Հերթական «տիեզերական աղմուկը» բարձրացրեցին թե ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովի հայտարարությունն այն մասին, որ «Հայաստանի ղեկավարությունը սաբոտաժ է անում ՀՀ Սյունիքի մարզով հաղորդակցությունների վերաբերյալ համաձայնագիրը», թե ՀՀ ԱԳՆ արձագանքը դրան։

Մասնավորապես, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության հայտարարությունում կա հետևյալ արտահայտությունը. «Մենք կարծում ենք, որ ՌԴ ԱԳ նախարարը քաջատեղյակ է, որ, բացի հրապարակային փաստաթղթերից, Հայաստանը որևէ այլ համաձայնագրի կողմ չէ և, հետևաբար, չի կարող սաբոտաժ անել այն»։

Ի՞նչ պայմանավորվածության մասին է խոսում ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղարը. կա՞ն այլ պայմանավորվածություններ, որոնք տեղ չեն գտել նոյեմբերի 9-ի հայտարարության հրապարակային տեքստում և այլ եռակողմ փաստաթղթերում։

Պուտինի, Փաշինյանի և ալիևի՝  նոյեմբերի 9-ին հայտարարության ստորագրումից անմիջապես հետո լուրեր հայտնվեցին, որ կան նաեւ այլ կետեր, որոնց մասին ոչ մի կողմ բարձրաձայն չի խոսում։ Մասնավորապես, արդեն 2020 թվականի ձմռանը հայկական և ադրբեջանական մի շարք լրատվամիջոցներ անընդհատ տեղեկատվություն էին տարածում այն ​​մասին, որ Լաչինի միջանցքը, որը ենթադրաբար պետք է վերահսկվի ռուս խաղաղապահների կողմից, «կաշխատի» միայն պայմանով, որ Հայաստանը համաձայնի միջանցք բացել Ադրբեջանի եւ Նախիջեւանի միջեւ Մեղրիով, որը կվերահսկի ՌԴ ԱԴԾ-ը։

Արցախը Հայաստանին և արտաքին աշխարհին կապող միջանցքի հետագա արգելափակումը ենթատեքստային առումով կապված էր այն փաստի հետ, որ Հայաստանը իբր համաձայն չէ իր տարածքով արտատարածքային միջանցք բացել և պնդում է, որ տարածաշրջանի բոլոր հաղորդակցությունները պետք է գործեն այն երկրների իրավասության ներքո, որոնց տարածքով անցնում են։

Այն, որ այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքն» ավելի շատ պետք է ռուսաստանին, քան ադրբեջանին, պարզ էր արդեն 2020թ.։ Ընդ որում, Ռուսաստանի համար այդ միջանցքը սկսվում է Հադրութից, այսինքն՝ Արցախի տարածքում Իրանի հետ սահմանից։

Ինչպե՞ս են անցել Շոյգուի այցերը Իրան, այնուհետև ադրբեջան, եւ ինչպես են դրանք կապվում Պուտինի Բաքու այցի հետ։

Ինչի՞ շուրջ Շոյգուին հաջողվեց կամ չկարողացավ պայմանավորվել Իրանում և Բաքվում, ինչը պատճառ դարձավ Պուտինի հապճեպ այցին Ալիևի մոտ, և ոչ ավել, ոչ պակաս, պետական ​​այցի, որը պետությունների ղեկավարները կատարում են հատուկ, հազվադեպ դեպքերում:

Ըստ ամենայնի, ռուսաստանին հաջողվել է համոզել Իրանին, որ ավելի լավ է, եթե Ռուսաստանը իր սահմանին լինի, քան ամերիկացիները։ Դրա մասին է վկայում իրանական կողմի բավականին կոշտ հայտարարությունը, թե «Իրանը դրական չի ընկալում ԱՄՆ ներկայությունը տարածաշրջանում» (նկատի ունի Հայաստանին)։

Թերևս դա է պատճառը, որ ադրբեջանը որոշեց հանել «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագրից։ Նրանց ինչի՞ն են պետք «թույլիկների» հետ պայմանավորվելը, եթե կարող են բանակցել մեծ խաղացողների հետ։

Սակայն այս ամբողջ իրավիճակում մեզ ավելի շատ հետաքրքրում է հայկական կողմի դիրքորոշումը։

Ի՞նչ է թաքնված «բացառությամբ հրապարակային փաստաթղթերի, Հայաստանը որևէ այլ համաձայնագրի կողմ չէ» բառերի տակ։ Ինչո՞ւ հայկական կողմը հետ չի վերցնում իր ստորագրությունը նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրից։

Իսկապես, Հայաստանը կատարեց Համաձայնագրի իրեն վերաբերող բոլոր կետերը եւ պարտավորությունները, և դեռ ավելին. Արցախը հանձնեց նախ Թուրքիային և Ռուսաստանին, իսկ այժմ ամբողջությամբ՝ ադրբեջանին։

Ինչո՞ւ է Հայաստանի իշխանությունն այդքան կատաղի կառչած մի թղթի կտորից, որը սպառնում է իր ոչնչացմանբ։ Ի վերջո, Հայաստանը, հանձնելով Արցախը, ինքն իր ձեռքով ոչնչացրեց իր անվտանգության համակարգը և թույլ տվեց թշնամու զորքերին մտնել իր տարածք Սև Լճում, Ջերմուկում, Սոթքում։

Ի՞նչ պայմանավորվածությունների մասին է ակնարկում ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղարը. ի՞նչ է թաքցնում Հայաստանի իշխանությունը սեփական ժողովրդից։

Եթե ​​Հայաստանի վարչապետը հետ չկանչի իր ստորագրությունը նոյեմբերի 9-ին հայտարարությունից, դա կնշանակի, որ Պուտինին և ալիևին ավելին է խոստացել, քան նշված է Հայտարարության մեջ։ Հակառակ դեպքում Լավրովը չէր խոսի սաբոտաժի մասին։

Մարգարիտա Քարամյան

Գլխավոր առասպելներից մեկը Ուկրաինայի սպառնալիքն է։ Սակայն Ուկրաինայի զինված ուժերը սահմանը ճեղքելուն պես Ռուսաստանի Դաշնությունում ոչ մի նոր կամավորական կազմավորում չի նկատվել, ոչ էլ զինկոմիսարիատների մոտ հերթեր են գոյացել։ Ավելին, ԶԼՄ-ներում հասարակական դժգոհություն չեղավ, և ՌԴ ՊՆ-ն միայն սկսեց խոստանալ զգալի բոնուսներ, եթե տղամարդիկ պայմանագիր ստորագրեն, հայտնում է Foreign Policy ռեսուրսը։

Ոչ մի քարոզչական ալիք չկարողացավ «միավորել ռուսներին» սահմանային բեկման ֆոնին։ Նույնիսկ Կրեմլը նոր մոբիլիզացիա դեռ չի հայտարարում։ Իսկ Պեսկովը նույնիսկ արձակուրդը չեղյալ չի հայտարարել Կուրսկի շրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների պատճառով։ Ընդհակառակը, այժմ ռուս հանրությունը՝ ի դեմս մայրերի, կոչ է անում Պուտինին շտապ հետ կանչել Կուրսկի շրջանից ժամկետային զինծառայողներին և չնետել Ուկրաինայի զինված ուժերի դեմ պատերազմի։

Երկրորդ առասպելն այն է, որ Պուտինը ուժեղ առաջնորդ է, ով չի թույլ չի տա նեղացնել իր երկիրը։ Սակայն Կրեմլի ղեկավարը չի կարողացել պաշտպանել սահմանամերձ շրջանների բնակիչներին։

Երրորդ առասպելն այն է, որ Կուրսկի շրջանում բեկումը պետք է բերեր պատերազմի սրման։ Բայց փաստորեն Մոսկվան այս հարցում լռեց ու նույնիսկ հրաժարվեց դիմել ՀԱՊԿ-ի օգնությանը։

Այժմ Պուտինի բոլոր սպառնալիքները պարզապես սպառնալիքներ են. Կիևը հատել է ևս մեկ «կարմիր գիծ», իսկ Պուտինը շարունակում է լռել։

Արցախի ամբողջական օկուպացիայից, բնիկ բնակչության տեղահանումից և նույնիսկ ռուսական զորքերի դուրսբերումից մեկ տարի անց հայկական կողմը չի հայտարարում 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարության սպառման մասին։

Հայաստանի ԱԳՆ-ն ժամանակ առ ժամանակ ատամ է ցույց տալիս ի պատասխան Մոսկվայի և Բաքվի հայտարարություններին՝ հիշեցնելով, որ եռակողմ հայտարարության մեջ չխախտված կետեր գրեթե չկան, բայց չի հրաժարվում բուն հայտարարությունից։ Վերջին անգամ դա տեղի ունեցավ այսօր՝ ի պատասխան Լավրովի այս հայտարարության տակ Փաշինյանի ստորագրության մասին հիշեցման։

Ինչո՞վ է պայմանավորված նոյեմբերի 9-ի հայտարարության նկատմամբ նման նուրբ վերաբերմունքը եւ ինչո՞ւ է այն այդքան թանկ պաշտոնական Երեւանի համար։ Ի՞նչ կարող է փոխվել, եթե Երևանը հրաժարվի այս հայտարարությունից։

Այս մասին կարելի է դատել՝ վերլուծելով, թե նոյեմբերի 9-ի հայտարարության որ 2 կետերն են կատարվել։

2․Աղդամի շրջանը վերադարձվում է Ադրբեջանի Հանրապետությանը մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 20-ը։
6․Հայաստանի Հանրապետությունը Քելբաջարի շրջանը վերադարձնում է Ադրբեջանի Հանրապետությանը մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 15-ը, իսկ Լաչինի շրջանը՝ մինչև 2020 թվականի դեկտեմբերի 1-ը։

Միայն այս երկու կետերը ոչ միայն չեն խախտվել, այլեւ նախանձելի ճշգրտությամբ են իրականացվել։

Հենց այս կետերի պատճառով է, որ երեք կողմերից ոչ մեկը նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից չի հրաժարվում, քանի որ եթե հայտարարությունը խախտված է հայտարարվում, ապա դա ինքնաբերաբար պետք է հանգեցնի բոլոր կետերի վերանայմանը։

Հայկական կողմը չի ցանկանում վերանայել այս երկու կետերը, միաժամանակ չի կարող կատարել «միջանցքի» մասին հայտարարության 9-րդ կետը։

Հայաստանի ԱԳՆ-ի փոխարեն նոյեմբերի 9-ի հայտարարության չգոյության մասին է հայտարարում ՀՀ-ում Իրանի դեսպանը, ով ասում է, որ եթե նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը կա, ապա որտե՞ղ են Ղարաբաղն ու Լաչինի միջանցքը։

Նոյեմբերի 9-ի հայտարարության նկատմամբ պաշտոնական Երեւանի հիվանդագին կիրքը միջնորդների մոտ էլ է տարակուսանք առաջացնում։

ՀՀ ԱԳՆ խոսնակը պատասխանել է հարցին։

Հարց. ՌԴ ԱԳ նախարարը հայտարարել է, որ հենց Հայաստանն է սաբոտաժի ենթարկում Սյունիքի մարզով կոմունիկացիաների ապաշրջափակման պայմանավորվածությունը։ Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք:

Պատասխան. Հայաստանի վերաբերյալ ՌԴ ԱԳ նախարարության զանազան պաշտոնյաների՝ իրականությանը չհամապատասխանող, ակնհայտորեն կողմնակալ, հաճախ անհարգալից մեկնաբանությունները, ցավոք, վաղուց արդեն նորույթ չեն, և եթե նկատել եք, տևական ժամանակ է, ինչ մենք անգամ չենք անդրադառնում դրանց:

Այնուամենայնիվ, չենք կարող չասել, որ ՌԴ արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարի երեկվա հայտարարությունը ոչ միայն զուտ ափսոսանք է առաջացնում, այլև կասկածի տակ է դնում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում Ռուսաստանի Դաշնության կառուցողական ներգրավվածությունը:

Երբեմնի միջնորդական առաքելություն ստանձնած, 2020թ. նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը ստորագրած, դրա հիման վրա տարածաշրջանում խաղաղապահ զորախումբ տեղակայած պետության ԱԳ նախարարը չի կարող չտեսնել, որ չկա այդ հայտարարության գեթ մեկ առանցքային կետ, որն անդառնալիորեն խախտված չլինի՝ չնայած դրա ներքո ՌԴ ստորագրությանը և դրանով նախատեսված գործընթացներում ՌԴ մասնակցությանն ու պատասխանատվությանը: Կարծում ենք նաև, որ ՌԴ ԱԳ նախարարը քաջատեղյակ է, որ հրապարակային փաստաթղթերից դուրս՝ Հայաստանը որևէ այլ պայմանավորվածության մաս չի կազմում, հետևաբար չի կարող սաբոտաժի ենթարկել դրանք:

Հարկ ենք համարում ընդգծել նաև, որ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության ներկայացրած «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծն արդեն իսկ լայն ճանաչում ունի միջազգային հանրության շրջանում, այն մի քանի անգամ ներկայացվել է նաև ՌԴ ներկայացուցիչներին։ Վերահաստատում ենք, որ դրա շրջանակներում տարածաշրջանային կոմունիկացիաների բացումը հնարավոր է բառացիորեն ամեն պահի։ «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը դրական արձագանքի է արժանացել մի շարք միջազգային գործընկերների կողմից, և ՌԴ ԱԳՆ գործընկերներին կոչ ենք անում կողմնակալ հայտարարություններով սաբոտաժի չենթարկել այն, ոչ էլ Հարավային Կովկասում խաղաղության հասնելու ջանքերը:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը բազմիցս վերահաստատել և հիմա էլ վերահաստատում է իր հավատարմությունը խաղաղության օրակարգին և իր բաժին աշխատանքը կկատարի այդ օրակարգը բարեհաջող իրացնելու համար։

Ակնհայտ է, որ ՀՀ ԱԳՆ-ը, պնդելով, որ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության գրեթե բոլոր կետերը խախտված են, այնուամենայնիվ, չի հրաժարվում այդ հայտարարությունից։