«Մեր վերջին առաջակը եղել է խաղաղության պայմանագրի գործընթացը արագացնելու, հնարավորինս շուտ էական արդյունք ունենալու համար համաձայնեցված դրույթները տանել ստորագրման։ Դատելով հրապարակային արձագանքներից, նաեւ շփումների ընթաքում հասկացանք, որ սա մեծ խանդավառությամբ չի ընդունվել ադրբեջանական կողմից։ Եվ հիմա մենք ունենք ըմբռնում այն մասին, որ կա եւս մեկ-երկու ձեւակերպում, որոնց շուրջ աշխատանքները կշարունակենք։ Սա էլ բանակցային նորմալ գործընթաց է»,- Ազգային ժողովում 2025 թվականի բյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ ասաց Արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը։

Նա հավելեց․ «Ինձ մեղադրեցին զգուշավոր լավատեսություն հայտնելու մեջ, բայց պետք է կրկին զգուշավոր լավատեսություն հայտնեմ այն մասին, որ մոտ ապագայում մեզ կհաջողվի նաեւ համաձայնության գալ այդ մեկ-երկու ձեւակերպումների շուրջ, որից հետո արդեն պայմանագիրը պատրաստ կլինի ստորագրման։ Գաղտնիք չէ, որ ադրբեջանական կողմը բազմիցս խոսել է, նախապայման է առաջադրել հայկական կողմին այն մասին, որ ՀՀ Սահմանադրությունը պարունակում է տարածքային որոշակի պահանջ Ադրբեջանի տարածքի նկատմամբ։ Մենք այս թեզը համարում ենք կատարելապես անհիմն։ Որպես շատ կոնկրետ ու հզոր ապացույց ունենք Սահմանադրական դատարանի որոշումը, ՍԴ-ն արձանագրեց, որ Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա սահմանների սահմանազատումը լիովին համապատասխանում է ՀՀ Սահմանադրությանը»։

Եվրահանձնաժողովը չորեքշաբթի օրը՝ հոկտեմբերի 30-ին, ներկայացրեց «Ընդլայնման փաթեթ 2024»-ը, որը ուրվագծում է ինը թեկնածու երկրների՝ ներառյալ Ուկրաինայի, Մոլդովայի և Վրաստանի առաջընթացը դեպի Եվրամիություն:

Ուկրաինայում աճող ռուսական ագրեսիայի և Եվրոպայում Մոսկվայի հիբրիդային սպառնալիքի պայմաններում «ԵՄ անդամակցությունը դառնում է ռազմավարական ընտրություն», – փաթեթը ներկայացնելիս ասել է արտաքին և անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը:

Հարևանության և ընդլայնման հարցերով եվրահանձնակատար Օլիվեր Վարհելին առաջին անգամ ուրվագծեց կոնկրետ ժամկետ, թե ինչպես թեկնածու երկրները կարող են հասնել այս նպատակին: «Մենք լրացուցիչ գործիքներ ենք ստեղծել Արևմտյան Բալկանների երկրների, Մոլդովայի և Ուկրաինայի համար՝ օգնելու նրանց արագացնել բարեփոխումները», – ասել է նա։ «Որպեսզի նրանք կարողանան ամեն ինչ պատրաստել և դառնալ Եվրամիության անդամ մինչև Եվրահանձնաժողովի հաջորդ մանդատի ավարտը»։ Այս մանդատը կսկսվի մինչև 2024 թվականի ավարտը և կավարտվի 2029 թվականին։

ԵՄ-ին անդամակցելու հավանականությունն ամենաքիչն է Վրաստանի համար։ Ինչպես ցույց է տալիս զեկույցը, այն դեռևս չի կատարել Եվրոպական հանձնաժողովի ինը քայլից բաղկացած առաջարկությունների մեծ մասը, օրինակ՝ Արդարադատության բարձրագույն խորհրդի, Գերագույն դատարանի և դատախազության վերաբերյալ:

Մինչդեռ Ուկրաինան և Մոլդովան արդեն կատարել են իրենց առաջադրած պայմանները և գտնվում են Եվրամիությանն անդամակցելու շուրջ բանակցությունների փուլում։ Բացի այդ, նրանք օգտվում են բարեփոխումներն արագացնելու աջակցության ծրագրերից. 50 միլիարդ եվրո արժողությամբ Ուկրաինային աջակցության հիմնադրամ է և 1,8 միլիարդ եվրո արժողությամբ Մոլդովայի «Աճի պլան»:

Ակնհայտ է, որ Վրաստանի իշխանությունների քաղաքականության միտումը երկիրը Եվրամիությունից հեռացնելն է, ընդգծել են Եվրահանձնաժողովի ներկայացուցիչները։ Սակայն նրանք վստահեցրել են, որ եթե պաշտոնական Թբիլիսին, այնուամենայնիվ, որոշի վերադառնալ եվրաինտեգրման ուղի, ապա պետք է սկսել երկու կոնկրետ քայլից՝ օտարերկրյա ազդեցության և «ընտանեկան արժեքների պաշտպանության մասին» օրենքների չեղարկումից։

Մանրամասն՝  DW 

«Լեռնային Ղարաբաղը երկար տարիներ եղել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ուշադրության կենտրոնում. Կազմակերպությունը մտահոգված է տարբեր ծագման և տեսակների մշակութային արժեքների հնարավոր ոչնչացման մասին հաղորդումներով»։

ՅՈՒՆԵՍԿՈ-ի՝ 1954 թվականի Հաագայի կոնվենցիայի կոմիտեի և դրա երկու արձանագրությունների (1954 և 1999 թվականներին) քարտուղար Քրիստա Պիկկատի այս խոսքերը որպես «սև հումոր» են հնչում։

Հետաքրքիր է, քանի՞ տարի է, որ Լեռնային Ղարաբաղը գտնվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ուշադրության կենտրոնում։

Արդյո՞ք տիկին Պիկկատը նկատի ունի վերջին 4 տարիները, այսինքն՝ աստիճանական ռազմական ագրեսիայի, ցեղասպանության ու էթնիկ զտումների տարիները։ Թե՞ Արցախի ինքնորոշման բոլոր 30 տարիները։

Ի վերջո, Լեռնային Ղարաբաղը, այսինքն՝ Արցախի Հանրապետությունը, համաշխարհային հանրությանը հայտնի է 1988 թվականից, երբ նախկին ԼՂԻՄ-ի բնակիչները, օգտվելով ինքնորոշման իրենց իրավունքից, որոշեցին անջատվել Խորհրդային Ադրբեջանից, քանի որ խորհրդային այս հանրապետությունն ակնհայտորեն վարում էր հայատյաց քաղաքականություն և ԼՂԻՄ-ի ժողովրդագրական կազմի փոփոխության կուրս՝ հօգուտ մահմեդական բնակչության։

70 տարիների ընթացքում Խորհրդային Ադրբեջանը վարել է հայոց պատմության, մշակույթի, ավանդույթների, ճարտարապետական ​​հուշարձանների յուրացման ու կեղծման քաղաքականություն։ Այս ամբողջ քաղաքականությունը «ամրապնդվեց» այսպես կոչված ալբանիզացիայի միջոցով, և վերջին 4 տարում այդ հայեցակարգը սկսեց ակտիվորեն առաջ մղվել Ռուս ուղղափառ եկեղեցու աջակցությամբ։

Հետաքրքիր է, որտեղ էր ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն: Ինչո՞ւ միայն հիմա ՄԱԿ-ի կրթության, գիտության և մշակույթի գծով մասնագիտացված գործակալությունը հիշեց Արցախի ժառանգությունը, որն անխնա ոչնչացվում է Ադրբեջանի կողմից ողջ աշխարհի աչքի առաջ։ Իրոք, ժամանակակից տեղեկատվական դարաշրջանում անհնար է թաքցնել այնպիսի աղաղակող փաստեր, ինչպիսիք են դարավոր եկեղեցիների, վանքերի գնդակոծումը, երկարամյա պատմություն ունեցող ողջ բնակավայրերի ավերումը։

Թեև բավական է հիշել բռնապետ Ալիևի կնոջ հետ կապված սկանդալը, ով երկար տարիներ եղել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի բարի կամքի դեսպան, հասկանալու համար, որ այս կազմակերպությունը մարգինալացված է, ինչպես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ստեղծված բոլոր միջազգային կազմակերպությունները, եւ վաղուց բուժման կարիք ունի։

Շատ հաճախ արցախցիներին մեղադրում են այսպես կոչված միջազգային հանրության կողմից ընդունված հայտարարություններից, որոշումներից, բանաձեւերից դժգոհ լինելու մեջ։ Բայց դա թերևս այն պատճառով է, որ այդ հայտարարություններն ընդունվում են, երբ արդեն ուշ է։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն 2020 թվականից հետո մատը մատին չտվեց, եւ միայն այժմ՝ Արցախի օկուպացիայից և նրա բնակիչների տեղահանությունից հետո, հայտարարում է, որ “իրավիճակը փոխվել է, ՅՈՒՆԵՍԿՈՆ չի կարող առաքելություն ուղարկել “Զինված հակամարտությունների դեպքում մշակութային արժեքների պաշտպանության մասին” 1954 թ․ Հաագայի կոնվենցիային համապատասխան։ Մենք հիմա Ադրբեջանի իշխանությունների հետ քննարկում ենք, թե ինչպես կարող ենք աջակցել նրանց»։

Այսինքն՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն, առանց որևէ իրավական հիմքի, որոշել է, որ Արցախը Ադրբեջան է, և այժմ նրա խնդիրները պետք է քննարկվեն Բաքվի հետ։

Ի՞նչ կարող է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն քննարկել Ադրբեջանի հետ, եթե անգամ չի կարող մտնել այս ահաբեկչական, նացիստական ​​երկիր, էլ չասած Արցախի տարածքի մասին, որը նա բռնազավթեց և վտարեց ողջ բնակչությանը ցեղասպանության սպառնալիքի տակ։

Ինչպե՞ս կարելի է բանակցել մի ֆաշիստական ​​միավորի իշխանության հետ, որի նպատակը հենց արցախցիների դարավոր կյանքի հետքերի ոչնչացումն է նախնիների հողի վրա։

Մարգարիտա Քարամյան