալթայում ԵԱՀԿ ԱԳ նախարարների խորհրդի նիստում Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանն ասաց, որ պայմանագրի տեքստի 17 կետերից 15-ը համաձայնեցվել են, թեկուզ սեպտեմբերին ասում էր, որ կետերի թիվը 16 է, և լրագրողները եզրակացրին, որ 17-րդ կետը հենց «ադրբեջանցիների վերադարձի» մասին է։
Ալիևն արդեն իր հայացքն ուղղում է դեպի Երևան՝ Կոնդ, Կապույտ մզկիթի և պարսկական ժառանգության այլ վայրեր, որոնք Ալիևը հեշտությամբ վերագրում է իրեն։ Հայաստանի իշխանությունը չի առարկում. Կոնդն արդեն հայտարարվել է «գերիշխող հանրային շահի գոտի» և պետք է վերածվի անտեր «արգելոցի»։
«Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանն ասում է, որ քանի որ Փաշինյանը կարծում է, թե Կիրանցի երեխաներն ադրբեջանցիներից 20 մետրի վրա ավելի ապահով են, ուրեմն ինքը, հավանաբար, եւս ցանկանում է, որ ադրբեջանցիները ապրեն իր հետ նույն թաղամասում՝ Կոնդում։
«Ադրբեջանցիների վերադարձի» գաղափարը մշակվում է արդեն մի քանի տարի։ Նախ փոխվեց ՀՀ տեղական ինքնակառավարման մասին օրենքը, և մտցվեց կետ առ այն, որ Հայաստանում բնակեցումից մեկ տարի անց նորաթուխ «քաղաքացիները» կարող են ընտրել իրենց ինքնակառավարման մարմինները։ Երկրորդ՝ «Խաչմերուկ» ծրագիրը մշակվել է հատուկ «վերադարձի» համար, որպեսզի բացված ճանապարհների «անվտանգությունն» ապահովեն ճանապարհների երկայնքով հաստատված «ադրբեջանցիները»։ Եվ ևս մեկ գործոն. սոցցանցերում ասում են, որ Երևանում և մայրաքաղաքի շրջակայքում գտնվող բազմաթիվ նոր շենքեր արդեն գնել են թուրքերը կամ նրանք, ովքեր հետագայում մտադիր են համալրել Հայաստանի «ժողովրդագրությունը»։
«17-րդ կետի» հարցը Հայաստանում ավելի շատ քննարկվում է հուզական հարթության վրա, առանց քաղաքական գնահատականների ու վերլուծությունների՝ որքա՞ն թշնամական բնակչություն կարող է ժամանել Հայաստան, քանի՞ տոկոս է կազմելու ընդհանուր բնակչության մեջ, քանի տարի հետո հայերը փոքրամասնություն կդառնան Հայաստանում։ Չի քննարկվում նաև, որ Հայաստանը պատերազմով չի նվաճվելու, ինչպես խոստացել էր Փաշինյանը, այլ ժողովրդագրությամբ և հայ բնակչության լուծմամբ։
Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունն ի սկզբանե տարբերվում էր նմանատիպ այլ հակամարտություններից բնակչության ամբողջական տարանջատմամբ. 1980-ականների վերջին և 1990-ականների սկզբին տեղի ունեցավ «անջատում»: Մի կողմից, դրանք սարսափելի տարիներ էին Բաքվում և այլ քաղաքներում բնակվող ավելի քան կես միլիոն հայերի համար, ովքեր լքել էին իրենց տները, ինչպես նաև Ղարաբաղի և Հայաստանի այլ շրջանների քուրդ և թյուրք բնակչության համար։ Բայց մյուս կողմից թվում էր, թե «բնակչության փոխանակումը» «կփոխհատուցի» տարածքային փոփոխությունները։
Բայց դա տեղի չունեցավ, այդ թվում նաև այն պատճառով, որ հայկական դիվանագիտությունը 30 տարի չկարողացավ ստորագրել առնվազն մեկ քաղաքական և իրավական փաստաթուղթ, որը կարձանագրեր տարածքային և ժողովրդագրական փոփոխությունները։
2020-203 թվականների պատերազմից հետո նույն իրավիճակը ստեղծվեց, բայց այս անգամ հայկական կողմը տարածքներ կորցրեց, և միայն Արցախի հայ բնակչությունը տեղահանվեց։ Տարածքային ու ժողովրդագրական նոր դասավորվածությունը ամրագրող փաստաթղթի ստորագրումը Հայաստանի վերջն է լինելու։ Իրականում սա է նպատակը։
Այս տեմպերով մի քանի տարի անց հայերը փոքրամասնություն են լինելու Հայաստանում
Ծնելիության անկում, արտագաղթ, ուղեղների արտահոսք, վաղաժամ մահեր, ծերացող հասարակություն. սա Հայաստանի ժողովրդագրական պատկերն է:
Ինչպես գրում է Ազատությունը, անցած տարի Հայաստանից ավելի շատ քաղաքացի է մեկնել, քան՝ ժամանել։ Բացասական հաշվեկշիռն ավելի քան 36 հազար է։ Մեկնողների և չվերադարձողների թիվը 10 տարվա կտրվածքով արդեն գրեթե 300 հազարի է հասել։ Վերջին տասնամյակում միայն 2020 թվականին է ժամանողների թիվը գերազանցել մեկնողներինը։
Հայաստանում ծնելիության գործակիցը տատանվում է 1.6–1.7 շրջանակներում, այն տարիներ շարունակ չի փոխվում։ Իսկ բնակչության բնական աճի համար անհրաժեշտ է, որ այդ գործակիցը հասնի առնվազն 2.2-ի։ Հայաստանում միայն այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին ծնելիության մակարդակը, 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ, նվազել է 7.2 տոկոսով։
Բնակչության 39 տոկոսը վերաբերում է տարեց սերնդին՝ 65 տարեկանից մեծ, իսկ երիտասարդ սերնդին հասնում է միայն 61 տոկոսը, այս տեմպերով 2050 թվականին 60 տոկոսը մեր ռեսուրսների վերաբաշխվելու է տարեց սերնդի համար, և միայն 40 տոկոսն է հասնելու երեխաներին՝ մինչև 15 տարեկան սերնդին:
Համաձայն ՄԱԿ-ի 2019-ի հետազոտությանը՝ Հայաստանի մշտական բնակչությունը 2050-ին կկազմի 2.5 միլիոն: Հայաստանում այժմ մշտական բնակչության թիվը 2.9 միլիոն է։
Սակայն կառավարությունը համարում է, որ 300 հազարից 1.5 մլն դրամ երեխայի ծննդի համար միանվագ նպաստը պետք է վերանայվի, որպեսզի վերացվի «փող տանք, որ երեխա ունենաք» սկզբունքը: Արդյո՞ք դա նշանակում է, որ երեխա ունենալու միակ քիչ թե շատ խթանող ծրագիրը միտումնավոր վերացվում է։
Հայաստանում բազմաթիվ այլազգի աշխատանքային միգրանտների առկայության, “ադրբեջանցիների վերադարձի” մասին խոսակցության ֆոնին կարելի է ենթադրել, որ մի քանի տարի հետո հայերը փոքրամասնություն են լինելու Հայաստանում։
«Մեր հայրենակիցներից շատերը խոսում են Արցախ վերադառնալու մասին։ Ես իմ կարծիքն ունեմ այս հարցում»
Արցախյան ազգային-ազատագրական պայքարը հայ ժողովրդի պատմության ամենակարեւոր էջերից է։ Շատերն իրենց կյանքն ու առողջությունը տվեցին հանուն դարավոր Արցախի ազատության և անկախության։
Գարիկ Ասկարյանը Արցախյան առաջին պատերազմի վետերաններից է։ Մարտական գործողությունների ընթացքում նա ստացել է երեք կոնտուզիա, ինչը հետագայում դարձել է ավելի լուրջ առողջական խնդիրների պատճառ։ 2013 թվականին նա ինսուլտ է տարել։ Երկարատև բուժումից հետո նրան ուղարկել են Ստեփանակերտի Ք.Քոքսի անվան վերականգնողական կենտրոն՝ վերականգնողական նպատակով։
«Կենտրոնում ինձ շատ ջերմ ընդունեցին, անձնակազմն այնքան պրոֆեսիոնալ էր աշխատում, որ երբեմն ինձ թվում էր, թե եվրոպական առաջատար կլինիկաներից մեկում եմ: Բացի պրոցեդուրաներից, այնտեղ անցկացրեցի հիանալի ժամանց։ Բուժումը դրական արդյունքներ տվեց թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ բարոյապես, թե՛ հոգեբանական առումով։ Եթե չլինեին 44-օրյա պատերազմը և դրան հաջորդած իրադարձությունները, որոնց պատճառով ես ստիպված էի ընդհատել բուժումը, մենք ավելի լավ արդյունքների կհասնեինք։
44-օրյա պատերազմի ավարտին ընտանիքով վերադարձանք հայրենիք Արցախ՝ խաղաղ ապագայի հույսով։ Մենք, ինչպես ողջ արցախցիները, կարծում էինք, որ ռուս խաղաղապահների առկայությունը անվտանգության անվերապահ երաշխիք է, բայց, ցավոք, մեր հույսերը չարդարացան։ Ռուսների ներկայությամբ Բաքվի իշխանությունները, փակելով Բերձորի միջանցքը, 9 ամիս սովի են մատնել 120 հազար բնակչությանը՝ երեխաներին, ծերերին, հիվանդներին։ Սնունդ չկար, գազ չկար, լույս չկար։ Հիվանդանոցներում ու դեղատներում դեղեր չկային, ինչի պատճառով էլ հիվանդների վիճակն ամեն օր վատանում էր։
Անցնելով այս բոլոր տանջանքներն ու փորձությունները՝ արցախցիները չկորցրին լավատեսությունը։ Մենք շարունակեցինք արժանապատիվ ապրել՝ հաղթահարելով բոլոր դժվարությունները։ Բայց նման շրջադարձ ոչ ոք չէր սպասում. Արցախը, որը դարեր շարունակ հայաբնակ էր, էթնիկ զտումների արդյունքում մաքրվեց հայ բնակչությունից։
Արցախից բռնագաղթվելուց հետո տեղափոխվեցինք Գյումրի, որտեղ մեզ շատ ջերմ ընդունեցին։ Այնտեղ ապրեցինք վեց ամիս, որից հետո իմ առողջության վրա բացասաբար ազդող բնակլիմայական անբարենպաստ պայմանների պատճառով ստիպված եղանք տեղափոխվել Երևան։
Վարձել ենք բնակարան չորրորդ հարկում։ Բնակարանը և շենքն ամբողջությամբ պիտանի չեն ֆիզիկական հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար, սակայն դժվարությունները հաղթահարելի են․ իմ ընտանիքի շնորհիվ ես կարող եմ դա անել:
Ես երազում եմ միայն մեկ բանի մասին՝ վերսկսել վերականգնողական գործընթացը, քանի որ առանց դրա իմ վիճակն օրեցօր վատանում է։ Այս առումով կցանկանայի, որ Ստեփանակերտի վերականգնողական կենտրոնը հնարավորինս շուտ վերսկսի իր գործունեությունը։
Մեր հայրենակիցներից շատերը խոսում են Արցախ վերադառնալու մասին. ես իմ կարծիքն ունեմ այս հարցում։ Անիծյալ պատերազմների պատճառով ես կորցրի իմ եղբորը, առողջությունս և երկար տարիների աշխատանքի արդյունքում ձեռք բերված ունեցվածքը: Եվ վստահաբար կարող եմ ասել՝ Արցախ կվերադառնամ միայն այն դեպքում, եթե այն դե ֆակտո և դե յուրե պատկանի Հայաստանին։ Հակառակ դեպքում նա միշտ կռվախնձոր կմնա, և ես մտադիր չեմ նորից վերադառնալ հակամարտության գոտի, ապրել վախի մեջ և կորցնել հարազատներիս»,- Step1.am-ի հետ զրույցում ասաց Գարիկը։
Արսեն Աղաջանյան