Հեղինակ՝ naira

40+10 ծրագիրը պետք է շարունակվի Արցախի բոլոր քաղաքացիների համար

Posted on by naira

40+10 հազ․ ծրագիրը պետք է շարունակվի Արցախի բոլոր քաղաքացիների համար, կամ Հայաստանի կառավարությունը պետք է սկսի բնակարանների վարձակալության գների կարգավորումը։

Այսպես է կարծում Արցախի քաղաքացիների իրավունքների պաշտպանների միության ներկայացուցիչ Նունե Լալայանը։

«Ապրիլից Արցախից ոչ կենսաթոշակային տարիքի չափահաս հարկադիր տեղահանվածները կզրկվեն 40+10 սոցիալական աջակցությունից, ինչը սկզբունքորեն սխալ որոշում է։

Մենք կարծում ենք, որ ծրագիրը պետք է շարունակվի ոչ միայն երեխաների, այլ բոլոր ներքին տեղահանվածների համար: Քանի որ նույնիսկ աշխատող քաղաքացիները չեն վաստակում վարձով բնակարանների համար վճարելու և իրենց ընտանիքի համար նվազագույն հարմարավետ կյանք ապահովելու համար:

Եթե ​​դիտարկենք միջին ընտանիքի օրինակը, որտեղ կան երկու աշխատող անդամներ՝ 120 հազար դրամ աշխատավարձով և երկու անչափահաս, ապա ընտանիքի ամսական բյուջեն կկազմի 340 հազար։ Աշխատանք ստանալու համար նրանք պետք է բնակվեն քաղաքում, քանի որ մարզերում զբաղվածությունը խնդրահարույց է։ Բայց քաղաքներում նորմալ բնակարաններն արժեն ավելի քան 200 հազար, գումարած գրեթե 50 հազար կոմունալ ծառայությունների համար:

Այս դեպքում պետք է հաշվի առնել Հայաստանում նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքը։

Եթե ​​ծրագիրը նախկինի պես չշարունակվի, ապա գոնե պետք է ուշադրություն դարձնել վարձակալությանը։ Ցանկալի է, որ ՀՀ կառավարությունը միջոցներ ձեռնարկի անշարժ գույքի վարձակալության շուկայում գները կարգավորելու ուղղությամբ»։

Ալվարդ Գրիգորյան

Հին Շենի գյուղապետ․ իմ տեղեկություններով՝ գյուղի գերեզմանոցը ոչնչացված չէ

Posted on by naira

Օրերս «Հայքի մշակույթի օմբուդսմենը» տեղեկություն տարածեց, որ ադրբեջանցի վանդալները շինարարական տեխնիկայի միջոցով ոչնչացրել են Արցախի Հանրապետության Շուշիի շրջանի Հին Շեն բնակավայրի գերեզմանոցը։ Հին Շենի գյուղապետ Սամվել Սարգսյանը step1.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ իր տեղեկություններով՝ դրանք հին կադրեր են, գյուղի գերեզմանոցը ոչնչացված չէ։

«Այդ տեղեկությունը սուտ է, կադրերն արել են այլընտրանքյաին ճանապարհը կառուցելու ժամանակ։ Իմ տեղեկություններով՝ գերեզմանոցին այսօրվա դրությամբ դեռ ձեռք չեն տվել»,- ասաց նա։

Հին Շենի բնակիչները բռնի տեղահանումից հետո հաստատվել են Հայաստանի տարբեր բնակավայրերում։ Սամվել Սարգսյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ գերեդասելի է, որպեսզի համայնքը մեկ բնակավայրում բնակվի, որպեսզի ավանդույթները պահպանվեն։ «Բայց այսօր մեր գյուղացիները ցրված են Հայաստանի գյուղերով՝ Մեղրիից մինչեւ Գյումրի, Վանաձոր, Լոռու մարզի տարբեր բնակավայրեր։ Մի տեղ չկա, որ մարդիկ մի տեղ հավաքվեն, այդպես ավելի ճիշտ կլիներ»,- ասաց համայնքի ղեկավարը։

Սամվել Սարգսյանն անդրադարձավ նաեւ կառավարության բնակապահովման ծրագրով արված առաջարկներին, ըստ որի՝ յուրաքանչյուր բռնի տեղահանված արցախցուն նախատեսվում է 3 մլն դրամ հատկացնել՝ բնակարանային խնդիրները լուծելու համար։ Ընդ որում՝ ընտանիքի չափահաս անդամների համար գումարը տրամադրվելու է հետ վերադարձնելու սկզունքով։

«Ո՞վ կարող է այդ գումարով տուն կառուցել կամ գնել։ Մեկ քմ արժեքը 300-400 հազար դրամ է, ոնց կարելի՞ է այդ արժեքով տուն սարքել կամ տուն գնել»,- ասաց Սամվել Սարգսյանը։ Անդրադառնալով կառավարության անդամների այն հայտարարություններին, թե մարզերում հնարավոր է այդ գումարով տուն ձեռք բերել, Սամվել Սարգսյանն ասաց․ «Ես ինքս մարզում եմ ապրում, երկու սենյականոց տունը 50-60 հազար դոլար արժե, այդ գումարը շատ քիչ է։ Նա հավելեց, որ ավելի ճիշտ կլինի, որ արցախցիների համար տներ կառուցեն, որպեսզի համայնքը մեկ թաղամասում միասին բնակություն հաստատի։ «Բայց խելքս չի կտրում, թե թույլ կտան այստեղ այդպիսի ծրագիր իրականացնել»,- ասաց Սարգսյանը։

Հին հեքիաթներ պարոն Պեսկովի կատարմամբ

Posted on by naira

russia-artsakh.ru

«Ռուսաստանի տարածքում ավելի շատ հայեր են ապրում, քան Հայաստանում»: Նման առասպելական հայտարարություն է կրկին արել ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը։ Այս անգամ ուսումնական մարաթոնի շրջանակներում կազմակերպված դասախոսության ժամանակ։

«Գիտե՞ք, որ Ռուսաստանում ավելի շատ հայ է ապրում, քան Հայաստանում։ Եվ նրանք ռուսաստանցիներ են, և այստեղ իրենց լավ են զգում։ Եվ մենք սիրում ենք նրանց, և նրանք սիրում են մեզ»,- ասել է Դմիտրի Պեսկովը։ Նրա ելույթը հեռարձակվել է «Россия-24» հեռուստաալիքով։

Կրեմլի խոսնակն ընդգծել է, որ ռուսներն ու հայերն այսպես են ապրել դարեր շարունակ։ «Եվ հետևաբար մենք նաև բարձր ենք գնահատում Հայաստանի հետ հարաբերությունների բարձր որակը»,- եզրափակել է մամուլի քարտուղարը (https://dzen.ru/a/ZehOaf7yNzlH1oVe):

Այս հիմարության քաղաքական հետևանքների մասին կխոսենք ավելի ուշ:

Առայժմ անդրադառնանք Ռուսաստանի բնակչության մարդահամարի տվյալներին և որոշ վիճակագրության, որոնք մենք արդեն մեջբերել ենք մեր «Վերանայման հեքիաթներ պարոն Պեսկովից» հոդվածում (09/11/2023, http://russia-artsakh.ru/node/16368) .

ԽՍՀՄ 1989 թվականի մարդահամարի տվյալներով ՌՍՖՍՀ-ում պաշտոնապես բնակվում էր ազգությամբ հայ 532 հազար քաղաքացի։ Փաստորեն, մի փոքր ավելին, քանի որ Բաքվից, Սումգայիթից և ԱզԽՀ այլ քաղաքներից մինչ այդ արդեն Ռուսաստանի Դաշնություն ներխուժած հայ փախստականները պարզապես հաշվի չեն առնվել, քանի որ գրանցված չէին ՌՍՖՍՀ-ում։

Ի դեպ, Ռուսաստանի հայերից շատերը ոչ մի կապ չունեն ժամանակակից Հայաստանի հետ, ինչպիսիք են, օրինակ, Օսմանյան կայսրությունից ցարական ժամանակների վերաբնակիչները՝ համշենցի հայերը, կամ Ղրիմի բնակիչները և «չերքեզ հայերը» (Չերքեզ), ով ապրում էին այդ կողմերում ռուսների գալուց շատ առաջ։

2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով Ռուսաստանի Դաշնությունում բնակվում էր 1 միլիոն 130 հազար հայ։

2010 թվականի մարդահամարի արդյունքներով եղել է 1 մլն 182 հազ. հայ։ Այսինքն՝ աճը 1989-2010 թթ. կազմել է մոտավորապես 650 հազ., հիմնականում միգրացիայի հաշվին։

2021 թվականի մարդահամարն ավելի ցածր ցուցանիշ է տվել՝ 946 հազ. Բայց փորձագետները գիտեն, թե ինչպես և ինչ պայմաններում (Covid և այլն) է իրականացվել այս մարդահամարը, և որ 17 միլիոն հարցվածներ ընդհանրապես չեն նշել իրենց էթնիկ ծագումը։

Այնուամենայնիվ, նույնիսկ հաշվի առնելով հայկական սեզոնային միգրացիայի առկայությունը (որը նվազել է Covid-ի և 2020 թվականի պատերազմից հետո), դժվար է պատկերացնել, որ Ռուսաստանի Դաշնությունում հայերի առավելագույն թիվը գերազանցի մոտ 1,5 միլիոն մարդ, ներառյալ ոչ միայն քաղաքացիների ու բնակիչների, այլեւ սեզոնային միգրանտների (ոչ միայն Հայաստանից, այլեւ Վրաստանից)։

Մինչդեռ եթե ոմանք, ինչպես պարոն Պեսկովը, պնդում են, որ Ռուսաստանի Դաշնությունում ավելի շատ հայեր կան, քան Հայաստանում, պետք է նկատի ունենան առնվազն… 3 միլիոն հայ Ռուսաստանում։

Որտեղի՞ց է Ռուսաստանի Դաշնությունում 3 միլիոն հայ:

Սակայն այս ֆանտաստիկ գաղափարախոսությունները ամենևին էլ Պեսկովին չեն պատկանում, այլ Կրեմլի նախկին գաղափարախոսներին։ Ռեգնում գործակալության նախկին ղեկավար Մոդեստ Կոլերովի հետ 2021 թվականի հուլիսին տված հարցազրույցից.

«Իր տարածքը պաշտպանելու համար Հայաստանը պետք է միանա Ռուսաստանի հետ միութենական պետությանը։ Հայաստանին սա պետք է։ Բայց խնդիրն այն է, որ Ռուսաստանում արդեն ավելի շատ հայ է ապրում, քան Հայաստանում։ Ռուսական հասարակության բացարձակ մեծամասնության համար Հայաստանի՝ որպես պետության խնդիր գոյություն չունի։

Կարելի է պատկերացնել մի իրավիճակ, երբ Հայաստանում, ինչպես Լատվիայում, կարող է սկսվել լայնածավալ հայաթափում։ Հայաստանում կարող են մնալ թոշակառուներն ու չինովնիկները։ Ես լիովին պատկերացնում եմ մի իրավիճակ, երբ Հայաստանում կմնան միայն թոշակառուներն ու Փաշինյանը (https://www.golosarmenii.am/article/123461/kolerov-pashinyan-ne-gotov-pojti-na-istoricheskoe-dlya-armenii-reshenie):

Նրանք, ում համար պարզ չէ, թե ինչի մասին է խոսում Կոլերովը, պետք է նորից կարդան մեջբերումը և ուշադրություն դարձրեք նրա առաջին արտահայտությանը՝ միութենական պետություն։

Կամ ահա ևս մեկ «փորձագետ»՝ «ՌԻԱ Նովոստի»-ի պաշտոնական քարոզիչ Պյոտր Ակոպովը (ՌԴ պաշտոնական մամուլում հատկապես գնահատվում են հայկական ազգանուններով «սուլիչները»). «Բուն Ռուսաստանում Հայաստանի նկատմամբ վերաբերմունքը բարդ է, պարզապես այն պատճառով, որ Ռուսաստանում ավելի շատ հայեր են ապրում, քան հենց Հայաստանում։ Եվ սա վիճակագրություն չէ, այլ պատմական ճակատագիր։ Փաստորեն, հայերը ընկալվում են որպես Մեծ Ռուսաստանի ժողովուրդներից մեկը՝ կայսերական, խորհրդային և ներկա, և հետևաբար նրանց նկատմամբ առաջնային վերաբերմունքը որպես ժողովուրդ է, այլ ոչ թե որպես պետություն։ Իսկ այն, որ հայկական պետականությունը հայտնվել է այսօրվա Ռուսաստանի սահմաններից դուրս, ընկալվում է որպես անհասկանալի թյուրիմացություն, ԽՍՀՄ փլուզման հետևանք, այլ ոչ որպես պատմական օրինաչափություն» («Աղետի իրավունք. Ռուսաստանը պարտք է Հայաստանին». 09/ 26/23, https://ria .ru/20230926/armeniya-1898576110.html):

Խնդրում ենք նկատի ունենալ, Ակոպովն ու Կոլերովը ոնց որ նույն ուսումնական ձեռնարկի համաձայն են խոսում։ Իսկ հոդվածի վերնագիրն էլ «ճիշտ» է՝ մերկացնելով սրիկաներին՝ «Աղետի իրավունքը» (ինչպես նաև մոդայիկ «ինքնալուծարումը»։ Այս մասին գրել ենք նաև. “Հայաստանի լիկվիացիաորպես վարձու հեղինակների իդեաֆիքս» 04.02.24, http:// russia-artsakh.ru/node/17783): Նկատեք, դա գրված էր սեպտեմբերի վերջին՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովրդի էթնիկ զտումների և տեղահանության օրերին։

Այնպես որ, «Ռուսաստանում ավելի շատ հայ է ապրում, քան Հայաստանում» հիմար անհեթեթությունը՝ քողարկում է։

Ըստ էության, նպատակաուղղված հարձակում է կատարվում հայազգի ռուս քաղաքացիների և, ընդհանրապես, Հայաստանի և Արցախի ռուս բարեկամների համախմբված արձագանքի հնարավորության վրա՝ ի պատասխան թուրք-ադրբեջանական ջիհադիստական ​​եռյակի՝ Արցախը վերջնականապես կլանելու ցանկության գրավել Հայաստանի տարածքները և ոչնչացնել նրա պետականությունը։

Իսկ դուք, ռուսաստանցի հայեր, նստեք և մի օրորեք նավակը, մենք ինքներս կվերափոխենք ամեն ինչ Անդրկովկասում։

«Նրանք ռուսաստանցիներ են, և այստեղ իրենց լավ են զգում»,- ռուսաստանցի հայերի մասին ասում է պարոն Պեսկովը։

Ի դեպ, ի տարբերություն Ռուսաստանի և հայերի, ԱՄՆ-ում իրականում շատ ավելի շատ իռլանդացիներ են ապրում, քան բուն Իռլանդիայում, պատմականորեն այդպես է եղել։ Կարծում եմ, որ իռլանդացիները երջանիկ են ԱՄՆ-ում, բայց արդյոք դա նշանակո՞ւմ է, որ նրանք պատրաստ են վաճառել իրենց պատմական հայրենիքը հանուն ԱՄՆ նախագահի որոշ ակնթարթային կոմբինացիաների։

«Եվ մենք սիրում ենք նրանց, և նրանք սիրում են մեզ», – շարունակեց Դմիտրի Պեսկովը:

Ես չգիտեմ, թե ում է սիրում պարոն Պեսկովը և ով է սիրում նրան, բայց այս հոդվածի հեղինակը, որը ծնունդով ռուսաստանցի է, ակնհայտորեն պարոն Պեսկովին չի կապում Ռուսաստանի կամ նրա իրական շահերի հետ։ Ավելի շուտ Էրդողանի ու Թուրքիայի շահերի հետ։

Կարծում ենք նաև, որ ռուսաստանցի հայերի հայրենասիրությունը չի ենթադրում նրանց աջակցությունը Արցախի և Հայաստանի շահերը հանձնելու մի բուռ ռուս օլիգարխների շահերին, որոնք առևտուր են անում նավթով ու գազով և վաճառում իրենց պատմական դաշնակիցներին։

Ալեքսանդր ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

Նա հավաքել էր նույն պայուսակը, ինչը հավաքում էր տասը օրով Երևան մեկնելու ժամանակ

Posted on by naira

2023 թ. սեպտեմբերին արցախցիները ստիպված էին հեռանալ իրենց հայրենիքից, թողնելով այն ամենը, ինչը մեծ դժվարությամբ ձեռք էին բերել տարիների ընթացքում:

Կարծես անիմաստ է հարցը, թե ինչ են վերցրել նրանք, բացի նկարներից: Այդ օրերը չապրած մարդիկ կպատասխանեին՝ ոսկի, թանկարժեք իրեր: Բայց այդ պահին, երբ պիտի թողնես տունդ, արժեքներդ փոխվում են:

Մեր զրուցակիցներից մեկը պատմում է․ երբ հասկացան, որ պետք է լքեն Արցախը եւ հավաքեն իրերը, մայրը նկարները հավաքեց, իսկ ինքը բան չէր զգում, չէր գիտակցում, որ հեռանում են ընդմիշտ:

Սեպտեմբերի 24-ին կանգնել է իր սենյակի մեջտեղում պայուսակը ձեռքին: Սենյակում տարբեր իրեր էին, նվերներ, բացիկներ։ Եթե ռացիոնալ լիներ, գուցե մի քիչ էլ սառնասիտ, կբացեր պայուսակը և կհավաքեր իրերը, բայց չի կարողացել: Նրա խոսքով՝ դա կնշանակեր, որ վերջ, այլևս չենք վերադառնա: Նա հավաքել էլ նույն պայուսակը, ինչը հավաքում էր տասը օրով Երևան մեկնելու ժամանակ:

Հիմա ՀՀ-ում է, էլի ունի իր սենյակը, որը նույն չորս պատերից է, սակավ իրեր, որոնք առաջին հայացքից էլի իրենն են, բայց զգացմունքը, որ այդ ամենն իրենն է՝ բացակայում է:

Պատասխանին հետևում է վերջին հարցը, իսկ արդյո՞ք չի փոշմանում: Այս անգամ արդեն երկար չի մտածում՝ «փոշմանում եմ, նույնիսկ չվերցված բացիկների համար եմ փոշմանում, տան վերջին չարված նկարի համար էլ եմ փոշմանում»:

Քրիստինա Ալավերդյան

Տեղեկություններ հայկական Հադրութի մասին 1888 թ. ռուսական աղբյուրում

Posted on by naira

Հայք և Հայոց աշխարհ

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱԴՐՈՒԹԸ «ԿՈՎԿԱՍԻ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴՆԵՐԻ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ԵՎ ՑԵՂԵՐԻ ՆԿԱՐԱԳՐՄԱՆ ՆՅՈՒԹԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԾՈՒՈՒՄ,  1888 Թ.

Ռուսական կայսրությունում 1881-1915 թվականներին Թիֆլիսում, Կովկասի փոխարքայի գլխավոր տնօրինության տպարանում, 1-2 անգամ հրատարակվել է «Կովկասի բնակավայրերի և ցեղերի նկարագրության նյութերի ժողովածու» գիտական ​​ամսագիրը։ Մեկ տարի հրատարակությունը վերահսկում էր Կովկասյան կրթական շրջանի հոգաբարձու Կ.Պ. Յանովսկին։ Ամսագիրը պարունակում էր ծավալուն նյութեր Կովկասի պատմության, հնագիտության, լեզվաբանության և ազգագրության վերաբերյալ։ Այս բազմահատոր հրատարակության գիտական ​​արժեքը ճանաչվել է պրոֆեսոր Վ. Ֆ. Միլլերի կողմից 1893 թվականին «Հանրային կրթության նախարարության հանդեսում» տպագրված ընդարձակ ակնարկներում: Խորհրդայնացումից հետո 1926 և 1929 թվականներին լույս են տեսել առանձին համարներ:

«Նյութերի ժողովածուի…» (1888) վեցերորդ համարում առանձին, 7-րդ գլուխը նվիրված է Ռուսական կայսրության Ելիսավետպոլի գավառի Ջաբրաիլի մարզի Հադրութ գյուղի նկարագրությանը։

Անդրադառնանք «Ժողովածուի…» տեքստին՝ ծանոթանալու 19-րդ դարավերջի Հադրութի նկարագրության առանցքային կետերին.

«Հադրութ» անվան ստուգաբանությունը.

«Հադրութ գյուղը պատկանում է փոխգնդապետ Մադաթովի ժառանգ Սոֆիայի, ամուսնությամբ զինվորական ստարշինա Միրզոևի կնոջը։

Հադրութ անունը պարսկական է. այն բաղկացած է երեք բառից՝ «հա-դու-ռուտ», որից «հա» նշանակում է միջև, «դու»՝ երկու, «ռուտ»՝ գետ, այսինքն՝ երկու գետերի միջև ընկած տարածություն։ Հայերենում վերջինս թարգմանվում է կա՛մ մեկ բառով «միճագետ», կա՛մ երեք բառով՝ «երկու գետի սուր» (երկու գետերի միջև), իսկ գյուղի երկու կողմերում հոսում են երկու գետեր՝ Գուզեյ-չայ և Գյունեյ-չայը»։

Հնագիտական ​​վայրեր.

«Հադրութում և նրա շրջակայքում գտնվող հնագիտական ​​հուշարձաններից և պաշտամունքի վայրերից ուշադրության են արժանի հետևյալը.

1) Գյուղի ստորին մասում՝ դեպի արևելք, գտնվում է հին գերեզմանատուն՝ հին եկեղեցիով։ Այս գերեզմանատան տապանաքարերի վրա ոչ մի արձանագրություն կամ պատկեր չկա, բացառությամբ միայն երկու քարերի, որոնց վրա խաչեր են քանդակված։ Պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են մարդկային ոսկորներ, մեծ քառանկյուն քարեր և երբեմնի նախկին տների պատերի մնացորդներ…

Եկեղեցուց մնացել էին խարխուլ պատերը և թաղի մի մասը՝ նույնպես առանց գրության։ Այս ավերակները այժմ վերածվել են ավշի։ Տեղի հնաբնակներից ոչ մեկը չի հիշում ոչ գերեզմանոցի, ոչ եկեղեցու հիմնադրման մասին։ Իր հնության և անհայտ հիմքի պատճառով այս գերեզմանատունը ժամանակին ժողովրդականորեն կոչվել է «Կրապաստի անգստարան», որը նշանակում է ստրկատիրական գերեզմանոց, իսկ վերջերս սկսել է կոչվել «Կոյնա» կամ «հին անգստարան», այսինքն՝ հին գերեզմանատուն։

2) Գյուղի արևելյան կողմում, Խոր-Ագբյուր աղբյուրի վերևում կանգնած է երկարամեծ մի սոսի, շրջագծով երեք ֆունտ, որը բնակիչները նախկինում սուրբ էին համարում, ուստի վախենում էին օգտագործել նրա չորացած ճյուղերը… Տեղի հնաբնակների վկայությամբ՝ այս սոսիը մոտ 300 տարեկան է։

3) Գյուղի հյուսիս-արևելյան մասում երևում է մի փոքրիկ արհեստական ​​բարձրություն, որտեղ, ըստ բնակիչների պատմածների, հին ժամանակներում աշտարակներով ամրոց է եղել։ Դրանում տեղի բնակիչները ժամանակին պաշտպանվել են թշնամու հարձակումներից, և, հետևաբար, մարդիկ այն դեռ անվանում են Գալին-բանտ, ինչը նշանակում է «բերդի մուտք»։

1887 թվականի ապրիլի 15-ին ես ինքս ականատես եմ եղել, որ հադրութցիներից մեկը գյուղի հյուսիսարևելյան մասում մի տեղ պեղել է… բերդի բավականին երկար ու մեծ պարիսպը։

4) Գյուղից հարավ, երկու մղոն հեռավորության վրա, մի բլրի վրա կա մի հին բերդ, որը ժողովրդականորեն կոչվում է «Ծծա–խաչի ղալա», որտեղից այժմ մնացել են միայն փլված պարիսպների մնացորդներ… Շակախ գյուղից կամ Սարեն-շենից այն ժամանակվա բնակիչների կողմից արհեստականորեն այստեղ ջուր է բերվել; Այդ մասին են վկայում կավե արմունկային խողովակների մնացորդները, որոնք տեղական անվանում են «թյունգի»։

Այս բերդի տիրակալ Խումարի որդի Վելիջանի գերեզմանը գտնվում է Սպիտակ-խաչ (սպիտակ խաչ) վանքի պարսպապատում։ Նրա տապանաքարի վրա գրված է. «Ես Խումար Վելիջանի որդին եմ՝ այս խաչը կանգնեցնելու համար 1527 թ.»:

5) Հյուսիս-արևմուտքում՝ մոտ 5 վերստ, բարձր անտառապատ Վնեսա-սար լեռան վրա կա Վնեսա-ղալա կոչվող հնագույն ամրոց, այսինքն՝ այս ամրոցը պատկանել է այն ժամանակվա տիրակալ Վանեսին։ Նրանից այժմ խարխուլ եկեղեցի է, առանց թաղի, և նախկին այլ շենքերի պատերի մնացորդներ։

6) Հադրութից հարավ և Վանք գյուղից մի քանի քայլ դեպի հյուսիս-արևելք խաչ կա մի բլրի վրա, որը կոչվում է Սպիտակ-խաչ…

7) Հադրութի հյուսիս-արևմուտքում, 10-15 վերստին, գտնվում է Թիզաֆայտսկայա (Դիզափայտ – մեր նշումը) լեռը, որն իր բարձրությամբ տարբերվում է մյուսներից եւ Ջեբրայիլի և Շուշիյի շրջաններում առաջին աղոթատունն է։

Հայերեն «Այսմավուրք» գրքում այս լեռան և բերդի մասին ասվում է հետևյալը. «Վրաց թագավորի առաջադեմ մարտիկները, հարձակվելով Արցախի վրա (ներկայիս Ղարաբաղ), գերի են վերցրել Մեսպ վարդապետի աշակերտներից շատերին, որոնք նրա մահից հետո մնացին Արցախում։ »

Այնուհետև այն պատմում է այն ավանդության մասին, ըստ որի տեղաբնակ հայերն արդեն 5-րդ դարում կոչում էին Դիզափայտ լեռը, ինչպես նաև տալիս է բառի ստուգաբանությունը. «Այս բառը հայերեն է. “դիզ”՝ «կույտ»եւ «փայտ” բառերից է: Թիզաֆաիթ լեռան անունից իր անունը ստացել է նույն Տիզակ տեղանքը, որը մտնում է Շուշիի և Ջեբրայիլի շրջանի մեջ»։

Մանրամասն խոսելով Հադրութի աղբյուրների, պաշտամունքի վայրերի, առևտրի խանութների և Հադրութի շուկաների մասին՝ հեղինակը ուշադրություն է հրավիրում հետևյալ հատկանիշի վրա. որոշ խանութների մետ կարելի է այբուբեննրով երեխաների հանդիպել՝ նրանց հայ գրագիտություն է սովորեցնում, հայրապետական ​​մեթոդով, կիսագրագետ հայ խանութպանը՝ ամեն տղայից իր աշխատանքի դիմաց ստանալով 15-30 կոպեկ ամսական կամ փողի դիմաց՝ ստիպելով ծառայել խանութում»։ Այսինքն՝ նույնիսկ Հադրութի աղքատ ընտանիքների երեխաներն են սովորել գրել-կարդալ, և սա 19-րդ դարն է, երբ Ռուսաստանում ճորտատիրությունը նոր էր վերացվել, իսկ Եվրոպայում միայն քչերն են հնարավորություն ունեցել կարդալ և գրել սովորելու։ Հրատարակությունը նշում է, որ Հադրութում գործում էր զեմստվոյ դպրոց, որտեղ սովորում էր գյուղի երեխաների 16%-ը՝ չհաշված Հադրութի ծխական դպրոցի սաները։

Ինչ վերաբերում է հաղորդակցության և կրոնի լեզվի՝ Հադրութի էթնիկ կազմին, ապա դա ընդգծվում է ամսագրում. «Քանի որ Հադրութը բացառապես հայերով է բնակեցված, բոլորը խոսում են հայերեն՝ խառնելով թաթարերեն և ռուսերեն բառերը։ Հայերը թաթարների հետ հանդիպելիս խոսում են թաթարերեն, իսկ ռուսների հետ՝ ռուսերեն… գրեթե յուրաքանչյուր անգրագետ գյուղացի կարողանում է ռուսերեն խոսել… Հադրութի բոլոր բնակիչները հայ-գրիգորյան դավանանքի են։ Գյուղի կենտրոնում մի շատ գեղեցիկ հայկական եկեղեցի կա»։

Խոսելով հադրութահայերի սննդային սովորությունների մասին՝ «Նյութերի ժողովածու…» հեղինակները մանրամասն թվարկում են ուտեստների և մթերքների անվանումները՝ միշտ նշելով նրանց անունները հայերեն։ Ի մեծ ափսոսանք Ադրբեջանի կեղծարարների համար, ի թիվս նշված ուտեստների, մենք հիշում ենք, որ 1887թ. «Առաջիկա օրերին հադրութահայերի կողմից կօգտագործվեն հետևյալ մթերքները.

1) փլավ, 2) կլոլակ կամ քյուվթա, 3) տոլմա, 4) բոզբաշ, 5) լուլա-քաբաբ, 6) շիշլըք կամ խորոված, 7) մսով կուրկուտ, ձող հարիսա, թանու-փանջար (սպաս կամ ապուր), 9. ) պանիր, 10) կարագ (+), 11) կաթ, 12) թթու կաթ, 13) կաթնավ ջաշ, 14) մսով ջաշ, ասիական ապուր և 15) տապակած ձու։

Պահքի օրերին ուտում են՝ 1) լոբա-խաշու, 2) ցեգով, փլավ և կաշովի, 3) բոզբաշ սնկով կամ կարտոֆիլով և բուսայուղով, 4) խաշ-խաշով շորվա, 5) քաչապ, 6) հաշիլ, 7) կչեխաշ … եւ այլ ուտեստներ, որոնք հադրութահայերը և ողջ ղարաբաղահայերը պատրաստում և ուտում են մինչ օրս։

Զելենսկին հրաժարվել է Էրդողանից. Ռուսաստանի հետ բանակցությունները կլինեն «հետո»՝ նոր դեմքերով

Posted on by naira

Մարտի 8-ին Ուկրաինայի ղեկավար Վլադիմիր Զելենսկին պաշտոնական այցով մեկնել է Թուրքիա, որտեղ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանից Ռուսաստանի հետ խաղաղության բանակցություններ վարելու առաջարկ է ստացել, գրում է РБК-ն։

Բացի այդ, Էրդողանը կրկին կոչ է արել արդարացի, բանակցային ճանապարհով ավարտել պատերազմը՝ խոստանալով ռազմական գործողությունների ավարտից հետո աջակցել Ուկրաինայի վերականգնմանը։

Զելենսկին կարծում է, որ Ռուսաստանի ներկայացուցիչների մասնակցությունը գագաթնաժողովին հնարավոր է միայն «արդար խաղաղության» ծրագրի մշակումից հետո։

Միևնույն ժամանակ նա նա նշել է, որ «այն մարդիկ, ովքեր արգելափակում են, ոչնչացնում և սպանում են ամեն ինչ», դժվար թե հանդիպման մասնակից լինեն։ «Այս գագաթնաժողովում մենք չենք տեսնում Ռուսաստանի ներկայացուցիչների։ Մենք ցանկանում ենք արդյունքի հասնել։ Արդյունքն Ուկրաինայի համար արդար խաղաղություն է։ Ուստի նախ քաղաքակիրթ երկրները ծրագիր կմշակեն, և միայն դրանից հետո կգրավեն Ռուսաստանի այն ներկայացուցիչներին, ովքեր արդար խաղաղություն են ցանկանում»,- ասել է Զելենսկին համագործակցության իր տարբերակը։

Նախկինում Ռուսաստանը պնդում էր, որ պատրաստ է բանակցությունների, բայց իր պայմաններով։ Կրեմլն անընդունելի է անվանել Կիևի պայմանները, այդ թվում՝ օկուպացիոն զորքերի դուրսբերումը։

«Диалог.UA»

ԱԱԾ-ն չի մեկնաբանում «Ամերիաբանկի» վաճառքի գործարքում «ադրբեջանական հետքի» մասին լուրերը

Posted on by naira
Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայությունը Sputnik Արմենիայի հարցմանն ի պատասխան չի մեկնաբանել լուրերն այն մասին, որ «Ամերիաբանկի» բաժնետոմսերը «Վրաստանի բանկին» վաճառելու հետևում միջնորդավորված կանգնած է Ադրբեջանը։
Ավելի վաղ «Ամերիաբանկը» հաստատել էր իր բաժնետոմսերի գնումը վրացական «Վրաստանի բանկի» սեփականատերերի կողմից:
Ընդ որում, հասարակության մեջ լուրեր են հայտնվել այն մասին, որ գործարքի վրա ազդել է Ադրբեջանը, որը մինչև այսօր Բաքվում պահում է Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանին, որը միջնորդավորված կերպով տիրապետում է «Ամերիաբանկի» բաժնետոմսերի 48,8 տոկոսին:
«Ինչպես հարցմամբ նշված տեղեկությունները, այնպես էլ Ազգային անվտանգության մարմինների վրա դրված մյուս խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկությունները ձեռք են բերվում օպերատիվ-հետախուզական գործունեության ընթացքում, որի արդյունքների մասին տեղեկությունները հրապարակման ենթակա չեն և «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն՝ չեն կարող տրամադրվել»,- ասված է գրավոր պատասխանում:

Հայաստանի իշխող կուսակցությանն արված նվիրատվությունները հարցեր են առաջացնում դրանց ծագման վերաբերյալ․ OCCRP

Posted on by naira

Ամերիկայի ձայն

Հետաքննությունը պարզել է, որ կուսակցությանը նվիրատվություն կատարած բազմաթիվ անձինք տեղյակ չեն եղել իրենց անունից արված նվիրատվությունների մասին:

Հայաստանում իշխող՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության 2022 թվականի ֆինանսական հաշվետվությունում հայտնաբերվել են մի շարք խնդրահարույց կետեր, որոնք հարցեր են առաջացնում կուսակցության ֆինանսավորման աղբյուրների վերաբերյալ՝ ասված է «Կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի լուսաբանման նախագծի» (OCCRP) հրապարակած հետաքննությունում, որը OCCRP-ի և նրա հայաստանյան գործընկերոջ՝ «ՍիվիլՆեթի» համատեղ աշխատանքի արդյունք է:

Հետաքննությունը պարզել է, որ կուսակցությանը նվիրատվություն կատարած բազմաթիվ անձինք տեղյակ չեն եղել իրենց անունից արված նվիրատվությունների մասին:

«2022 թվականին իշխող կուսակցությանն իբր գումարներ նվիրաբերած 140 անձանցից միայն վեցը չեն եղել «Քաղաքացիական պայմանագրի» թեկնածուներ տեղական ինքնակառավարման մարմինների վերջին ընտրություններում։ [Մեզ հետ զրույցում] 31 նվիրատուներից գրեթե կեսն ասացին, որ նման նվիրատվություններ չեն կատարել: Մյուսները պնդում էին, որ չեն հիշում՝ արդյո՞ք փոխանցել են գումար։ Ոմանք հրաժարվեցին պատասխանել հարցերին»,- նշված է OCCRP-ի կայքում տեղ գտած հրապարակման մեջ:

Ըստ հրապարակման, նվիրատվությունները արժանացել են հետաքննող լրագորղների ուշադրությանը նաև այն պատճառով, որ «[Հայաստանի] տասը քաղաքներում տեղական ինքնակառավարման մարմինների [ընտրությունների] առնվազն տասը թեկնածուներ նույն օրը նույնաչափ գումար են փոխանցել իշխող կուսակցությանը»: 26 նվիրատվությունների դեպքում դրանք կազմել են նրանց տարեկան եկամտի և ընդհանուր խնայողությունների առնվազն կեսը։ Չորսի դեպքում գումարը գերազանցել է նվիրատվության առավելագույն թույլատրելի չափը (2,5 մլն դրամ կամ 6 200 դոլար)՝ բացահայտել է հետաքննությունը:

Հետաքննության մեջ նշված է, որ կասկածելի գործարքներն ի հայտ են եկել մեկ տարի անց, երբ կառավարությունը հակակոռուպցիոն բարեփոխումների անցկացրեց՝ արգելելով կանխիկ նվիրատվությունները և փոխանցումներն իրավաբանական անձանցից, ինչպես նաև սահմանափակեց ֆիզիկական անձանց կողմից արվող վճարների չափը:

Հրապարաման մեջ մեջբերված փորձագետների կարծիքով, «բացահայտումները վկայում են քաղաքական կուսակցությունների ֆինանսավորման նոր սահմանափակումները շրջանցելու փորձերի մասին։ 2020 թվականին [իշխող] կուսակցությանն ուղղված նվիրատվությունները այլ տեսք ունեին՝ միջոցների մեծ մասը ստացվել էին մեծ գումարներով՝ ընկերություններից և գործարարներից»:

Հրապարակումը մեջբերում է որոշ գնահատականներ:

«Անհրաժեշտ միջոցներ ձեռք բերելու համար՝ քաղաքական կուսակցությունները, ամենայն հավանականությամբ, ուղիներ են փնտրում օրենքը շրջանցելու և անօրինական սխեմաներ օգտագործելու համար»,- OCCRP-ին ասել է Հայաստանում «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի գործադիր տնօրեն Սոնա Այվազյանը՝ շեշտելով. «Այս հետաքննության արդյունքները շատ կարևոր են և պահանջում են բացատրություն, և դրանով պետք է զբաղվեն պատկան մարմինները»:

Իր հերթին, Հելսինկյան Քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ներկայացուցիչ Վարդինե Գրիգորյանը, ըստ հրապարակման, համակարծիք է, որ «նվիրատվությունների բնույթը վկայում է կուսակցության միջոցների աղբյուրը թաքցնելու հավանական փորձի մասին:»

Նրա խոսքով, գումարը կարող էր «կանխիկ ստացվել տարբեր աղբյուրներից, այնուհետև փոխանցվել կուսակցությանը սեփական թեկնածուների անունից», իսկ «[թույլատրելի] շեմը գերազանցող նվիրատվությունները, հավանաբար, հետագայում փոքր մասով փոխանցվել են կուսակցությանը՝ այս գործարքների մասին անտեղյակ անձանց անունից»:

«Երկու երևույթներն էլ նոր չեն։ Նախկինում ևս եղել են նման դեպքեր: Դրանք ի հայտ կգան, եթե ուսումնասիրենք նախորդ տարիների քարոզարշավների ֆինանսավորման բյուջեները»,- պնդում է Վարդինե Գրիգորյանը:

Հրապարակումը նշում է, որ իշխող կուսակցությունից տակավին որևէ արձագանք չի ստացվել բացահայտումների վերաբերյալ:

«Ամերիկայի ձայնը» դիմել է շահագրգիռ բոլոր կողմերին՝ հավելյալ մեկնաբանություններ ստանալու խնդրանքով:

Արցախի դրոշը հեռացվել է Երեւանում Ֆրանսիայի հրապարակի կենտրոնից

Posted on by naira

Vigen Papoyan-ը գրում է․ 

Արցախի դրոշը հեռացվել է Ֆրանսիայի հրապարակի կենտրոնից: Ակնհայտ երևում է, որ ԱՀ դրոշի վրայից մաքրել են սպիտակ գույնը` վերածելով ՀՀ դրոշի:

Այս ամենը քիչ չէ, մի հատ էլ տարել ու խցկել են վերոնշյալ հրապարակի սյուներից մեկի արանքում:

Արցախում կային ընտանիքներ, որտեղ ընտանիքում 2-3 զոհ կար. նրանց բնակարանի հարցը հրատապ պետք է լուծվի. պատգամավոր

Posted on by naira

Արցախցիներին բնակարաններով ապահովելու թեման շատ քննարկվեց, սակայն դրա հիմնական դիսկուրսը ոչ թե սկզբունքների, այլ պարզապես իշխանության առաջադրած առևտրի շուրջ է: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը:

«Այս թեմային տարբեր տեսանկյունից դեռ շատ անդրադարձ կլինի, սակայն մի կարևոր հարց, կարծես, ընդհանրապես չի քննարկվում:

Արցախի ու Հայաստանի պաշտպանության համար նահատակված մեր հայրենակիցների ընտանիքների հարցը պետք է առաջնային լուծում ստանա, ընդ որում` ոչ թե սերտիֆիկատների, այլ կոնկրետ բնակարանների գնման և հանձնման ձևով:

Հատկապես Արցախում կային ընտանիքներ, որտեղ մեկ ընտանիքում 2-3 զոհ կար և այս պարագայում նրանց հարցը պետք է լրիվ այլ սկզբունքների ներքո դիտարկել:

Որևէ ձևով չնսեմացնելով բնակարանային կարիք ունեցող մեր հայրենակիցների խնդիրները, սակայն կարծում եմ` հրատապ կարգով պետք է լուծվի զոհված զինծառայողների ընտանիքների հարցը, իսկ հետագայում, ըստ առաջնահերթությունների, գնալ մյուս բոլոր խմբերի կարիքների գնահատմանն ու բավարարմանը, որպես հաջորդ առաջնահերթ խնդիր սահմանելով, օրինակ` 1-ին կարգի հաշմանդամություն ստացած նախկին զինծառայողների, Արցախի ու Հայաստանի հերոսների, Հայաստանի ու Արցախի մարտական խաչ 1-ին աստիճան ստացածների ընտանիքներին, հրատապ ռեժիմով բնակարաններ ապահովելու ճանապարհով:

Ես այսպես դեռ միայն օրինակների և կարևոր առանձնահատկությունների մասին եմ խոսում, սակայն, ըստ խմբերի, պետք է սահմանել առաջնահերթությունները և ըստ դրա նաև դիտարկել խնդիրների լուծման հնարավորությունները»,- գրել է նա:

Էրդողանը հանկարծ իրեն «կաղ բադիկ» է հայտարարել

Posted on by naira

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարել է, որ մարտի 31-ին կայանալիք մունիցիպալ ընտրությունները լինելու են վերջինը իր համար՝ հաշվի առնելով գործող օրենսդրությունը, հաղորդում են տեղական լրատվամիջոցները։

«Ինձ համար սա եզրափակիչն է: Այս ընտրություններն իմ վերջին ընտրություններն են՝ օրենքով տրված լիազորություններով։ Արդյունքում [գործերը] կփոխանցվեն իմ եղբայրներին, ովքեր կգան իմ հետևից»,- ասել է նա, փոխանցում է ՏԱՍՍ-ը։

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի ընտրություններում, որոնք Էրդողանը հաղթեց երկրորդ փուլում նվազագույն արդյունքով, նա հայտարարեց, որ այլևս չի մասնակցելու նախագահական ընտրություններին։ Եվ սրա միակ պատճառը առողջական խնդիրները չեն։ Թուրքիայի տնտեսությունը ածելիի եզրին է, և ամեն րոպե կարող է փլուզում լինել:

Էրդողանը, որպես իր քաղաքականության «տորթի բալ» նախատեսում է նոր Սահմանադրության ընդունում։ Այս սահմանադրության իմաստը կլինի այն, որ թուրքական սահմանը կդադարի կախված լինել Լոզանի և Կարսի պայմանագրերից։ Պուտինն ու Փաշինյանը այս հարցում կօգնեն Էրդողանին.

Նախագահական ժամկետի ավարտից 4 տարի առաջ իրեն «կաղ բադիկ» հայտարարելը տարօրինակ քայլ է, և հնարավոր է, որ Էրդողանը հույս չունի ավարտել մինչև 2028 թվականը նախատեսված նախագահական ժամկետը։