Ինչպես հաղորդում է DW-ն, Կալիֆոռնիայի նահանգապետ Գևին Նյուսոմը պաշտոնապես պահանջել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմից չեղարկել Ազգային գվարդիան Լոս Անջելեսում «անօրինականորեն տեղակայելու» որոշումը։
«Մենք խնդիր չունեինք մինչև Թրամփի միջամտությունը։ Սա պետական ինքնիշխանության լուրջ խախտում է՝ լարվածությունը սրելով և ռեսուրսները սպառելով այնտեղից, որտեղ դրանք իսկապես անհրաժեշտ են», – գրել է Նյուսոմը։
Իր ելույթում Նյուսոմը նշել է, որ հենց ինքը՝ որպես նահանգապետ, պետք է որոշի՝ դիմել դաշնային օգնության, թե ոչ, եթե իրավիճակը չի ենթադրում օտարերկրյա ներխուժում կամ պետական իշխանությանը սպառնացող ապստամբություններ։ Վաշինգտոնի վերահսկողության տակ գտնվող Ազգային գվարդիայի զորքերի Լոս Անջելեսում տեղակայումը սպառնում է «լուրջ սրել իրավիճակը». այս որոշումը պետք է չեղյալ հայտարարվի, իսկ նահանգային ստորաբաժանումները պետք է վերադառնան տեղական վերահսկողության տակ, ասել է քաղաքական գործիչը։
Իրավիճակի սրումը, ըստ երևույթին, Թրամփի գլխավոր նպատակն է, ով ցանկանում է արտակարգ դրություն հայտարարել նահանգում և դաշնային կառավարում մտցնել։
39 միլիոն բնակչություն ունեցող Կալիֆոռնիան, որը գաղութացումից հետո Իսպանական կայսրության մաս էր կազմում, Միացյալ Նահանգների կազմ է մտել միայն 1850 թվականին։ Կալիֆոռնիան Միացյալ Նահանգների ամենախիտ բնակեցված նահանգն է (ընդհանուր բնակչության 12%-ը)։ Նահանգի տարածաշրջանային համախառն արդյունքը կազմում է 3,987 տրիլիոն դոլար՝ 1-ին տեղը Միացյալ Նահանգներում (2024թ.)։ Կալիֆոռնիան արտադրում է ԱՄՆ համախառն ազգային եկամտի 13%-ը։ 2024 թվականի դրությամբ Կալիֆոռնիայի տնտեսությունը զբաղեցնում է աշխարհում 4-5-րդ տեղերը։ Եթե այն համարենք անկախ նահանգ, այն ՀՆԱ-ի առումով այն կզբաղեցնի աշխարհում հինգերորդ տեղը, Մեծ Բրիտանիայիվ առաջ։ Կալիֆոռնիան նաև մնում է ամենախիտ բնակեցված նահանգը միլիարդատերերի թվով. Forbes-ի 2006 թվականի 400 ամենահարուստ ամերիկացիների ցանկից 79 մարդ ապրում է Կալիֆոռնիայում։ 2010 թվականի դրությամբ Կալիֆոռնիայում ապրում էր 663,000 միլիոնատեր։ Նահանգը դեմոկրատական է կուսակցական ազդեցության և ներկայացվածության առումով, և այս միտումն ավելի ու ավելի ցայտուն է դառնում։ Կալիֆոռնիացիների 63%-ը նախընտրում էր Ջո Բայդենին տեսնել 2020 թվականի ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում։ Ներկայացուցիչների պալատի 2018 թվականի միջանկյալ ընտրություններից հետո դեմոկրատները շահեցին Կալիֆոռնիայի 53 կոնգրեսական տեղերից 46-ը, մինչդեռ հանրապետականները՝ յոթը։
Մեկ այլ գրառման մեջ Կալիֆոռնիայի նահանգապետը դատապարտել է ԱՄՆ նախագահի մեկնաբանությունները նահանգում տեղի ունեցող բողոքի ցույցերի վերաբերյալ: «Բռնության հրահրում և զանգվածային քաոսի ստեղծում, քաղաքների ռազմականացում, հակառակորդների ձերբակալում՝ սրանք բռնապետի գործողություններ են, այլ ոչ թե նախագահի», – գրել է նա։
ԱՄՆ այլ նահանգների դեմոկրատ նահանգապետերը նույնպես աջակցություն են հայտնել Նյուսոմին: «Նախագահ Թրամփի՝ Կալիֆոռնիա Ազգային գվարդիան տեղակայելու որոշումը իշխանության տագնապալի չարաշահում է», – ասվում է 22 նահանգապետերի համատեղ հայտարարության մեջ, որը Նյուսոմը ներկայացրել է X-ին: Փաստաթղթում նաև դատապարտվել են Պնախարար Հեգսեթի սպառնալիքները՝ նահանգ ծովային հետևակ ուղարկելու վերաբերյալ։
Թրամփը հրամայել է Կալիֆոռնիա ուղարկել Ազգային գվարդիայի 2000 զինվոր այն բանից հետո, երբ այնտեղ բողոքի ցույցեր են սկսվել ԱՄՆ ներգաղթի և մաքսային ծառայության (ICE) կողմից նահանգում իրականացված ռեյդերի դեմ: Անցած շաբաթվա ընթացքում Լոս Անջելեսի տարածքում ձերբակալվել է 118 մարդ՝ ներգաղթի օրենքները խախտելու կասկածանքով:
Արցունքաբեր գազի կիրառմամբ ձերբակալությունները և անվտանգության ուժերի դաժան գործողությունները խուզարկությունների ժամանակ հանգեցրին փողոցային բողոքի ցույցերի, որոնք տևեցին առնվազն երկու օր։
Ավելի վաղ ԱՄՆ նախագահը իր Truth Social սոցիալական ցանցում գրառման մեջ Կալիֆոռնիայում տեղի ունեցած անկարգությունները անվանել էր «անօրինական ներգաղթյալների և հանցագործների կողմից զավթում և օկուպացիա»։
Մեկ այլ գրառման մեջ Սպիտակ տան ղեկավարը վիրավորել էր Նյուսոմին՝ անվանելով նրան անգործունակ և հրապարակման մեջ քաղաքական գործչի ազգանունը փոխելով «Newscum» մականունով, որը պարունակում է «scum» բառը՝ «աղբ»։
Տեղի ունեցածի ֆոնին Կալիֆոռնիայից դեմոկրատ սենատոր Ադամ Շիֆը ենթադրել էր, որ Թրամփը կարող է օգտվել նահանգում տեղի ունեցող անկարգություններից՝ արտակարգ դրություն հայտարարելու համար։ Սա նախագահին իրավունք կտա որոշումներ կայացնել՝ շրջանցելով նահանգային իշխանություններին։
Իր իշխանության հաստատումը Կալիֆոռնիայում, որտեղ գտնվում են Միացյալ Նահանգների խորհրդանիշները, այդ թվում՝ Հոլիվուդը, Սիլիկոնյան հովիտը և այլն, կարող է թույլ տալ Թրամփին Միացյալ Նահանգները դաշնային հանրապետությունից վերածել ունիտար պետության, որտեղ նախագահը ունի գրեթե միապետական իշխանություն։
Այն փաստը, որ Կալիֆոռնիայում իրադարձությունները սկսվել են Թրամփի և Իլոն Մասկի միջև վեճին զուգահեռ, հանգեցնում է այն ենթադրության, որ Թրամփի՝ ժողովրդավարական նահանգները թուլացնելու և «գերագույն» իշխանություն հաստատելու գաղափարը Մասկին դուր չի եկել։