Ինչո՞ւ արցախցիներին պոկեցին ազգային օրգանիզմից, ինչո՞ւ մարդավարի չենք խոսում, հարազատի պես

Ստեփանակերտ

Երբ իմ արտասահմանցի ընկերներին ասում եմ, որ տեղահանությունից հետո գրեթե երկու տարի շարունակ Հայաստանի բարձրագույն ղեկավարությունը հրապարակայնորեն այդպես էլ չի հանդիպել արցախյան համայնքի ներկայացուցիչների հետ, ինձ պարզապես չեն հավատում։ Չի կարող նման բան լինել, չէ՞ որ դուք բոլորդ մեկ ազգի ներկայացուցիչներ եք՝ մեկ մշակույթով, լեզվով, ժառանգությամբ, իրավունքներով,- անհավատալիորեն ասում են նրանք։

Սա իսկապես մի երևույթ է, որը անհավանական է թվում նրանց, ում համար ընդամենը երկու-երեք տարի առաջ հայ ժողովուրդը միավորված էր ինքնորոշման միասնական իրավունքով և այդ իրավունքի համար պայքարով։

Այս 2-3 տարիները շատ բան են փոխել հայ հասարակության հոգեբանության մեջ. եթե 2020 թվականից հետո Արցախի մասին խոսվում էր որպես մեռածի՝ կամ լավ, կամ ոչինչ, հիմա միայն «ոչինչ» է մնացել։ Չէ՞ որ լավ խոսելը պատասխանատվություն է, որը ոչ ոք չի ուզում ստանձնել։

Չկա Արցախ և երբեք էլ չի եղել՝ սա է ընդհանուր վերաբերմունքն ու հրահանգը։ Իսկ նրանք, ովքեր շարունակում են խոսել իրավունքի, Արցախի, հողի մասին, ռևանշիստներ են, ովքեր ցանկանում են շարունակել ի սկզբանե պարտված պատերազմը։ Ճիշտ ճանապարհն է՝ հրաժարվել իրավունքներից, մոռանալ այն ամենը, ինչ կապված էր ազգային զարթոնքի, միջազգային իրավունքի հանդեպ հավատի հետ։ Այս ամենը չարից է, իրական է միայն այն, ինչ կարելի է ուտել։

Բայց նույնիսկ նման դավաճանական, ստոր հրահանգի դեպքում մարդկային գործոնը չի վերանում: Արցախցիները ոչ մի տեղ չեն գնացել, նրանց իրավունքներն ու խնդիրները, երազանքներն ու Աստծո տված իրավունքի նկատմամբ միամիտ հավատը նույնպես չեն փոխվել: Արցախյան հասարակության մեջ ոմանք հասկանում են կառավարության քաղաքականությունը՝ կրկնելով արմատավորված թեզը, որ մենք փոքր երկիր ենք, և եթե պայքարենք, մեզ կանեն այն, ինչ «Ուկրաինային»: Մյուսները, ընդհակառակը, մեղադրում են իշխանություններին անմիջապես հանձնվելու և դիմադրելու պատրաստ արցախցիներին չօգնելու մեջ։

Բայց երկուսն էլ չեն հասկանում, թե ինչու Արցախը պարզապես պոկվեց հայկական էությունից, պոկվեց մսով, ինչպես ատամները աքցանով, երբ ազգային օրգանիզմը նույնիսկ ժամանակ չհասցրեց ցավ զգալ, պարզապես կորցրեց գիտակցությունը: Այո, պարտվողի բարդույթը շատերին ստիպում է հայացքը շեղել, երբեմն չարանալ և ատել իրենց պարտության պատճառը՝ հավաքական Արցախը, որը 1988 թվականին հայերին գաղութից վերածեց պետական ազգի: Այո, շատերն ասում են, որ նույնիսկ այդ ժամանակ նրանք զգուշացրել են, որ աշխարհը դաժան է, և որ ազգային զարթոնքը լավ չի ավարտվի:

Եվ այնուամենայնիվ՝ ինչո՞ւ է արցախյան համայնքը մղվում բորոտների գաղութ, ինչո՞ւ են նրա հետ շփվում միայն համակարգչի, բոտերի և անհոգի ծրագրերի միջոցով։ Իսկ եթե երրորս էշելոնի պաշտոնյաները հանդիպում են արցախցիների հետ, նրանք այնպես են խոսում, կարծես արցախցիները Հայաստանի քաղաքացիներ չեն, կարծես ՀՀ Սահմանադրության և Անկախության հռչակագրի մեջ չի հիշատակվում 1989 թվականի Արցախի և Հայաստանի վերամիավորման մասին որոշումը։ Նրանք խոսում են այնպես, կարծես մինչև 2023 թվականը արցախցիները իրենց կապույտ անձնագրերով Հայաստանում չունեին բոլոր իրավունքները (բացառությամբ քվեարկելու իրավունքի)։ Դուք փախստական չեք, քանի որ ունեք հայկական անձնագրեր, բայց նաև ներքին տեղահանվածներ չեք, որովհետև ցանկացել եք ապրել ոչ թե Հայաստանի, այլ Ռուսաստանի հետ, նետում են պաշտոնյաները արցախցիների դեմքին։

Հանդիպել, մարդավարի խոսել ղարաբաղցիների հետ, պարզապես միասին ցավ զգալ, բացատրել չցանկանալը խոսում է հայ հասարակության և հատկապես իշխող վերնախավի խորը հիվանդության մասին, մի հիվանդություն, որը ուտում է ամբողջ հայկական օրգանիզմը քաղցկեղի պես։ Այն թույլ չի տալիս վերականգնվել դաժան վնասվածքից հետո և թունավորում է ամբողջ մարմինը՝ ներշնչված ատելության թույնով՝ այն ամենի նկատմամբ, ինչը դեռ կարող է բուժվել։

Նաիրա Հայրումյան