ՀՀ պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանը Ֆրանսիայի Սենատի արտաքին գործերի, պաշտպանության և զինված ուժերի հանձնաժողովի նախագահ Քրիստիան Կամբոնի հետ քննարկել է պաշտպանական ոլորտում հայ-ֆրանսիական համագործակցության, ինչպես նաև տարածաշրջանային անվտանգության հարցեր։ Հայաստանի պաշտպանության գերատեսչության ղեկավարը Ֆրանսիա է մեկնել հունիսի 18-ին։
Ավելի վաղ մի շարք լրատվամիջոցներ հայտնել էին Հայաստան ֆրանսիական զրահատեխնիկայի ենթադրյալ առաքումների մասին, սակայն այդ տեղեկությունը պաշտոնապես չէր հաստատվել։
Մինչդեռ Ֆրանսիայի ավելի քան 170 ընտրված պատգամավորներ կոչ են արել կանխել Լեռնային Ղարաբաղի «պլանավորված վախճանը» և այդ տարածքի հայ բնակչության կոտորածի ռիսկերը։
«Ֆրանսիան կարող է միջամտել, Ֆրանսիան պետք է միջամտի. Մենք պարտավոր ենք դա անել, քանի որ դա թելադրված է պաշտպանելու մեր պատասխանատվությամբ, որը բխում է 2005 թվականին Միավորված ազգերի կազմակերպության Գլխավոր ասամբլեային մեր պարտավորությունից: Մենք կարող ենք և պետք է միջամտենք՝ կրկին գումարելով ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդի նիստը՝ վերանայելու ընթացիկ բանակցությունները: Որովհետև ընդունել այդ բանակցությունները այնպես, ինչպես եղել են Քիշնևից առաջ, այսինքն՝ Ֆրանսիայից և Արևմուտքից հանել պատասխանատվությունը, նորից թողնել Լեռնային Ղարաբաղի հայերին, ինչպես ժամանակին լքեցինք Կիլիկիայի հայերին, կնշանակի համաձայնվել մոտալուտ պատերազմին, Հայաստանի և բոլորիս համար վտանգավոր տարածաշրջանի ապակայունացմանը”, – ասվում է հայտարարության մեջ։
«Անվտանգության խորհուրդն իր բանաձեւով պետք է պարտադրի, որ այդ բանակցությունների նախապայման պետք է լինի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի դեմ ցանկացած էթնիկ զտումների բացառման բացարձակ երաշխիքը։ Անվտանգության նման երաշխիքը, որը Ֆրանսիան պետք է պահանջի ու տրամադրի, հենվելու է միայն միջազգային միջազգային ուժին տրված մանդատի վրա, որը կլրացնի ռուսական անարդյունավետ խաղաղապահ ուժերին։ Ի վերջո, այս բանաձեւը պետք է սահմանի, փաստորեն, վերականգնի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքը։
Մենք անհրաժեշտ ենք համարում, որ նախագահ Մակրոնը վերահաստատի կյանքի և արժանապատվության այս հիմնարար իրավունքի սկզբունքը Գորիսում՝ պաշարված Լեռնային Ղարաբաղի դարպասների մոտ, ինչպես դա արեցին նրա նախորդներ Ֆրանսուա Միտերանը և Ժակ Շիրակը Սարաևոյում»,- ասվում է հայտարարության մեջ։
Հունվարին Հայաստան այցելեց ֆրանսիական պատվիրակությունը, որի ներկայացուցիչները կարևոր հայտարարություններ արեցին։
Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի նախագահ Յաել Բրոն-Պիվեն ասել է, որ եկել է հաստատելու Հայաստանի հետ համերաշխությունն ու եղբայրությունը 2022 թվականի նոյեմբերին Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի կողմից ընդունված բանաձեւից հետո։ «Էմանուել Մակրոնը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստի շրջանակներում երկու անգամ նախաձեռնել է քննարկում Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ։ Անցյալ տարվա հոկտեմբերին նրա նախաձեռնությամբ Պրահայում տեղի ունեցավ քառակողմ հանդիպում, որի արդյունքում պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Հայաստանի հետ սահմանին ԵՄ դիտորդական խմբի տեղակայման մասին»։
Ավելի վաղ Ֆրանսիայի տարբեր առանցքային կուսակցությունների քաղաքական առաջնորդները համատեղ բաց նամակ էին հրապարակել Le Monde օրաթերթում՝ կոչ անելով երկրի նախագահին միջամտել Արցախի և Հայաստանի անվտանգությունն ապահովելու համար։
Լաչինի միջանցքի շրջափակումը կոօիտ խախտում է ինչպես միջազգային իրավունքի, այնպես էլ Ժնևի կոնվենցիաների և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում անցկացվող բանակցությունների, որոնք նախատեսում են ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ լուծում, ասվում է հայտարարության մեջ։
Ադրբեջանի գործողությունները՝ փաստագրված ռազմական հանցագործություններ, ազգամիջյան ատելություն հրահրող, հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացում, հարձակում Հայաստանի վրա 2022 թվականի սեպտեմբերին և նրա ինքնիշխան տարածքի մի մասի անօրինական օկուպացիա, կրկնվող հանցագործություններ խաղաղ բնակչության դեմ։
Ֆրանսիայի և Հայաստանի հարաբերությունների պատմությունը Ֆրանսիան, Ասիան և Մերձավոր Արևելքը կապող ճանապարհներն են, մեր տեքստիլ արդյունաբերության զարգացումը, Փարիզի առաջին սրճարանը, Սուեզի ջրանցքը, մեր ժողովրդական պարերի ակորդեոնը։
… Սենատը միաձայն, բացառությամբ մեկ ձայնի, և Ազգային ժողովը 2022 թվականի նոյեմբերին միաձայն ընդունել են բանաձևեր՝ ի պաշտպանություն մասնակի ռազմական օկուպացիայի և շարունակվող հարձակումների զոհ դարձած Հայաստանին։ Այս բանաձեւերը շարունակությունն էին 2020 թվականի նոյեմբերին ընդունված առաջին բանաձեւերի, որոնք ընդունվել էին նույն ձևակերպմամբ՝ հօգուտ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ճանաչման և ի պաշտպանություն արցախահայության ինքնորոշման իրավունքի այն հողի վրա, որտեղ նրանք ապրել են հին ժամանակներից:
Այն դեպքում, երբ Ադրբեջանը հայտարարում է, որ հրաժարվում է Արցախի հիմնախնդրի վերաբերյալ որևէ միջազգային բանակցություններից, մենք՝ պատգամավորներ և սենատորներ, դիմում ենք ձեզ՝ անհապաղ միջամտելու խնդրանքով՝ անուղղելիը կանխելու համար՝ ձեռնարկելով հետևյալ միջոցները.
– դատապարտել Ադրբեջանին միջազգային իրավունքը խախտելու, Հայաստանի Հանրապետության տարածքի մի մասի օկուպացման և ռազմական հանցագործությունների համար,
-Կազմակերպել մարդասիրական ներկայություն Արցախում և անհապաղ տնտեսական օգնություն ցուցաբերել Հայաստանին։
– Հանդիպում Արցախի ներկայացուցիչների հետ,
– Կապվեք ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի մեր գործընկերների հետ՝ նույն քայլերն անելու համար
– «Հայց ներկայացնել Միջազգային քրեական դատարան՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի կողմից միջազգային խաղաղապահ ուժեր ուղարկելու հեռանկարով»։
Ֆրանսիայի արտգործնախարար Քեթրին Կոլոննան, պատասխանելով Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամության խմբի նախագահ Անն Լորանս Պետելի նամակին, նշել է, որ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում կայացած հանդիպումն արդյունավետ է եղել, քանի որ “գազամատակարարումը վերականգնվել է, իսկ Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեն մուտք ունի դեպի Լեռնային Ղարաբաղ»։
«Ֆրանսիան կոչ արեց անհապաղ և անվերապահորեն վերացնել տեղաշարժի սահմանափակումները և հիշեցրեց Ադրբեջանին 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ ստանձնած պարտավորությունների մասին՝ ապահովելու մարդկանց, տրանսպորտային միջոցների և ապրանքների անվտանգությունը երկու ուղղություններով։
Ինչպես հայտնի է, Լաչինի միջանցքը փաստացի գտնվում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ ուժերի վերահսկողության տակ, ըստ նույն եռակողմ հայտարարության։ Չկա Ֆրանսիա, չկա ԵՄ, չկա ՄԱԿ. եւ այսօր Ռուսաստանը դեռ չի կարողանում կամ չի ցանկանում տրամադրել իրեն վստահված անվտանգության երաշխիքները։ Հաշվի առնելով իրավիճակի լրջությունը՝ Ֆրանսիան նախաձեռնեց հարցը ներառել դեկտեմբերի 16-ին կայանալիք ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստի օրակարգ՝ Հայաստանի իշխանությունների խնդրանքով /2022/։
Այս հանդիպմանը հաջորդեց կրկին Ֆրանսիայի նախաձեռնությամբ Անվտանգության խորհրդի նոր արտակարգ նիստ հրավիրել բաց ձևաչափով, որը թույլ տվեց իր բոլոր անդամներին հայտարարել միջանցքի երկայնքով երթևեկության արագ վերականգնման և մարդասիրական կազմակերպությունների մուտքի մասին Լեռնային Ղարաբաղ»,- ասվում է Քեթրին Քոլոնայի նամակում: