Մեկ տարի առաջ ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարեց Լեռնային Ղարաբաղը Բաքվի հանձնելու մասին

russia-artsakh.ru

2023 թվականի հուլիսի 15-ին ՌԴ ԱԳՆ-ն հերթական, բայց նշանակալից հայտարարությունն արեց Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ։ Դա, ըստ էության, նշանակում էր Կրեմլի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունն աբշերոնյան նացիստներին հանձնելու մասին հայտարարություն։

ՌԴ ԱԳՆ հայտարարությունը նաև փորձ է պարունակում Բաքվի նացիստական ​​ռեժիմի կողմից ԼՂ-ի բարբարոսական ամբողջական շրջափակման և Կրեմլի անգործության պատասխանատվությունը տեղափոխելու պաշտոնական Երևանի վրա։ Որն, ի դեպ, համաձայն 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարության, պաշտոնապես դադարել է լինել արցախահայության անվտանգության երաշխավորը, քանի որ այդ գործառույթները ստանձնել է Ռուսաստանի Դաշնությունը։

ՌԴ ԱԳՆ-ի հուլիսի 15-ի հայտարարության մեջ, մասնավորապես, ասվում էր.

«2022 թվականի հոկտեմբերին և 2023 թվականի մայիսին Եվրամիության հովանու ներքո անցկացվող գագաթնաժողովներում Հայաստանը ճանաչեց Լեռնային Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի տարածք։ Մենք հարգում ենք Հայաստանի ղեկավարության ինքնիշխան որոշումը, սակայն դա արմատապես փոխեց այն հիմնարար պայմանները, որոնց ներքո ստորագրվել է Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը, ինչպես նաև տարածաշրջանում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ զորախմբի դիրքորոշումը»։

Այս մանտրաները հիմք հանդիսացան Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնյաների բոլոր հետագա փորձերի համար՝ հրաժարվելու անգործության պատասխանատվությունից և Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումների և ցեղասպանության պատասխանատվությունը Բաքվի նացիստական ​​ռեժիմից հայկական կողմին փոխանցելու համար:

Մինչդեռ դեռևս 2020 թվականի նոյեմբերի 17-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը մեծ ասուլիսի ժամանակ ասաց. «Միջազգային իրավական տեսանկյունից Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս է, բայց իրականում իրավիճակն ավելի բարդ է։ Այստեղ յուրաքանչյուր կողմ ունի իր ճշմարտությունը» (https://www.kommersant.ru/doc/4617117):

2020 թվականի նոյեմբերի 22-ին «Մոսկվա. Կրեմլ. Պուտինը» «Ռոսիա 1» հեռուստաալիքի եթերում (https://www.vesti.ru/article/2488891) Վլադիմիր Պուտինն ասել է. «Հայաստանը չի ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունն ու ինքնիշխանությունը։ Սա նշանակում էր, որ միջազգային իրավունքի տեսանկյունից և՛ Լեռնային Ղարաբաղը, և՛ հարակից բոլոր տարածքները եղել և մնում են Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքի անբաժանելի մաս»։

Թեև միջազգային իրավունքի տեսակետից այս հայտարարությունը սխալ էր, սակայն հարց առաջացավ՝ ինչո՞ւ այդ դեպքում Պուտինն առաջարկեց 2020 թվականին ռուս խաղաղապահներ ուղարկել Լեռնային Ղարաբաղ։

ՌԴ ԱԳՆ հուլիսի 15-ի հայտարարության մեջ նաեւ ասվում էր.

«Մենք կարծում ենք, որ այս պայմաններում չի կարելի Ղարաբաղի հայ բնակչության ճակատագրի պատասխանատվությունը երրորդ երկրների վրա դնել։ Մենք պետք է անհապաղ սկսենք խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստումը Բաքվի և Երևանի միջև՝ հիմնվելով նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների վրա»։

Հարցն այն է, թե ո՞վ պետք է պատասխանատու լիներ Ղարաբաղի հայ բնակչության ճակատագրի համար, եթե Ռուսաստանն ինքը կամավոր վերցներ նրանց իր պաշտպանության տակ։

Հայտնի ռուս փորձագետ Միխայիլ Ալեքսանդրովը, որը 2022 թվականի դեկտեմբերին ՌԴ ԱԳՆ-ի կողմից հեռացվել էր MГИMO-ից՝ Լեռնային Ղարաբաղի դեմ Ալիևի նացիստական ​​ռեժիմի ցեղասպանական քաղաքականությունը քննադատելու համար, իսկ այժմ Ռուսաստանի տարածքում այս ռեժիմի կողմից հալածված է, այն ժամանակ գրել էր.

«ՌԴ ԱԳՆ հայտարարության համաձայն՝ պարզվում է, որ Երևանը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, և այն, ինչ մտածում է ինքը՝ Լեռնային Ղարաբաղը, էական չէ։ Սա աղաղակող դիրքորոշում է։ Այնտեղ ապրում է 120 հազար մարդ, և նրանք ցանկանում են ապրել իրենց ձևով՝ իրենց ավանդույթներով, իրենց գաղափարներով։ Ստացվում է, որ նրանց պետք է վռնդել այնտեղից։ ՌԴ ԱԳՆ-ն ընդհանրապես չի անդրադառնում այս խնդրին, թեև Ռուսաստանը պարտավորվել է պաշտպանել Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությանը։

Ռուսաստանը համաձայնեց խաղաղապահներ մտցնել, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղը վերցնել իր պրոտեկտորատի տակ, և դրա համար մի քանի տարածքներ վերադարձվեցին Ադրբեջանին առանց կռվի։ Բայց այնտեղ պատերազմը կարող էր շարունակվել ամիսներ շարունակ, և ոչ ոք չգիտի, թե ինչով այն կավարտվի։ Հայերը զիջումների գնացին՝ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությանը Ռուսաստանի պաշտպանության տակ վերցնելու խոստումով։ Եվ հիմա Ռուսաստանն ասում է՝ ինչո՞ւ տեղափոխել երրորդ երկրների վրա։ Մենք դրա հետ կապ չունենք» («Ռուսաստանը պետք է կատարի Լեռնային Ղարաբաղը պաշտպանելու իր պարտավորությունը», https://news.am/rus/news/770970.html)։

Իր 2020 թ․ նոյեմբերի 10-ի. № 695 որոշման մեջ Պուտինը գրել է, որ խաղաղապահները մտցվում են «Լեռնային Ղարաբաղում հրադադար հաստատելու և խաղաղությունը պահպանելու համար»։

Միևնույն ժամանակ, Դաշնության խորհուրդը որոշում ընդունեց Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերը Ռուսաստանի Դաշնության տարածքից դուրս օգտագործելու մասին՝ քննարկելով Նախագահ Վ.Պուտինի դիմումը Դաշնության խորհրդին:

Սենատին ուղղված Պուտինի ուղերձում ասվում էր.

«…Ադրբեջանական և հայկական կողմերում կրակի և այլ ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին պայմանավորվածությունները պահպանելու նպատակով, Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ բնակչության զանգվածային մահերից և քաղաքացիական օբյեկտներին էական վնաս պատճառելուց խուսափելու նպատակով, ես որոշեցի անհապաղ ուղարկել Լեռնային Ղարաբաղ Ռուսաստանի Դաշնության Զինված ուժերի զորախումբ…» («Ի՞նչ է ասել Վ. Պուտինը իրականում Լեռնային Ղարաբաղի մասին», https://russia-artsakh.ru/node/18630. )

Այս կետերը ռուս խաղաղապահների մանդատն էին։ Դրանք բոլորը խախտվել են Ադրբեջանի կողմից 2021-2023թթ. Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարության քաղաքականության պատճառով։

Մանրամասները՝  russia-artsakh.ru