Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի անդամների հետ հանդիպման ժամանակ Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը խորհուրդ տվեց կենտրոնանալ սոցիալական հարցերի վրա և առաջարկել Արցախի ներկայացուցչության շենքը որպես շտաբ-վրանի այլընտրանք։
Ոմանք այս առաջարկները ընկալեցին որպես Հայաստանի կառավարության ուղերձներ և պայքարի ավարտ։
Սաիդա Պողոսյանը պատմեց, թե ինչով է ներկայումս զբաղվում Խորհուրդը և ինչ ծրագրեր ունի մոտ ապագայում։
Ալվարդ Գրիգորյան
Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանի այցը Ազատության հրապարակում գտնվող Արցախի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության խորհրդի շտաբ-վրան հանրության շրջանում տարաբնույթ կարծիքներ է առաջացրել։
Խորհրդի անդամների հետ զրույցում Շահրամանյանը պատրաստակամություն հայտնեց աջակցել ակտիվիստներին, պայմաններ չթելադրել։ Նա խորհուրդ տվեց կենտրոնանալ սոցիալական հարցերի վրա և պատրաստակամություն հայտնեց Խորհրդին տարածք տրամադրել Արցախի ներկայացուցչության շենքում, եթե վրանը հրապարակից հանվի։
Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի ներկայացուցիչ Ապրես Մարգարյանը Step1.am-ի հետ զրույցում նշել է, որ նախկինում էլ հանդիպումներ են եղել նախագահ Շահրամանյանի հետ, որտեղ խորհուրդը, ինչպես վերջին հանդիպման ժամանակ, ներկայացրել է մարտի 29-ին ՀՀ իշխանություններին ուղղված դիմումում ներկայացված պահանջները։ Ինչպես նախկինում, նախագահը հավաստիացրել է իր աջակցության մասին։
Վրանային ակցիայի վերաբերյալ Մարգարյանը հավելեց, որ «մենք ընտրեցինք այս ձևաչափը, քանի որ բռնատեղահանումից հետո Արցախի պետական ինստիտուտները լիարժեք գործելու հնարավորություն չուեցան, ինչը խոչընդոտ դարձավ արցախցիների խնդիրների լուծման համար»։
Ապրես Մարգարյանը Step1-ի հետ կիսվեց, թե արդյոք շտաբի վրանը կհեռացվի հրապարակից։
Ալվարդ Գրիգորյան
Ընդունված է, որ ժենգյալով հաի բաղադրատոմսը բաղկացած է 12 տեսակի կանաչեղենից։ Կամ 20: Սակայն արցախցի մասնագետները կարող են թվարկել 32-ը, և սա սահմանը չէ:
2015 թվականին Արցախի Ասկերանի շրջանի Ծաղկաշատ գյուղում կայացած ժենգյալով հացի փառատոնի ժամանակ այցելուներին ներկայացվեց տեսողական բաղադրատոմսով պաստառ։ Ամեն ինչ, որ թվարկված էր, աճում է Արցախում։
Ժենգյալով հածի վառարանը դարձել է Հայաստանում բռնի տեղահանված արցախցիների բազմաթիվ ընտանիքների եկամտի միակ աղբյուրը։ Եվ Հայաստանի ժողովուրդը սիրեց ուտեստը. պարզվեց, այն համեղ, կշտացնող և առողջարար է։
Ժենգյալով հացը Արցախի անվիճելի ապրանքանիշն է։ Այն պատրաստելու համար հայ կանայք հատուկ դասընթացների չեն մասնակցում․ նրանք հմտությունները ձեռք են բերում ծննդյան օրվանից և մեծ վարպետության հասնում տարիքի հետ։
Այս ուտեստը հատկապես տարածված է վաղ գարնանը, երբ բոլոր ձմեռային պաշարները կերված են, և դեռ թարմ բանջարեղեն և մրգեր չկան, բայց կանաչեղենը սկսում է աճել, և ժենգյալով հացը դառնում է գրեթե հիմնական ուտեստը։
Ծաղկաշատի փառատոնը կազմակերպվել էր Նիկոլ Դումանի տուն-թանգարանում։ Համեստ տոն էր, բայց հայկական Արցախի ազգային ավանդույթներով։ Բնականաբար, մրցակցություն կար. Արցախի 7 շրջանների և Ստեփանակերտի վարպետուհիները պայքարում էին լավագույն տաղավարի համար, այլ փորձում էին ժենգյալով հաց թխել բազմաթիվ տեսակի կանաչեղենով, այն էլ դասական տեսքով՝ երկրաչափական ճշգրտությամբ։
Ալվարդ Գրիգորյան
Իրանի նախագահ Մասուդ Պեզեշկիանը, ադրբեջանական պետական հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում, պատասխանելով այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին հարցին, նշել է, որ կողմերը չպետք է աչք դնեն միմյանց տարածքին։ Այս մասին իր Telegram ալիքում գրել է իրանագետ Արտեմ Տոնոյանը։
Իրանի նախագահի խոսքով՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանային և տարածքային խնդիրները կարող են վերանալ միայն այն դեպքում, երբ հաստատվեն քաղաքական և առևտրային հարաբերություններ՝ հաշվի առնելով երկու կողմերի իրավունքները։
«Այս խնդիրը լուծելուն նպաստելու համար մենք այժմ աշխատում ենք Իրանով անցնող ճանապարհի նախապատրաստման վրա, որպեսզի մեր սիրելի եղբայրներն ու քույրերը Ադրբեջանից կարողանան Նախիջևան հասնել Իրանի տարածքով», – ասաց Պեզեշկիանը։
Նա նշել է, որ այս ուղղությամբ աշխատանքները ընթանում են արագ տեմպերով։ Թեհրանն ու Բաքուն արդեն համաձայնության են եկել այս հարցի շուրջ, և Պեզեշկիանը հույս է հայտնել, որ որևէ խոչընդոտ չի առաջանա։
Իրանի նախագահին նաև հարցրել են Թեհրանի դիրքորոշման մասին Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության գործընթացի վերաբերյալ։
«Հակամարտությունը սկսվում է, երբ կողմերից մեկը փորձում է վերահսկողություն հաստատել մյուսի սահմանների կամ տարածքի նկատմամբ։ Հետևաբար, մենք միշտ աջակցել և կարծում ենք, որ պետք է շարժվենք երկրների իրավունքները, շահերը և տարածքային ամբողջականությունը հարգելու ուղղությամբ», – ասաց Պեզեշկյանը։
Բոլոր երկրները, ըստ նրա, ճանաչել են այդ սկզբունքները, և Թեհրանը հույս ունի, որ հնարավոր կլինի կարգավորել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա տարաձայնությունները միջազգային իրավունքի շրջանակներում։
Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահը նշել է, որ Թեհրանը միշտ պաշտպանել է Ադրբեջանի իրավունքները և նույն սկզբունքով կպաշտպանի նաև Հայաստանի իրավունքները։ Իրանը կձգտի ապահովել, որ կողմերը նստեն բանակցությունների սեղանի շուրջ՝ հիմնվելով խաղաղության և բարիդրացիական հարաբերությունների ցանկության վրա։
Artak Beglaryan-ը գրում է․
Նիկոլ Փաշինյանն ընդունել է Ասորական համաշխարհային համաժողովի նախագահ Ջորջ Մարկուսին:
Ինչպես տեղեկացրին ՀՀ վարչապետի աշխատակազմից, վարչապետը ողջունել է Երևանում Ասորական համաշխարհային համաժողովի անցկացումը և ընդգծել, որ ասորական համայնքը Հայաստանի հասարակության կարևորագույն մասն է, այն լիարժեք ինտեգրված է երկրի հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներում: Նիկոլ Փաշինյանը նշել է, որ ասորական համայնքը գտնվում է ՀՀ կառավարության ուշադրության կենտրոնում՝ ինքնության պահպանման, իրավունքների լիարժեք պաշտպանության նպատակով:
Ըստ աղբյուրի՝ Ջորջ Մարկուսը շնորհակալություն է հայտնել Ասորական համաշխարհային համաժողովը Երևանում անցկացնելու հնարավորության և ասորական համայնքի նկատմամբ մշտական ուշադրության համար: Նա նշել է, որ կոնֆերանսին մասնակցելու նպատակով ՀՀ են ժամանել ասորիներ մի քանի տասնյակ երկրներից:
Իրանի իշխանությունները հայտարարում են, որ Իրանի ամենամեծ առևտրային նավահանգստում տեղի ունեցած պայթյունը, որը տասնյակ մարդկանց կյանք խլեց, առաջացել է քիմիական նյութերի հետ անզգույշ վարման հետևանքով և որևէ կապ չունի հրթիռային վառելիքի հետ, ինչպես հաղորդել են լրատվամիջոցները։ Այս մասին կիրակի՝ ապրիլի 27-ին, հայտարարել է երկրի պաշտպանության նախարարությունը՝ ընդգծելով, որ նման հաղորդագրությունները հայտնվում են «Իրանի թշնամիների ազդեցության տակ»։
Պաշտպանության նախարարությունը հայտարարության մեջ նշել է, որ Բանդար Աբբասի Շահիդ Ռաջայի նավահանգստի տարածքում ռազմական բեռներ չկան, սակայն պայթյունի ճշգրիտ պատճառը դեռ պարզ չէ։ Տեղական իշխանությունների տվյալներով՝ հրշեջները մարել են հրդեհների մոտ 90 տոկոսը, և իրավիճակը վերահսկողության տակ է։
Ապրիլի 27-ի երեկոյան պետական լրատվամիջոցներում հրապարակված վերջին տեղեկատվության համաձայն՝ նավահանգստում նախորդ օրը տեղի ունեցած հզոր պայթյունի հետևանքով զոհվել է առնվազն 40 մարդ, վիրավորվել՝ 1200-ը։
«Նյու Յորք Թայմս»-ը, հղում անելով Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հետ կապված աղբյուրին, հաղորդել է, որ նավահանգստում պայթել է նատրիումի պերքլորատը, որը Չինաստանից մատակարարվող բալիստիկ հրթիռների համար նախատեսված պինդ վառելիքի հիմնական բաղադրիչն է։
«Թասնիմ» լրատվական գործակալությունը հաղորդել է, որ նավահանգստում վառելիքի բաք է պայթել, սակայն Իրանի ազգային նավթավերամշակման և բաշխման ընկերությունը պարզաբանել է, որ պայթյունը կապված չէ նավթավերամշակման գործարանների, վառելիքի, բաշխման համալիրի և նավթատարների հետ։
Իրանի արտակարգ իրավիճակների կառավարման գործակալության խոսնակ Հոսեյն Զաֆարին ասել է, որ նախնական հետաքննությունը ցույց է տվել, որ վթարը տեղի է ունեցել դյուրավառ և քիմիական նյութեր պարունակող տարայի պայթյունի կամ հրդեհի հետևանքով։ Tasnim-ի փոխանցմամբ՝ պայթյունի ալիքն այնքան ուժեղ է եղել, որ ամբողջությամբ ոչնչացրել է էպիկենտրոնի մոտ գտնվող վարչական շենքը և տարածքում գտնվող բազմաթիվ մեքենաներ։
Հայ մարմնամարզիկ Համլետ Մանուկյանը հաղթեց Կահիրեում ընթացող աշխարհի գավաթի վեցերորդ փուլի եզրափակչում, հաղորդում է Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը։
Մանուկյանը նվաճեց ոսկե մեդալ՝ նժույգթափերի վարժությունում հավաքելով 14.800 միավոր։ Նա ճանաչվեց մրցաշարի բացարձակ հաղթող՝ վեց փուլից հաղթելով երեքում։
Վեցերորդ փուլում ևս հաղթեց մարմնամարզիկ Արթուր Ավետիսյանը, ով օղակների վարժությունում հավասարը չուներ։ 14,466 միավորով նա զբաղեցրեց առաջին տեղը։
Այս վարժությունում Հայաստանի մեկ այլ ներկայացուցիչ՝ Վահագն Դավթյանը, զբաղեցրեց 7-րդ տեղը։
Արցախցիների՝ մարտի 29-ի մեծ հանրահավաքով մեկնարկած իրավունքների համար պայքարում տեխնիկական դադար է հայտարարվել։ Այս թայմ-աութի արդյունքից և արցախցիների խնդիրների լուծման եղանակից է կախված, թե արդյոք արցախյան գործոնը նշանակալի կմնա հայկական հասարակական-քաղաքական տարածքում, թե՞ կդառնա աննշան, առօրյա, երբեմն բողոքական խնդիր, որը հեշտությամբ կարելի է անտեսել։
Պայքարի կազմակերպումը ստանձնած Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհուրդը մի քանի «առաջարկներ» հնչեցրեց ՀՀ փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանի հետ հանդիպումից հետո. 1. 50 հազար դրամ օգնության շարունակություն ևս երկու ամիս՝ պայմանով, որ Ազատության հրապարակում վրանը կհանվի, 2. կառավարությունը կարձագանքի միայն արցախցիների սոցիալական պահանջներին՝ առանց քաղաքական և իրավական հարցերի անդրադառնալու, 3. կստեղծվեն փորձագիտական խմբեր՝ արցախցիներին վերաբերող ծրագրեր մշակելու համար։
Բացի այդ, պարզ դարձավ, որ Հայաստանի կառավարությունը մտադիր չէ դոնորների համաժողով հրավիրել՝ արցախցիներին աջակցելու համար և հավանություն չի տալիս արևմտյան երկրների կողմից արցախցիերի պաշտպանությանը նպաստող բանաձևերին։ Ավելի վաղ արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը հայտարարել էր, որ այժմ միակ լուծումը արցախցիների ինտեգրումն է հայ հասարակությանը։ Իսկ Հայաստանի վարչապետն ավելի կոնկրետ էր. աշխատեք և գոյատևեք։
Մեկ այլ շերտ է՝ ատելության քարոզչությունը, որի տակ որոշ իշխանամետ շրջանակներ փորձում էին «թաղել» Արցախի ժողովրդի իրավունքները։ Սակայն անցյալ շաբաթվա վերջին Քննչական կոմիտեն, որը սկզբում հրաժարվում էր գործեր հարուցել ատելության խոսքի փաստերի հիման վրա, հարուցեց գործեր, ինչը կարող է նշանակել «ֆաս» հրամանի չեղարկում։
Արցախի մարդու իրավունքների խորհուրդը մտորումներիմեջ է և դեռևս չի պատասխանել՝ համաձայն է արդյոք Հայաստանի կառավարության կողմից թելադրված խաղի կանոններին, բայց նաև վերջնականապես չի մերժել դրանք։ Խորհրդի անդամները նշեցին, որ կմեկնեն շրջաններ՝ դա քննարկելու համար։
Անցյալ շաբաթվա վերջին Ազատության հրապարակում տեղադրված շտաբ-վրան այցելեց Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը, ով հայտարարեց, որ աջակցում է պայքարին։ Միաժամանակ նա ասաց, որ «եթե անհրաժեշտ լինի հանել վրանը», ինքը կարող է Խորհրդին տարածք տրամադրել Երևանում գտնվող Արցախի ներկայացուցչությունում։ Սամվել Շահրամանյանը նաև ասաց, որ չնայած ինքը կարծում է, որ Արցախի ժողովուրդն իրավունք ունի առաջ քաշել քաղաքական պահանջներ, սակայն այժմ գլխավորը՝ սոցիալական խնդիրների լուծման վրա կենտրոնանալն է։
Խորհուրդը դեռևս չի հայտարարել, թե արդյոք ընդունում է ՀՀ կառավարության կանոնները և դրանց հետ առնչվող Սամվել Շահրամանյանի առաջարկները։ Եթե այո, ապա պայքարը կունենա հետևյալ ձևը. հրապարակում վրանը կհանվի, գուցե արցախցիները ևս երկու ամիս ստանան 50 հազար դրամ, Հայաստանում Արցախի ներկայացուցչությունը կդառնա արցախցիների սոցիալական իրավունքների համար պայքարի ոչ ֆորմալ կենտրոն, այնտեղ կձևավորվեն հասարակական խմբեր, որոնք լիազորված կլինեն խոսել ՀՀ կառավարության, միջազգային կազմակերպությունների և շահագրգիռ կողմերի հետ՝ արցախցիների անունից։
Դժվար է ասել, թե որքանով սա կօգնի լուծել արցախցիների խնդիրները։ Սակայն այս որոշումը ՀՀ կառավարությանը թույլ կտա ժամանակ շահել այսպես կոչված «խաղաղության պայմանագիրը» ստորագրելու համար, որից հետո Արցախի ժողովրդին կարող են այլ առաջարկներ անել։ Օրինակ, նրանց կառաջարկվի «վերադառնալ» Ղարաբաղ՝ արդեն “հարևան” Ադրբեջանի իրավասության ներքո։
Նաիրա Հայրումյան
Այսօր Եռաբլուրում, Ազնավուր Սաղյանի գերեզմանի մոտ, Արտակ Մկրտչյանն ասել է․ Եթե մեկը կասկածում է, որ արցախցիները կռվել են, ուրեմն, նա չի եղել Եռաբլուրում
Վիդեո՝ Ալվարդ Գրիգորյանի
Օմանում ավարտվել է Իրանի և Միացյալ Նահանգների միջև անուղղակի բանակցությունների ևս մեկ փուլ, որը նպատակ ուներ լուծել Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ տասնամյակներ շարունակվող վեճը։
Իրանի արտաքին գործերի նախարար Աբբաս Արաղչին և Թրամփի դեսպան Սթիվ Վիտկոֆը Մասկատում Օմանի միջնորդությամբ բանակցություններ են վարել մոտ վեց ժամ։ Կողմերի նախորդ հանդիպումը տեղի է ունեցել Հռոմում մեկ շաբաթ առաջ, և երկու կողմերն էլ այն անվանել են կառուցողական։
Իրանի հետ բանակցությունները դրական և արդյունավետ էին, լրատվական գործակալություններին հայտնել է ԱՄՆ վարչակազմի բարձրաստիճան պաշտոնյան՝ հավելելով, որ երկու կողմերը համաձայնել են «շուտով» կրկին հանդիպել Եվրոպայում։
«Դեռ շատ անելիք կա, բայց համաձայնության հասնելու ուղղությամբ առաջընթաց է գրանցվել», – հավելեց պաշտոնյան։
Օմանի արտաքին գործերի նախարար Բադր ալ-Բուսաիդին հայտարարել է, որ բանակցությունները կշարունակվեն հաջորդ շաբաթ, իսկ մեկ այլ «բարձր մակարդակի հանդիպում» նախնականորեն նախատեսված է մայիսի 3-ին։
Բանակցությունները տեղի են ունեցել «լուրջ մթնոլորտում», – ըստ «Թասնիմ» լրատվական գործակալության՝ ասել է Թեհրանի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Էսմայիլ Բաքային։
Իրանի պետական հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում Բաքային նաև ասել է, որ Իրանի պաշտպանական և հրթիռային հնարավորությունները չեն քննարկվել, իսկ իրանցի բանակցողներից մեկը «Tasnim»-ին ասել է, որ բանակցությունները «բացառապես պատժամիջոցների և միջուկային հարցերի շուրջ են եղել»։
Արաղչին նախկինում «զգուշավոր լավատեսություն» էր հայտնել՝ այս շաբաթ ասելով. «Եթե ԱՄՆ-ի միակ պահանջը Իրանի կողմից միջուկային զենք ստանալուց հրաժարվելն է, ապա այդ պահանջը կարող է բավարարվել։ Սակայն եթե Վաշինգտոնն ունենա «անգործնական կամ անտրամաբանական պահանջներ, մենք, բնականաբար, կբախվենք խնդիրների», – հավելեց նա։