Ինչ պետք է ականջներին օղ անեն ՀՀ պաշտպանության նախարարի եւ ՀՀ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի պետի պաշտոններին նշանակված Սուրեն Պապիկյանը եւ Էդուարդ Ասրյանը, որոնք կատարում են Փաշինյանի անօրինական հրամանները չկրակելու եւ ՀՀ տարածքը, ժողովրդին անպաշտպան թողնելու մասին։ Սա հակասահմանադրական ու հակապետական գործունեություն է, Փաշինյանը նման հրամաններ տալու իրավունք չունի, հատկապես այն պարագային, երբ պատերազմ հայտարարված չէ։ Այսինքն, տեղի ունեցողի համար Պապիկյանը եւ Ասրյանը հավասար պատասխանատվություն են կրում Փաշինյանի հետ եւ չեն կարող թաքնվել ինչ- որ «գերագույն հրամանատարի հրամանների» հետեւում։

ՀՀ Սահմանադրական տարածքը օկուպացված է, օկուպացված է ՀՀ Արցախի մարզը։ Ոսկեպարը «Բերձորի միջանցքն» է, որի հանձնումը ՀՀ պետականության լուծարման գործընթացի գործնական մեկնարկն է՝ տարածքի օտարմամբ, բանակի կազմալուծմամբ, մայրուղիների եւ մյուս հաղորդակցությունների վերահսկողությունը Բաքվին հանձնելով եւ բնակչության զանգվածային տարագրմամբ։ 29,8-ը չեղարկված է, սահմանազատումը, հաղորդակցությունների ապաարգելափալումը, «խաղաղության պայմանագիրը» ՀՀ պետականության լուծարման ծրագրի քողածածկույթն են, դրանք տեղի չեն ունենալու։ ՀՀ ՆԳՆ եւ ԱԱԾ կոչվող կառույցները կատարելու են Բաքվի ստորաբաժանումների առաջխաղացման եւ դրանց անվտանգության ապահովման գործառույթը (ավելի մանրամասն այստեղ)։ 

Այս ծրագիրն առաջնորդում եւ իրականացնում է Նիկոլ Փաշինյանը իր կառավարության հետ։ Ապացույցները բազմաթիվ են՝ սկսած միջազգային ատյաններում միջազգային հիմնարար սկզբունքների հիման վրա Արցախի խնդրի քննարկումներից, Բերձորի միջանցքի արտատարածքային կարգավիճակի վերացման խնդիրը բարձրացնելուց հրաժարվելուց, վերջացրած անօրինական հրամաններով։ Փաշինյանը գիտակցաբար եւ հետեւողականորեն վերացնում է հայկական իրավունքների այս անառարկելի փաթեթը։

Հայկական բանակի որեւէ գործողությունը փլուզելու է այսպես կոչված «ադրբեջանը», որի լեգիտիմացումը որպես պետություն բացառապես կախված է Երեւանից։ Նկատենք՝ Փաշինյանը հայտարարել է, որ ՀՀ-ն կադաստրային թուղթ չունի, սակայն նույնը չի ասում «ադրբեջանի» մասին, թեեւ իրականությունը լիովին հակառակն է։

ՀՀ պաշտպանության նախարարի եւ ՀՀ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի պետի պաշտոններին դրված Սուրեն Պապիկյանը եւ Էդուարդ Ասրյանն այսպիսով պատկերացնում են տեղի ունեցողի ողջ ընդգրկումը եւ հետեւանքները եւ կրում են ուղիղ պատասխանատվություն։ Առավել եւս, որ բանակը կարող է շրջել իրավիճակը, կատարելով իր սահմանադրական պարտականությունները։

ԱՐԱՄ ԵԳԱՆՅԱՆ  

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նպատակն է խրախուսել Հայաստանին և Ադրբեջանին՝ հասնելու կայուն և տևական խաղաղության։

«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին լրագրողների հետ ամենօրյա ճեպազրույցի ընթացքում նշել է ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Մեթյու Միլլերը։

«Հայաստանի և Ադրբեջանի կառավարությունների հետ մեր նպատակները կայանում են նրանում, որպեսզի կողմերին ներգրավենք և խրախուսենք՝ առկա տարաձայնությունները հաղթահարելու, ինչպես նաև տևական ու կայուն խաղաղության պայմանագրի հասնելու աշխատանքներում»,- ասել է Միլլերը՝ պատասխանելով հարցին, թե ի՞նչ հարցեր են ներառված ապրիլի 5-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի և Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա Ֆոն դեր Լայենի հանդիպման օրակարգում, և դիտարկվու՞մ է արդյոք քաղաքական, տնտեսական կամ անվտանգային բնույթի որևէ աջակցություն Հայաստանին։

Պետքարտուղարության ներկայացուցիչը, փաստորեն, ասում է, որ խոսքը ոչ թե Հայաստանի հետ ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի «երկկողմանի հարաբերությունների», այլ խաղաղության մասին է, որը չի կարող միակողմանի լինել։ Կհանդիպե՞ն արդյոք Բլինքենն ու ֆոն դեր Լեյենը Ալիևի հետ։ Եթե ​​ոչ, ապա ստացվում է, որ Փաշինյանը կխոսի «երկուսի անունից» և կփորձի համոզել ԱՄՆ-ին և ԵՄ-ին ընդունել «խաղաղության» արդեն իսկ համաձայնեցված Ալիևի, Փաշինյանի և Պուտինի տարբերակը։

ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ն դեռ վերապահումներ ունեն այս ծրագրի վերաբերյալ, թեև 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Արցախի դեմ ագրեսիայից 2 օր առաջ ԱՄՆ-ի, ԵՄ-ի և Ռուսաստանի ներկայացուցիչների Ստամբուլում կայացած հանդիպումը հուշում է, որ կա ընդհանուր կոնսենսուս։ Այժմ, ըստ ամենայնի, քննարկվում են վերջնական մանրամասները։ Եւ դրանք կներկայացնի Փաշինյանը։

«Չէի ասի, թե արցախցիներից քչերն են պատրաստ պայքարել իրենց իրավունքների համար, հատկապես սոցիալական հարցերում։ Իսկ թե ինչու առաջին հանրահավաքին այդքան մարդ հավաքվեց, բացատրություն կա»,- Step1.am-ի հետ զրույցում ասաց «Արցախի ժողովրդի կարիքների ապահովման նախաձեռնության» անդամ Սամվել Հովսեփյանը՝ մեկնաբանելով մարտի 20-ի հանրահավաքը։

Նա մի քանի պատճառ բերեց. Առաջին պատճառն այն է, որ հանրահավաքը աշխատանքային օր է նշանակել, քանի որ հավանականություն կար, որ պահանջների ուշացման դեպքում կառավարությունը կհաստատի մի ծրագիր, որը չէր նպաստի Արցախի ժողովրդի տարրական կարիքների լուծմանը։

«Երկրորդ պատճառն այն է, ինչի դեմ մենք պայքարում ենք՝ արցախցիների ֆինանսական անմխիթար վիճակը։ Պարզապես շատերը հնարավորություն չունեն մարզերից գալ Երևան և միանալ Նախաձեռնության շարժմանը։

Պետք է ընդգծել նաև, որ բոլոր տեսակի շարժումներն այնքան են շփոթեցնել մարդկանց՝ հետապնդելով քաղաքական և ոչ քաղաքական նպատակներ, որ մարդիկ իրոք շփոթության մեջ են և դժվարանում են որոշել, թե ում վստահել։ Բայց ես համոզված եմ, որ մարտի 20-ի առաջին հանրահավաքին եկածները տեսել և հասկացել են, որ հանրահավաքը կազմակերպել են արցախցիները, ներքաղաքական նպատակներ չեն հետապնդել և բարձրացրել են արդի խնդիրներ ու պահանջներ, որոնք բխում են մեր ընտանիքների համար արժանապատիվ կյանք ապահովելու անհրաժեշտությունից»,- ասաց նա։

Սամվել Հովսեփյանը նշեց, որ Նիկոլ Փաշինյանը պատասխանել է ՀՀ կառավարությունը ուղարկված Նախաձեռնության միջնորդությանը իր ասուլիսի ժամանակ, որտեղ հնչեցրել է ներքին տեղահանվածների համար ընդունելի լուծում։ Խոսքը 40+10 հազար ծրագիրն առանց փոփոխությունների երկարացնելու մասին է։

Սակայն այս ծրագրի վերաբերյալ ասուլիսը և այլ հայտարարությունները առիթ չեն հաջողության մասին խոսելու, քանի որ ծրագիրը դեռևս չի հաստատվել կառավարության կողմից։ «Ուստի կարծում եմ, որ դեռ վաղ է խոսել Նախաձեռնության ձեռք բերած արդյունքների մասին»,- նշեց Սամվել Հովսեփյանը։

Նախաձեռնության հետագա քայլերի վերաբերյալ Սամվել Հովսեփյանը նշեց, որ «մեր գործողությունները կախված են նրանից, թե կառավարությունը կարձագանքի՞, թե՞ չի պատասխանի մեր ներկայացրած առաջարկներին»։

«Մենք դիմել ենք նաև փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանին՝ խնդրանքով ընդունել մեր Նախաձեռնող խմբին՝ քննարկելու բարձրացված խնդիրները։ Այսինքն՝ այս հանդիպումից հետո կսկսվեն մեր գործողությունները, ինչի մասին հանրությունը կտեղեկացվի»,- ամփոփեց Սամվել Հովսեփյանը։

Ալվարդ Գրիգորյան

Step1.am-ի զրուցակիցն է Հայ կառուցողական կուսակցության նախագահ Անդրիաս Ղուկասյանը։

-Պարո՛ն Ղուկասյան, այն բանից հետո, երբ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց Տավուշի մարզի գյուղերը հանձնելու պատրաստակամության մասին, Ադրբեջանի զինվորական դատախազությունը հայտարարեց, որ հետախուզում է հայտարարել 18 հայի նկատմամբ՝ նրանց մեղադրելով Տավուշի մարզի Բաղանիս-Այրում գյուղում 1990-ականների սկզբին իբր «ցեղասպանություն իրականացնելու» մեջ։ Սա սպասելի սցենար էր, ինչպե՞ս եք գնահատում այս զարգացումները։

-Հայաստանի Հանրապետությունը պարտավոր չէ միակողմանի հետ քաշել իր զորքերը գոյություն ունեցող շփման գծից։ Իմ կարծիքով՝ այս ճգնաժամն ստեղծվեց քաղաքական նպատակով՝ հրահրել Հայաստանում անկայունություն, որպեսզի տապալվի ապրիլի 5-ին Բրյուսելում կայանալիք եռակողմ հանդիպումը։ Հավանաբար ապրիլի 5-ն այն ժամնկետն է, երբ Հայաստանն ունի հնարավորություն՝ այս տարի որոշումներ կայացնելու եւ տնտեսական հարաբերությունների ու անվտանգության ոլորտներում պայմանագրեր կնքելու ԱՄՆ եւ Եվրամիության հետ։ Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանի համար ցանկալի դասավորություն չէ, եթե Հայաստանը դառնա Եվրամիության անդամի թեկնածու պետություն։ Եվ թիկունքում ունենալով Ռուսաստանի ու Թուրքիայի աջակցությունը՝ մենք տեսնում ենք սրացում։

Ոսկեպարի բնակիչները հայտարարեցին, որ եթե բանակը միակողմանի թողնի դիրքերը, իրենք այդ դիրքերը կպահեն քաղաքացիական անձանց ուժերով։ Եվ ավելի սրվեց իրադրությունը, Ադրբեջանն արդեն քայլեր ձեռնարկեց՝ ուղիղ թիրախավորելով քաղաքացիական անձանց, որպեսզի վախեցնի, վախի մթնոլորտ ստեղծի բնակիչների ու կամավորականների շրջանում, որոնք դիրքորոշում են հայտնել, որ շփման գծի դիրքերը չեն թողնի։

Ինչո՞ւ էր այս ամենը պետք Հայաստանի վարչապետին, իմ անձնական կարծիքն այն է, որ ինքն այդ կեղտոտ խաղի մեջ մտավ, որովհետեւ շարունակում է փորձել խաղալ երկու ուղղության վրա՝ եւ Ռուսաստան-Թուրքիա-Ադրբեջանի ծրագրերն է սպասարկում, եւ միաժանակ փորձում է ԱՄՆ-Եվրամիություն-Ֆրանսիա այս ուղղության վրա հանդես գալ։ Ըստ երեւույթին, Փաշինյանը չի ուզում ապրիլի 5-ին կոպիտ պատասխանել ԱՄՆ-ին եւ Եվրամիությանը, այլ ուզում է, ձեռքի տակ ունենալ հիմնավոր պատճառաբանություններ, թե ինչո՞ւ ինքը չի կարող այդ որոշումներն ընդունել՝ որովհետեւ Հայաստանում ճգնաժամ է, սահմանի վրա լարվածություն է։ Այն, որ վարչապետն այդ ամենին մասնակից է, փաստում են իր այցելությունը Տավուշ եւ հանդիպումը մարդկանց հետ։ Սա հիմք է տալիս ասելու, որ ինքն անձամբ սպասարկում է այդ ահաբեկչական ինֆորմացիոն ծրագիրը։

-Փաշինյանը նախ Տավուշի մարզ չորս գյուղերը Հայաստանի տարածքից դուրս հռչակեց, հետո հայտարարեց, որ փորձում են իբր «լեգիտիմ սահմաններ» ձեւավորվել։ Նման քաղաքականության հետեւանքը ո՞րը կարող է լինել։

-Լեգիտիմ սահմանների հարցը դելիմիտացիայի խնդիր է։ Որպեսզի դելիմիտացիան տեղի ունենա, Հայաստանն ու Ադրբեջանը պետք է խաղաղության պայմանագիր կնքեն եւ սկզբում քարտեզի վրա հաստատեն միջպետական սահմանը, հետո կատարեն դեմարկացիա։ Ընդ որում, դա պետք է իրականացվի այն պայմաններում, որ զորքերը գոյություն ունեցող շփման գծից հետ քաշվեն։ Հայաստանի Հանրապետության տարածքով այդ շփման գիծն անցնում է օկուպացիայի հետեւանքով։ 2022-2023 թվականներին Ադրբեջանի գործողությունների հետեւանքով օկուպացվել են ՀՀ տարածքները, եւ Եվրամիության կողմից ճանաչվել է Հայաստանի 178 քառակուսի կմ տարածքի գրավումն Ադրբեջանի կողմից։ Դա է պատճառը, թե ինչու Ֆրանսիայի պաշտպանության նախարարն այս իրավիճակին արձագանքեց եւ պնդեց, որ եթե Ադրբեջանը առաջ է բերում հարց, որ հայկական բանակը հետ քաշվի շփման գծից, ապա նաեւ ադրբեջանական բանակը պետք է հետ քաշվի շփման գծից, այսինքն՝ դեօկուպացնի Հայաստանի տարածքները։

Որեւէ հիմնավոր պատճառ չի կարող լինել, որ Հայաստանի կողմից զորքերը պետք է միակողմանի հետ քաշվեն շփման գծից, իսկ Ադրբեջանի կողմից մնան նույն դիրքերում։ Եվ Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությունը, որ այն, ինչ այսօր կատարվում է, դելիմիտացիայի արդյունք է, որը որոշել են սկսել Տավուշի մարզից, սուտ է, իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկություն է։ Դելիմիտացիան արված չէ, իսկ դեմարկացիան չի կարող արվել, քանի դեռ դելիմիտացիան չի արվել։ Որպեսզի դելիմիտացիան լինի, պետք է կնքվի խաղաղության պայմանագիր, եւ զորքերը հետ քաշվեն շփման գծից։ Սա է միջազգային պրակտիկայում գոյություն ունեցողը կանոնը։ Այն, ինչ Տավուշում հիմա կատարվում է, որեւէ կապ չունի ոչ միջազգային իրավունքի, ոչ միջազգային պրակտիկայի հետ։ Դա պարզապես արհեստական ճգնաժամ է եւ առաջինը չէ։ Ամեն անգամ, երբ Հայաստանը կանգնում է ինչ-որ կարեւոր որոշումներ ընդունելու հարցի առաջ, դրան ընդառաջ տեղի են ունենում նման լարվածություններ թե սահմանին, թե երկրի ներսում։ Թե ինչո՞ւ է Նիկոլ Փաշինյանը մտածում, որ ապուշներ են նստած Վաշինգտոնում եւ Բրյուսելում, միջազգային գործիչների ո՞ր դրսեւերումն է թույլ տվել Նիկոլ Փաշինյան մտածել, որ շուրջբոլորը հիմարներ են, ես չեմ հասկանում։