Ի՞նչ կլինի, եթե հետաքննությունը «ահաբեկչության» ապացույցներ չներկայացնի
- 08:23 07.11.2025
«Սրբազան պայքար» շարժման առաջնորդ արքեպիսկոպոս Բագրատ Գալստանյանը պահանջեց, որ Քննչական կոմիտեի ղեկավար Արթուր Պողոսյանը պատասխան տա խորհրդարանում Գալստանյանի գործով իր հայտարարության համար և ապացույցներ ներկայացնի «ահաբեկչություն» բառի վերաբերյալ։
«Երեկ Քննչական կոմիտեի ղեկավարը խորհրդարանում հայտարարեց, որ իբր կա իմ ձեռագրով գրված արձանագրություն ահաբեկչության պլանավորման մասին։ Ես պաշտոնապես հայտարարում եմ. եթե որևէ տեղ գրանցված լինի թեկուզ մեկ նման հայտարարություն, ես պատրաստ եմ ենթարկվել ամենախիստ պատժին», – հայտարարեց Գալստանյանը։ Նա պահանջեց, որ Պողոսյանը անձամբ կամ միջնորդների միջոցով ապացույցներ ներկայացնի։ Եթե նման ապացույցներ չտրամադրվեն, նա պետք է կորցնի իր պաշտոնն ու կոչումը և դատապարտվի զրպարտության համար։
Հակառակ դեպքում, Գալստանյանը հայտարարեց, որ այլևս չի ներկայանա դատարան։
Դատարանը դատական նիստը հետաձգեց մինչև հաջորդ հինգշաբթի՝ նոյեմբերի 13-ը։
Արդեն մի քանի տարի է, ինչ Հայաստանում ընթանում են «կառավարությունը տապալելու մտադրությունների» չապացուցված մեղադրանքների հետ կապված դատավարություններ։ Իշխանությունները դրանք ներկայացնում են որպես «ռազմական հեղաշրջման փորձեր» (ինչպես բանակի գլխավոր շտաբը հայտարարությունը 2021 թվականի հունվարին), բայց ավելի հաճախ՝ որպես օտարերկրյա պետությունների կողմից /Ռուսաստանի/ Հայաստանում կառավարությունը փոխելու փորձեր, իսկ որոշ դեպքերում՝ որպես ահաբեկչություն։
Այս աղմկոտ գործերով, որոնցով հետաքննությունները շարունակվում են տարիներով, և մեղադրյալները բանտում են, դեռևս չի կայացվել որևէ դատական որոշում, որը կապացուցեր կամ կհաներ մեղադրանքը։
Նման իրավիճակը Հայաստանում չի անհանգստացնում միջազգային կազմակերպություններին, քանի որ դրանք ներկայացվում են որպես «Ռուսաստանի գաղութային լծից ազատագրում»։ Միջազգային կազմակերպությունները պարզապես ընդունում են, որ Հայաստանում նախնական կալանքով բանտարկվածների թիվը շատ ավելի մեծ է, քան գործող դատավճռով բանտարկվածներինը։
Նախնական հետաքննության ժամկետը անսահմանափակ է, քննչական մարմիններն ու դատախազները պատասխանատվություն չեն կրում չապացուցված մեղադրանքների համար, իսկ տարիներ շարունակ բանտարկվածները՝ առանց ապացուցված մեղքի, որևէ փոխհատուցում չեն ստանում։
Գալստանյանի հարցը և նրա դեմ լուրջ ահաբեկչության մեղադրանքի վերաբերյալ ապացույցների ուղղակի պահանջը, ինչպես նաև դատավարությունից նրա հնարավոր հրաժարումը, կարող են կարևոր պահ լինել։
Եթե հետաքննությունը չկարողանա ապացույցներ ներկայացնել, և Գալստանյանը ցուցադրաբար մերժի դատարանը՝ որպես արդարադատություն չկիրառող ինստիտուտ, և ուրիշները հետևեն նրա օրինակին, ապա սա կնշանակի Հայաստանի դատաիրավական համակարգի լիակատար վարկաբեկում։
Հայաստանի դատական համակարգը դեռևս ընկալվում է որպես արդարադատությունը պաշտպանող ինստիտուտ։ Համակարգի քաղաքական քայքայումը սակայն կհանգեցնի նրան, որ մարդիկ արդարադատություն կփնտրեն քրեական համակարգում, կդիմեն ինքնադատաստանների, վենդետաների և զենքի օգտագործման՝ վեճերը լուծելու համար։
Հայաստանում արդեն իսկ գրանցվում է բռնության և հրազենայինով կռիվների աճ, և սա կշարունակվի՝ մինչև դատական համակարգը չվերականգնի իր հեղինակությունը։