ՀՀ կառավարության հաջորդ նիստին կներկայացվի ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածների դրամական աջակցությունը մինչև տարեվերջ երկարացնելու որոշումը։ «Արմենպրես»-ի հետ հարցազրույցում այս մասին ասել է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի տեղակալ Աննա Ժամակոչյանը։

– Տիկի՛ն Ժամակոչյան, և՛ վարչապետը, և՛ փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանն իրենց ելույթներում վերջին շրջանում խոսեցին ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց բնակարանային մատչելիության ծրագրի և դրամական աջակցությունների շարունակման մասին։ Ի՞նչ է արվում այս պահին այդ ուղղություններով, ի՞նչ փուլում են ծրագրերը։ 

– Այո՛, նախ նշեմ, որ դրամական աջակցությունը շարունակելու որոշումը Կառավարության ընդունմանը կներկայացնենք մյուս հինգշաբթի։ Այս մասին վարչապետն արդեն իսկ հայտարարել էր օրեր առաջ։ Նախագծով նախատեսում ենք դրամական աջակցությունն առանց պայմանների փոփոխության երկարացնել մինչև 2024 թ. դեկտեմբերի վերջ։

Հիշեցնեմ, որ յուրաքանչյուր անձի հաշվով 2023թ հոկտեմբերից սկսած վճարվել են 40 + 10 հզ-ական դրամ բնակելի անարժ գույք չունեցող ընտանիքների անդամներին և 10 հզ-ական դրամ անշարժ գույք ունենալու դեպքում՝ իհարկե միջոցառման մյուս պայմաններին բավարարելու դեպքում: Այս ամիսներին շարունակաբար միջոցառման պայմանները վերանայվել են, ինչի արդյունքում ավելացել են նոր շահառու խմբեր: Բարելավման այս մոտեցումը կարծում եմ կպահպանենք: Մինչև ծրագրի երկարացման որոշումը նախաձեռնել էինք աշխատանքային քննարկում, և կարևոր առաջարկներ ստացանք տեղական և ԼՂ–ում հայտնի հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներից ու պարզապես ծրագրի շահառու հանդիսացած ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանցից։

Միաժամանակ, կարծում եմ՝ 2025թ ևս դրամական աջակցության միջոցառումը կշարունակենք, սակայն պայմանները փոփոխելով և կենտրոնանալով անաշխատունակ և խոցելի անձանց ու ընտանիքների կարիքների բավարարման վրա։

Ինչ վերաբերում է բնակարանային մատչելիության ծրագրին, ապա այն մշակման փուլում է, և պայմանների հստակեցման նպատակով Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունն այս պահին շարունակում է այս ուղղությամբ հանդիպումները։ Պետք է նշեմ, որ քննարկումներն այս դեպքում նույնպես ընթանում են ոչ միայն պետական մարմինների միջև, այլև հրավիրվում են տեղական և ԼՂ–ում հայտնի հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ և գործիչներ։ Հանդիպումների նպատակը ԼՂ բռնի տեղահանվածների համար Հայաստանում բնակվելու կայուն ծրագրեր մշակելիս բոլոր կողմերի կարծիքները լսելն է՝ առաջարկները դիտարկելու համար։ Բնականաբար, հաշվի են առնվելու բռնի տեղահանվածների կարիքները, որոնք ձգտելու ենք բավարարել պետության հնարավորությունները մեծացնելով և նոր միջոցներ ներգրավելով:

Միաժամանակ ծրագրով նախատեսվող որոշ պայմաններ արդեն հստակեցվել են․ մասնավորապես բնակարանի գնման կամ կառուցման նպատակով աջակցության չափը կլինի մեկ անձի հաշվով 3 մլն դրամ: Բացի այդ, ներդրումային առաջնահերթություն ունեցող բնակավայրերում բնակելի տուն ձեռք բերելու կամ կառուցելու դեպքում աջակցության չափը կավելանա՝ հասնելով 4մլն-ի, իսկ առանձին բնակավայրերում անգամ 5 մլն դրամի:

Ծրագրի շահառու կլինեն ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերած անձինք, քանի որ, ինչպես նշեցի, ծրագիրը ուղղված է ԼՂ բռնի տեղահանվածների Հայաստանում կայուն կյանքի աջակցությանը։ Պարզ է նաև, որ հաշվի առնելով ծրագրի մասշտաբը՝ այն չի կարող իրագործվել միանգամից և կունենա փուլային ընթացք, կտևի 3-5 տարի, սակայն կառանձնացվեն առաջնահերթություններ ունեցող ընտանիքները, որոնց համար ծրագիրը կմեկնարկի այս տարվանից։ Հստակ է, որ 3 և ավելի երեխաներ ունեցող ընտանիքները կունենան առաջնահերթություն։

– Դուք նշեցիք, որ դրամական աջակցության ծրագիրը շարունակվելու է մինչև դեկտեմբեր, սակայն մատչելի բնակարանի ծրագիրը կտևի 3-5 տարի։ Ի՞նչ է լինելու դեկտեմբերից հետո այն ընտանիքների հետ, որոնք այս տարի չեն դառնա բնակարանային ծրագրի շահառու։ 

– Արդեն նշեցի Կառավարությունը տարբեր ձևաչափերով կշարունակի աջակցել ԼՂ բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցներին՝ կացության և կեցության ծախսերը հոգալու հարցում։ Ուզում եմ նշել նաև, որ թեև դրամական աջակցությունները կշարունակվեն 2025թ ևս, մեր աջակցության ամենակարևոր ձևն ենք համարում աշխատաշուկայում ԼՂ տեղահանվածներին աշխատանք գտնելու համար խթանող պայմաններ ստեղծելը։

ՀՀ ՊԵԿ տրամադրած տվյալների համաձայն՝ ՀՀ-ում փետրվարի դրությամբ աշխատանքով է ապահովված ավելի քան 11 հազար ԼՂ բռնի տեղահանված։

ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը խորհրդարանում լրագրողների հետ ճեպազրույցում  նշեց, որ Նիկոլ Փաշինյանի քայլերն ընդլայնելու են ադրբեջանական պահանջներն ու ախորժակը, եւ ադրբեջանական ճնշումները գնալով ավելի մեծ տեմպ են ստանալու։

Աբրահամյանն ասաց, որ եթե թշնամուն հանձնվեն Տավուշի մարզի չորս գյուղերը, ինչի մասին հայտարարել է Փաշինյանը, անվտանգային լուրջ խնդիրներ կառաջանան։ «Ժամանակին ոչ միայն այդ, այլ նաեւ մնացած ուղղություններում, այդ թվում՝ Արցախի Պաշտպանության բանակի պաշտպանական ուղղություններում առաջնագիծը, ինժեներական կառույցներն իրենց ողջ ենթակառուցվածքներով տեղակայվել են՝ հաշվի առնելով տվյալ ուղղությամբ պաշտպանություն իրականացնող զորքի խնդիրները եւ նպատակները։ Եվ դիրքավորում է տեղի ունեցել բոլոր այն մարտավարական ու ռազմավարական նշանակության բարձունքներում, որոնք մեզ հնարավորություն են տվել մեր պաշտպանական խնդիրներն առավել արդյունավետ իրականացնելու։ Մեխանիկական տեղափոխությունները դեռեւս չի նշանակում նույն պաշտպանական խնդիրների էֆեկտիվությունը»,- ասաց նա։

Տիգրան Աբրահամյանը հավելեց՝ շատ կարեւորն է, որ հանրությունն իր ձայնը բարձրացնի, եւ դրական է, որ Տավուշի մարզի համայնքների բնակիչները դեմ են այս ծրագրերին, որովհետեւ շատ ժամանակ իշխանությունն օգտագործել է իրավիճակը, որ տարբեր համայնքներում բողոքի ձայն ու դժգոհություն չի եղել, եւ ավելի հեշտ են գնացել զիջումների։ «Ցանկացած հայտարարություն, որը հնչում է Երեւանից, չունի այն ուժը եւ այն հնարավորությունը, որը կարող է ստեղծվել, երբ բողոքի ձայնն առաջին հերթին արտահայտվում է հենց այդ գյուղերում։ Դա ունի որոշակի զսպաշապիկի դեր, որովհետեւ այս պահին խոսվում է չորս գյուղի մասին, հետագայում նաեւ քննարկման մեջ է մտնելու չորս անկլավների հանձնման թեման, բայց այս իշխանության քաղաքականությունը շատ բանով պայմանավորված է լինելու նրանից, թե հանրային կարծիքն ինչպես է դրսեւորվում եւ հատկապես տեղերից ինչպիսի արձագանք է լինելու։ Երբ սասանվում են իշխանության դիրքերը, երբ իրենք խնդիր են տեսնում իրենց պաշտոնի եւ իշխանության մասով, իրենց քայլերում շատ ավելի զգուշություն են դրսեւորում»,- ասաց պատգամավորը։

Ըստ նրա՝ ընդդիմությունն այս իրավիճակում ունի խնդիր՝ բարձրաձայնելու եւ հասարակության բոլոր շերտերի համար ընկալելի դարձնելու այն մատուցումը, թե ինչ վտանգ է սպառնում մեր երկրին։ «Երկրորդ, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մեր բոլոր խնդիրների հիմքում այս իշխանության գոյությունն է եւ նրա վարած քաղաքականությունը, բնականաբար, ընդդիմությունն իր գործունեությունը պետք է ուղղի իշխանության շուտափույթ հեռացմանը։ Օրակարգը սա է, որովհետեւ մենք այս պահին Տավուշն ենք քննարկում, մեկ այլ փուլում այլ իրավիճակ ենք քննարկելու, բայց դրա հիմքում կա մեկ մեծ խոչընդոտ, դա Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա իշխանության գոյությունն է»։

Տիգրան Աբրահամյանիը նկատեց մի վտանգավոր միտում՝ նախքան տարածքներ հանձնելը իշխանությունը նախապատրատսական գործընթաց է տանում, այդ տարածքները հռչակում է ադրբեջանական։ Եվ սրանով խնդիր է ստեղծում ոչ միայն բուն բանակցային գործընթացում, այլ նաեւ հնարավոր ռազմական գործողությունների դեպքում կլինեն խնդիրներ։ «Օրինակ՝ այդպես եղավ Արցախի դեպքում, երբ Ադրբեջանի հարձակումից դեռեւս մեկ տարի առաջ հայտարարվեց, որ Արցախն Ադրբեջան է, եւ հետագայում Ադրբեջանը գործողություններ իրականացնելիս հղում էր անում նաեւ երկրի իշխանություններին, այդ թվում՝ Փաշինյանի հայտարարություններին։ Ցավոք սրտի, այս պահին որոշակի առումով խնդիրն արտացոլված է նաեւ այստեղ, որովհետեւ Տավուշի մարզում նա արդեն իսկ այդ գյուղերը հռչակել է ադրբեջանական։ Եվ եթե լինի դիմադրություն կամ ստեղծվի այնպիսի իրավիճակ, որ իշխանությունը վախենա գնալ նման քայլի, զուտ իշխանությունը կորցնելը հաշվի առնելով, հնարավոր ռազմական գործողությունների դեպքում Փաշինյանն իր հայտարարություններով Ադրբեջանի համար արդեն լեգիտիմ դաշտ է ստեղծել։ Եվ իրավական առումով բոլորը հղում են անելու Նիկոլ Փաշինյանի լեգիտիմացրած այդ դրույթներին։ Եվ այս իրավիճակում Ադրբեջանը հերթական անգամ մարսելու է իր քայլերը։ Սա ամենավտանգավոր դրսեւորումներից մեկն է»,- ընդգծեց նա։