Ազատություն

Հայաստանի Հանրապետությունը դիտարկում է ՄԽ-ն լուծարելու հարցով ԵԱՀԿ դիմելու հնարավորությունը, «Ազատության» հարցմանն ի պատասխան հայտնել են վարչապետի գրասենյակից։

Վարչապետի գրասենյակից հիշեցրել են Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունները․ – «2024-ի դեկտեմբերի 19-ին, «Արմենպրես»-ին տված հարցազրույցում պատասխանելով հարցին թե ինչպիսի՞ն է Հայաստանի դիրքորոշումը ԵԱՀԿ ՄԽ-ն լուծարելու գաղափարի վերաբերյալ, վարչապետ Փաշինյանը նշել է՝ «Կառուցողական: Մենք հասկանում ենք այն դիրքորոշումը, որ եթե չկա կոնֆլիկտ, ինչ իմաստ ունի կոնֆլիկտի կարգավորմամբ զբաղվող ձևաչափի գոյությունը: Բայց մենք նաև ուզում ենք համոզվել, որ հենց այս նույն տրամաբանությամբ է հարցին մոտենում Ադրբեջանը, և նրա մղումը, ասենք, օրինակ այսպես կոչված «Արևմտյան Ադրբեջանի» խոսույթի զարգացմամբ Հայաստանի Հանրապետության տարածքի նկատմամբ ագրեսիվ քաղաքականություն իրագործելը չէ»։

2025 թվականի հունվարի 8-ին իր ֆեյսբուքյան էջում կատարած գրառմամբ վարչապետ Փաշինյանն ընդգծել է, որ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում չկա և չի կարող լինել Արևմտյան Ադրբեջան և ընդգծել ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը կասկածի տակ դնող այդ խոսույթից Ադրբեջանի հրաժարվելու և խաղաղություն հաստատելու անհրաժեշտությունը»:

«Ազատության-ն» այսօր ուղարկված պատասխանում նշվում է՝ «Հայաստանի Հանրապետությունը միանշանակ և աներկբա ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը և պատրաստ է դա վերահաստատել խաղաղության պայմանագրի ստորագրմամբ, ինչպես նաև վերոնշյալ գրառման մեջ նշված մյուս բոլոր նախաձեռնությունների ու քայլերի իրագործմամբ: Կառավարությունից կարևորել են, որ Ադրբեջանը նույնպես միանշանակ և աներկբա ճանաչի Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը»:

Վարչապետի գրասենյակից ընդգծել են՝ այս թեմաները քննարկվել են Փաշինյան-Ալիև՝ 2024թ. հոկտեմբերին Կազանում տեղի ունեցած հանդիպման ժամանակ:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի սպառնալից հայտարարություններից երկու օր անց՝ հունվարի 9-ին, Նիկոլ Փաշինյանը տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելու համար Հայաստանի Հանրապետության անունից 12 կետանոց, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարելու առաջարկ է արել, ինչը և տևական ժամանակ Բաքուն էր պահանջում, իսկ Երևանից արձագանքում էին՝ խաղաղության պայմանագրից հետո։

«Ազատություն»-ը, մասնավորապես, հետաքրքրվել էր վարչապետից, թե արդյոք Մինսկի խմբի լուծարման համատեղ դիմում արդեն իսկ ներկայացվե՞լ է կամ կա՞ պայմանավորվածություն, երբ կներկայացվի (Ադրբեջանի նախագահը հայտարարել էր, որ լուծարման համար երկու երկրները պետք է դիմեն) և արդյոք Հայաստանը պատրա՞ստ է Ադրբեջանի հետ համատեղ դիմել ԵԱՀԿ ՄԽ-ի լուծարման համար, եթե Ադրբեջանը չընդունի վարչապետի հրապարակած մյուս առաջարկները։

«Ազատություն»-ը նաև հետաքրքրվել էր Փաշինյանինց, թե արդյոք այս առաջարկը/ները Իլհամ Ալիևին ներկայացրե՞լ է նաև պաշտոնական խողովակներով։

Step1.am-ի զրուցակիցն է Հայաստանի Եվրոպական կուսակցության նախագահ Տիգրան Խզմալյանը։

-Պարոն Խզմալյան, տեղեկություն եղավ, որ Հայաստանում Եվրամիության դիտորդների առաքելության ժամկերտը կերակարաձգվի երկու տարով։ Սա սպասելի՞ էր եւ ի՞նչ խնդիր կլուծի։

-Ես կարծում եմ՝ դա սպասված նորություն էր։ Մենք պետք է հասկանանք, որ ԵՄ դիտորդների ներկայությունը 2022 թվականի հոկտեմբերից ապահովում է մեր երկրի անվտանգությունը եւ պաշտպանում է Հայաստանի Հանրապետությունն արդեն անխուսափելի թվացող պատերազմից։ Դա փաստորեն մեր անվտանգության միակ իրական ու լուրջ երաշխիքն է, թեեւ ես կարծում եմ, որ սա արդեն բավարար չէ, մենք պետք է մտածենք ու աշխատենք այդ առաքելությունը ՆԱՏՕ-ի ռազմաբազայի վերածելու մասին։ Համենայնդեպս Հայաստանի Եվրոպական կուսակցության օրակարգային նպատակներից մեկը հենց դա է։

-Այս զարգացումներին զուգահեռ մենք տեսնում ենք, որ Նիկոլ Փաշինյանը կատարում է Ալիեւի պահանջները, մասնավորապես, նա երեկ առաջարկեց լուծարել Արցախյան հակամարտության լուծման նպատակով ստեղծված ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը։ Այս պահանջը ավելի վաղ ներկայացրել էր Ալիեւը։ Ինչպե՞ս եք սա գնահատում, ի՞նչ հետեւանքներ կունենան Մինսկի խմբի լուծարումը։

-Նախ մենք ամեն ինչ պետք է անենք, որ թույլ չտանք դա։ Սա անպատասխանատու, արկածախնդիր եւ մեզ համար մահաբեր քայլ կլինի։ Ես ապշած եմ, որ սա ընդհանրապես կարելի է լուրջ քննարկել, հատկապես կառավարության ղեկավարի մակարդակով։ Բանն այն է, որ Մինսկի խումբը դա ՄԱԿ-ի որոշմամբ ԵԱՀԿ-ին առաջադրված մի ձեւաչափ էր, որի մեջ մտնում են ԱՄՆ-ն, ԵՄ մի շարք երկրներ՝ Ֆրանիսայի գլխավորությամբ, մտնում էր նաեւ Ռուսաստանը, որը փաստորեն պայթեցրեց այդ ձեւաչափը եւ դուրս եկավ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերին փաստացի դառնալով Արցախի դեմ պատերազմի կողմ։ Այս ամենից հետո խոսել Մինսկի խմբի լուծարման մասին, այն էլ այն ենթատեքստում, երբ դա պահանջում է Ալիեւը, անհեթեթություն է, եւ դա ամենամեղմ բնորոշումն է, որը ես տալիս եմ։ Հայաստանի Եվորոպական կուսակցության ու մեր համախոհների համար սա անթույլատրելի մի բան է, որը մենք պետք է բեկանանք, կանխենք բոլոր հնարավոր միջոցներով՝ բողոքներով, ցույցերով, այլ միջոցներով։

-Մինսկի խմբի գոյությունն Արցախի հարցի լուծման ի՞նչ հնարավորություն է տալիս ներկա պայմաններում։

-Մինսկի խումբը միակ միջազգային ատյանն է, որն ի սկզբանե ձեւավորված է եղել Արցախի հարցի լուծման նպատակով։ Եվ Մինսկի խմբի լուծարումը մեր քաղաքական իրականության մեջ հավասարազոր է 1921 թվականի մարտի 16-ի Մոսկվայի պայմանագրի ստորագրմանը։ Լուծարել Մինսկի խումբը նշանակում է համաձայնել Արցախի հարցի չգոյությանը։ Եվ սա պետական հանցանք է, ավելի ծանր մեղադրանք այստեղ դժվար է պատկերացնել, սա պետական-քաղաքական հանցանք է։ Եվ սա կնշանակի, որ Հայաստանը, ժամանակին համաձայնվելով Արցախը դուրս բերել բանակցային գործընթացից եւ իր վրա վերցնելով պատասխանատվությունը, հիմա իրենից էլ է հանում այդ պատասպանատվությունը։ Հիմա ո՞վ պետք է լինի հազարավոր մարդանց՝ փախստականների, զոհերի, բռնաբարվածների իրավական ներկայացուցիչը։ Մենք չստեղծեցինք որեւէ լուրջ ձեւաչափ, ՀՀ-ն այս տարիներին չկարողացավ ստեղծել անգամ վտարանդի խորհրդան ու կառավարություն, որ գոնե որեւէ ներկայացուցչություն ունենայինք միջազգային ատյաններում։ Ըստ իս՝ սա նշանակում է, որ Փաշինյանի կառավարությունը համաձայն է հաժարվել ոչ միայն պատասխանատվությունից, այլ նաեւ իր իրավունքից ու պարտքից Արցախից բռնագաղթած, հայրենազրկման ենթարկված 150 հազար մարդկանց առաջ։ Մենք սա չենք կարող ընդունել։

Ռոզա Հովհաննիսյան

Ռուսաստանը միտումնավոր հրաժարվեց պաշտպանել Սիրիայում Բաշար ալ-Ասադի վարչակարգը ապստամբներից՝ խաբելով նաեւ Իրանին։

Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի բարձրաստիճան գեներալներից մեկը՝ Բեհրուզ Էսբաթին հայտարարել է, որ Ասադի վարչակարգի տապալման եւ Իրանի սիրիական քաղաքականության ձախողման մեղավորը Կրեմլն է, հաղորդում է The New York Times-ը։ Թեհրանի մզկիթներից մեկում ելույթի ժամանակ գեներալը խոսել է շատ լուրջ պարտության մասին և մանրամասներ է փոխանցել, թե ինչպես են ռուս զինվորականները տեղեկացրել իրանցիներին, թե իբր հարվածում են «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամ» խմբավորման շտաբին, որի առաջնորդները ղեկավարում էին հարձակումը Հալեպի և Դամասկոսի վրա։ Իրականում, ըստ Էսբաթիի, ռուսները «ռմբակոծում էին անապատը»։ Դրա շնորհիվ Ասադին ընդդիմադիր ուժերից ընդամենը մեկուկես շաբաթ պահանջվեց Սիրիան վերահսկողության տակ վերցնելու եւ Ասադին տապալելու համար։

Բացի այդ, գեներալի խոսքով, Ռուսաստանն անջատել է որոշ ռադարներ, ինչը թույլ է տվել Իսրայելին հարձակվել Սիրիայում իրանական ռազմական օբյեկտների վրա, գրում է The New York Times-ը։ Ավելացնենք, որ ըստ տարբեր աղբյուրների, ռուսներն իրենք են Իսրայելին փոխանցել իրանական ուժերի տեղակայման վայրեի եւ Ասադի զինանոցի տեղակայման տեղեկությունները, կազմալուծելով սիրիական բանակը։

Իր հերթին, Սիրիայի վտարյալ նախագահ Ասադի նախկին խորհրդականը Al Arabiya լրատվական գործակալությանը հայտնել է, որ Պուտինը միտումնավոր հրաժարվել է աջակցել Սիրիային։ Ասադն անձամբ օգնություն է խնդրել Պուտինից, վերջինս համաձայնվել է։ Օգնությունը պետք է հասցվեր իրանական ինքնաթիռով, սակայն Թեհրանում Ասադին ասել են, որ Մոսկվայից նման հարցում չի ստացվել։ Երբ Ասադը զանգել է Մոսկվա, նրան ոչ ոք չի պատասխանել, հայտնում է Al Arabiya-ն։

Նշենք, որ ինչպես իրանցի գեներալի ու սիրիացի խորհրդականի, այնպես էլ այլ բազմաթիվ աղբյուրների փոխանցած տեղեկություններից ամբողջանում է Սիրիայում տեղի ունեցածի պատկերը։ Մինչ քաղաքագիտական համայնքը իրադարձությունները մեկնաբանում է «Ռուսաստանի թուլության», «Ռուսաստանի համար անակնկալ զարգացումների», «Պուտինին հասցված ապտակի» եւ նման այլ կենցաղային կաղապարների կտրվածքով, ավելի ու ավելի է հաստատվում ՌԴ-Թուրքիա-Իսրայել գործարքը՝ ՌԴ նախաձեռնությամբ ու գետնի վրա օպերատիվ երաշխավորությամբ։

Սիրիայում գործարկվել է «արցախյան սցենարը» նույն այս եռյակի կատարմամբ, թիրախը՝ Իրան, որը դեռ «վայելելու» է Հայաստանի դեմ Արցախում ռուս-թուրք-իսրայելական ահաբեկչական պատերազմին իր «գաղափարական» պահվածքի ու եռյակի ծրագրերին իր հավանության պատճառով։ Այս թեմային կանդրադառնանք առանձին, նկատի առնելով, որ Իրանի դեմ լայնածավալ արշավը սարերի հետեւում չէ՝ Իսրայել-ՌԴ-Թուրքիա եռյակի կատարմամբ։

Տարածաշրջանը վերաձեւվում է ռազմական երկարատեւ դիմակայության միջոցով, ինչից շահելու են այս գործընթացին մասնակցության հայտ ներկայացրած երկրները։ Իսկ թե ինչ է սպասում «խաղաղություն» երազող երկրներին ու ժողովուրդներին, դժվար չէ ենթադրել։

Եվրամիության արտաքին քաղաքական հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Կայա Կալասն առաջարկել է ևս երկու տարով երկարաձգել Հայաստանում Եվրամիության քաղաքացիական առաքելության տեղակայումը, «Ազատությանը» հայտնել են բարձր ներկայացուցչի մամուլի գրասենյակից։

«Անդամ երկրները ողջունել են առաջարկը և այս պահին քննարկում են անհրաժեշտ օրինական ակտերը՝ Եվրամիության խորհրդի համապատասխան մարմինների հետ։ Խորհրդի որոշումը երկարաձգման շուրջ սպասվում է առաջիկա օրերին», – նշված է «Ազատությանը» տրամադրված գրավոր պատասխանում։

Բաքուն ամիսներ շարունակ առաքելությանը մեղադրում է լրտեսության և տարածաշրջանի կայունությունը խախտելու մեջ։

Բարձր ներկայացուցչի գրասենյակից այս մեղադրանքներին ի պատասխան ասել են. – «Հայաստանում Եվրամիության առաքելության մանդատը շատ հստակ է՝ դիտարկել և զեկուցել տեղում՝ հողի վրա Հայաստանի կողմից հայ – ադրբեջանական սահմանի իրավիճակը և նպաստել հայ – ադրբեջանական կարգավորման հարցում Եվրամիության ջանքերին: Դիտորդական առաքելության տեղակայումից ի վեր զինված միջադեպերի թիվը սահմանամերձ տարածքներում զգալիորեն նվազել է։ Ինչպես հայտնի է, ԵՄ-ն Ադրբեջանին պարբերաբար տեղեկացնում է առաքելության գործունեության մասին»։