Խորհրդային սահմանները “պայթում են” Ուկրաինայում. ի՞նչ է մտածում Երևանը

Դոնալդ Թրամփի առաջարկած Սուրբ Ծննդյան վերջնաժամկետը՝ Ուկրաինայում խաղաղության համաձայնագրի հասնելու համար, լրացել է, և Ուկրաինան ցուցադրում է իր պատրաստակամությունը խաղաղության՝ բոլոր միջոցներով: Զելենսկին համաձայնել է անցկացնել ընտրություններ և ընդունել ամերիկացիների կողմից առաջարկված 20 կետանոց ծրագիրը, չնայած Ռուսաստանի դիրքորոշումը դեռևս անհայտ է: Նախագահ Զելենսկին հայտարարում է, որ ինքը հաստատ “մեղավոր” չի լինի, բայց եթե Ռուսաստանը չհամաձայնվի գործարքին, արևմտյան հանրությունը պետք է համապատասխան միջոցներ ձեռնարկի Պուտինի դեմ: Միակ հարցն այն է, որ արևմտյան առաջնորդները խոստովանում են Ռուսաստանի նկատմամբ իրենց ազդեցության լծակների բացակայությունը: Եվ ամեն ինչ ընթանում է «աշխարհը բաժանելու» նոր սկզբունքների մշակման ուղղությամբ:

Մոսկվան շարունակում է իր հարձակումը Դոնեցկում և նույնիսկ Սումիի մարզում: Ուկրաինայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբը երեկ խոստովանել է, որ ուկրաինական զորքերը դուրս են եկել Սևերսկից, և փորձագետները սպասում են խոշոր քաղաքներից մեկի՝ Սլավյանսկի գրավմանը:

Եթե Մոսկվան գրավի ամբողջ Դոնբասը, և Ուկրաինայում անցկացվեն ընտրություններ, կամ իշխանությունը փոխանցվի խորհրդարանին, խաղաղության հասնելու հնարավորությունները կմեծանան: Սակայն այս «խաղաղությունը» կփոխի Եվրոպայի քաղաքական քարտեզը, քանի որ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից ի վեր առաջին անգամ «խորհրդային սահմանները» կփոխվեն բռնի ուժով:

«Խորհրդային սահմանների անձեռնմխելիության՝ առանց ԽՍՀՄ վերականգնման» միջազգայնորեն ընդունված սկզբունքը կանխեց Առաջին Ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքների միջազգային ճանաչումը, փոխարենը հանգեցրեց Արցախի հայաթափմանը՝ ցեղասպանության սպառնալիքի ներքո, և արյունալի «խորհրդային սահմանների վերականգնմանը» 2020-2023 թվականներին։

Թրամփի Ուկրաինայի խաղաղության ծրագիրը և Պուտինի ագրեսիվ գործողությունները ոտնահարում են այս սկզբունքը, որը սրբազան է Եվրոպայի համար։ Չնայած Մակրոնն արդեն պատրաստ է հանդիպել Պուտինի հետ, Զելենսկիին համոզում են «կռվել» ևս մեկ տարի, բայց բոլորը հասկանում են, որ դա կհանգեցնի միայն Ուկրաինայի լիակատար փլուզմանը։

Հայաստանը 2022 թվականին զիջեց Մակրոն-Միշելին և ճանաչեց խորհրդային սահմանները 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագրի շրջանակներում, իսկ 2025 թվականին Վաշինգտոնում նախաստորագրեց նույն հռչակագրի հիման վրա փաստաթուղթ, բայց չնայած «հնազանդությանը», նույնպես հայտնվել է փլուզման եզրին։ Աշխարհի տերություններն արդեն «բաժանում» են Սյունիքը՝ մշակելով երթուղիներ և միջանցքներ, որոնք կպատռեն Հայաստանը։

Բաքուն, որը որևէ կապ չունի Ալմա-Աթայի հռչակագրի հետ (ներկայիս Ադրբեջանն իրեն հռչակել է ոչ խորհրդային Ադրբեջանի իրավահաջորդ), այժմ պնդում է, որ Ալմա-Աթայի հռչակագրի համաձայն՝ Հորադիզից մինչև Նախիջևան և այնուհետև դեպի Իրան, Հայաստան և Թուրքիա երկաթուղին խորհրդային ժամանակաշրջանում ճանաչվել է որպես Ադրբեջանի իրավասություն։

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը ո՛չ արձագանքել է, ո՛չ էլ հերքել այս հայտարարությունները, իսկ կառավարությունը համառորեն չի հրաժարվում Ալմա-Աթայի հռչակագրից, որն այժմ փլուզվում է Ուկրաինայում: Հայաստանի կառավարությունը հրաժարվում է հիշատակել այն օրինական փաստաթղթերը, որոնց հիման վրա հիմնադրվել է անկախ Հայաստանը: Քանի որ այդ դեպքում, ինչպես Ուկրաինայում, Հայաստանի ղեկավարությունը կարող է ենթարկվել «կոռուպցիոն հետաքննության» և հնչել «Где деньги, Зин» սակրամենտալ հարցը: