Step1.am-ի զրուցակիցն է Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության տարածքային ստորաբաժանումների առանձին գործառույթների համակարգող խորհրդական Գայանե Ղարագյոզյանը։
-Տիկին Ղարագյոզյան, արցախցիներից տարբեր ահազանգեր ենք ստանում բնակապահովման ծրագրի շուրջ ծագած խնդիրների վերաբերյալ։ Մասնավորապես, վերջին շրջանում որոշ բանկեր հրաժարվում են բնակապահովման ծրագրի շրջանակներում կառուցապատման բաղադրիչը սպասարկել՝ ասելով, թե գումար չկա եւ կոչ անելով արցախցիներին հավաստագրեր ստանալ արդեն շուկայում առկա պատրաստի բնակարաններ ձեռք բերելու համար։ Արդյոք կա՞ նման սահմանափակում, ծրագրի կառուցապատման բաղադրիչը լիարժեք չի գործո՞ւմ։
-Ոչ, «գումար չկա»-ն ընդհանրապես իրականության հետ աղերս չունի, որովհետեւ նույն գումարն է, բանկի համար որեւէ տարբերություն չկա՝ ինչին կուղղվի այդ գումարը։ Եթե ասում են՝ կառուցապատման բաղադրիչի համար գումար չկա, դա նշանակում է, որ ինչ-որ մի բան ինչ-որ մեկը ճիշտ չի հասկացել։ Որեւէ ֆինանսական խնդիր հաստատ չկա ծրագրի իրականացման համար։ Կառուցապատման պորտֆել ոչ բոլոր բակերն ունեն, օրինակ, Յունիբանկը կառուցապատման վարկի պորտֆել չունի։ Այսինքն՝ եթե մարդիկ այդ բանկ դիմեն կառուցապատման վարկի համար, իրենց չեն տրամադրելու։ Դրա համար պետք է ուղղակի մոտենալ այն բանկեր, որոնք ունեն կառուցապատման պորտֆել։ Գործընկեր ֆինանսական կազմակերպություններից այս պահին կառուցապատման պորտֆել ունեն Էվոկաբանկը, Ամերիաբանկը եւ ուներ Ֆաստ բանկը, ուղղակի Ֆաստ բանկը մի փոքր դադար է վերցրել, քանի որ ամենաշատ հայտերն այդ բանկում են։ Դիմումները շատացել են, եւ որպեսզի կարողանան պատշաճ ժամկետներում եւ որակով ծառայություններ մատուցել, նոր դիմումներ դեռ չեն ընդունում։ Այս դիմումները կսպասարկեն, 1-1,5 ամիս հետո նորից կվերսկսեն։
–Բայց դա նորմա՞լ է, որ բանկն ունի այդ պորտֆելը, բայց խնդիրներ է ստեղծում քաղաքացիների համար, փաստացի մարդիկ չեն կարողանում օգտվել ծրագրից։
-Նորմալ է այնքանով, որ մենք պետք է հասկանանք, թե ինչքան ենք ծանրաբեռնում մեկ բանկին։ Իր ռեսուրսներն անծայրածիր չեն, որ մենք մի քանի հազար մարդ միանգամից ուղարկենք մեկ բանկ։ Ուղղակի բանկը ֆիզիկապես չի տեղավորվում ծավալների մեջ։ Եվ որեւէ մեկը չի ասել, որ Ֆաստ բանկը պարտավոր է սպասարկել ծրագրի ամբողջ ծավալը։ Մեր այսօրվա սպասարկման ծավալի մեջ Ֆաստ բանկի մասնակցությունը 50 տոկոսից ավելի է։ Դա նորմալ չէ, նորմալ կլինի, եթե ծանրաբեռնվածությունը լինի հավասար բոլոր բանկերի միջեւ։ Հասկանում եմ, որ Ֆաստ բանկի մասնաճյուղերն են շատ, եւ մարզային կտրվածքով մարդկանց ավելի հարմար է մոտենալ մոտակա մասնաճյուղ, բայց մենք էլ պետք է ըմբռնումով մոտենանք բանկի ծանրաբեռնվածությանը։ Մեկ կամ մեկ ու կես ամիս դադարը չեմ կարծում, որ կլինի ճակատագրական, մանավանդ այն դեպքում, երբ ունենք 4 այլընտրանք՝ Էվոկաբանկը, Յունիբանկը, Հայէկոնոմբանկը եւ Ամերիաբանկը։
–Քանի՞ հավաստագիր է մինչ օրս հատկացվել արցախցիներին, եւ դրանցից քանի՞սն են իրացվել։
-Հոկտեմբերի 9-ի դրությամբ հատկացվել է 3038 հավաստագիր, որից իրացվել են 1066-ը։
-Ունե՞ք վիճակագրություն, թե արցախցիները հիմնականում որ մարզերում են բնակարաններ ձեռք բերում։
-Վիճակագրությունը շատ տարբեր է, ունենք երկու մարզ, որտեղ շատ պասիվ են՝ Վայոց ձորն ու Տավուշը։ Առաջատարը Կոտայքի ու Արմավիրի մարզերն են։ Եթե միայն ձեռքբերումների բաղադրիչը նայենք, Արագածոտնում ունենք 24 ձեռքբերում, Արարատում՝ 102, Արմավիրում՝ 159, Գեղարքունիքում՝ 40, Երեւանում՝ 136, Լոռիում՝ 119, Կոտայքում՝ 213, Շիրակում՝ 44, Սյունիքում՝ 54, Վայոց ձերում՝ 18 եւ Տավուշում՝ 28։ Սրանք միայն ձեռքբերումներն են, մենք այնտեղ ունենք նաեւ հիպոթեքի բաղադրիչ, որի շրջանակներում այս պահին ունենք 129 իրացված հավաստագիր, աջակցությունը միանվագ ուղղել ենք իրենց գործող վարկերի մարմանը։ Շատերի մոտ վարկն ուղղակի զրոյացել է, այսինքն՝ աջակցությունն այնքան մեծ է եղել, որ վարկն ամբողջությամբ մարվել է։
-Իսկ կառուցապատման վարկերի նկատմամբ հետաքրքրությունը մե՞ծ է։
-Իմ նշած հավաստագրերից 93-ն է տրամադրվել կառուցապատման նպատակով, որոնցից 10-ը իրացվել են։ Իրականում շատ չէ, ինչը պայմանավորված է նրանով, որ մարդիկ հասկանում են՝ կառուցապատումը պահանջում է որոշակի ժամանակ, իսկ մարդիկ կան, որ նախընտրում են ավելի արագ տուն ունենալ։
-Մենք ստացել ենք նաեւ ահազանգ, որ երբ հավաստագրի իրացումից հետո գումար է մնում, մարդկանց հնարավորություն չեն տալիս այդ գումարով հողամաս գնել։ Կա՞ նման սահմանափակում։
-Հողը պետք է լինի գյուղատնտեսական նշանակության։ Դրական մնացորդի երեք ուղղություն ունենք՝ վերանորոգման վարկ, կահույք եւ կենցաղային տեխնիկա ու գյուղատնտեսական նշանակության հող։ Որեւէ բանկ ինձ դեռ չի ասել, որ այս բաղադրիչներից որեւէ մեկի հետ խնդիր ունի։ Վերանորոգման վարկն ու գյուղնշանակության հողը տրվում են վարկով, կահույքն ու կենցաղային տեխնիկան՝ հաշվի-ապրանքագրի հիման վրա։
-Եթե բնակապահովման ծրագրին դիմողների թիվը կտուկ մեծանա, համակարգն ի վիճակի՞ է սպասարկել մեծ ծավալով դիմումներ։ Հիմա դիմումների թիվն այդքան էլ մեծ չէ, բայց այդուհանդերձ կան բողոքներ։
-Այո, մենք բոլոր ռիսկերը գնահատել ենք, ֆինանսական որեւէ խնդիր չունենք, մարդկային եւ տեխնիկական ռեսուրսների պահով էլ մենք անընդհատ համալրում ենք իրականացնում։ Առաջիկայում նոր գործընկեր ֆինանսական կազմակերպություններ կունենանք։ Եվ, իմ գնահատմամբ, մենք պետք է որեւէ խնդիր չունենանք՝ անկախ դիմելիության քանակից։
-Գիտենք, որ փոքր կազմով ընտանիքների խնդիրն է շատ սուր, այդ ընտանիքները չեն կարող հավաստագրով հատկացված գումարով բնակարան գնել, ի՞նչ լուծում է տրվում այս հարցին, արդեն կա՞ հստակություն։
-Շատ նախագծային փուլում է, ենթադրվում է, որ այդ ընտանքիներին ուղղակի կտրվի ֆինանսական աջակցություն բնակվարձերի մարման համար։
Ռոզա Հովհաննիսյան